کتاب
معرفی کتاب «اصلاح زبان ترکی، موفقیّت فاجعه‌بار» نوشته جفری لوئیس
- كتاب
- نمایش از سه شنبه, 23 آذر 1400 14:04
برگرفته از تارنمای آذری ها
کتاب اصلاح زبان ترکی، موفقیت فاجعه بار از سوی انتشارات شیرازه ترجمه و به بازار نشر عرضه شده است. این اثر از سوی طاهر خدیو پژوهشگر و مترجم کشورمان ترجمه شده است. جفری لوئیس ترک‌شناس برجسته در این تحقیق به انقلاب زبانی آتاترک در جمهوری نوین ترکیه پرداخته و چگونگی شکل دهی به زبان و از هر گذر زبان هویت جدید را در سرزمین آناتولی با عنوان هویت تُرکی بررسی کرده است.
در فصل اول جفری لوئیس، نویسنده به تقلای روشنفکران عثمانی در اواخر قرن نوزدهم برای قابل هم کردن زبان ترکی و مناقشات آنان پیرامون حجم واژه ها و قواعد دستوری فارسی و عربی در زبانشان میپردازد.
در فصل دوم، ماجرای دگرگونی الفبای ترکی و پیشینه آن از دوران آخوندزاده به بعد به تفصیل آمده است. دگرگونی الفبا، تقریبا تنها تحولی است که نویسنده مورد تصدیق قرار میدهد.
در فصل سوم، نویسنده جنبش سره نویسی و پیکار با واژه های فارسی و عربی را بازگو میکند. این جنبش چنان ابعاد افراط گرایانه ای به خود گرفت که برای مدتی در ترکیه هرج و مرج زبانی برقرار شد و هرکسی از سر تفنن و سلیقه معادلی ترکی به جای واژه های عربی و فارسی به کار میبرد
فصل چهارم به ماجرای شگفت انگیز شبه نظریه زبان خورشید اختصاص یافته است که بر مبنای آن همه زبانها و همه واژه ها از فلسفه یونانی گرفته تا بولتن فرانسوی ریشه ترکی داشتند. این نظریه برای چندسال در ترکیه از سوی آتاترک و همفکرانش ترویج میشد.
نویسنده در فصول بعدی به چهره‌های های اصلی واژه‌پرداز در ترکیه و ساز و کارهای واژه گزینی میپردازد. در این فصول حجم جعل و تفنن که از واژه تراشی به پسوندتراشی هم کشیده شده، به خوبی آشکار میشود.
گفتنی است که جفری لوئیس یکی از بزرگترین ترک شناسان معاصر به شمار می رود و آثار بسیار برجسته ای در مورد زبان ترکی نوشته و ترجمه کرده است. نظر به جایگاه ویژه لوئیس در پژوهش های ترک شناختی، در سال ۱۹۹۸ سلیمان دمیرل رییس جمهور سابق ترکیه به وی نشان لیاقت ترکیه اعطا کرد.
