ایران‌بوم

سالهاست که برخی از ادیبان و دانشمندان دردشناسِ درمان‌اندیش هشدار می‌دهند که زبان فارسی در خطر است و از دست‌اندرکاران زبان فارسی می‌طلبند که تا دیر نشده، تا زبان فارسی لطمه‌هایی جبران ناپذیر نخورده و از زندگی معنوی و علمی معاصر خیلی عقب نیفتاده است، به رفع خطرهایی بپردازند که این زبان عزیز را تهدید می‌کند. عمده‌ترین خطرهایی را که آن ادیبان و دانشمندان دردشناسِ درمکان اندیش تشخیص داده‌اند می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: خطرِ ناشی از ورود جامعه‌های فارسی‌زبان به دوران جدید؛ خطرِ ناشی از کم‌سوادی و کمبود نیروی خلاق در زبان‌سازی؛ و خطرِ ناشی از میدانِ عمل یافتن کم‌سوادی در رسانه‌های همگانی. دنبالهٔ نوشتار

زبان فارسی را حفظ کنیم - پژوهشی مختصر در زبان تلویزیون

اینها مشتی بود از خروار غلطهایی که در هر روز از طریق رسانه‌های همگانی وارد دریای زبان فارسی می‌شود. ولی عمق خطر را فقط در صورتی می‌توان به دقت اندازه گرفت که حجم واقعی خود خروار را معلوم نمود و آن را با حجم نوشته‌های پاکیزه و زیبا و معنی‌دار و استواری که وارد دریای زبان می‌شود مقایسه کرد. در این صورت آشکار خواهد شد که دریای عزیز و کهنسال زبان فارسی دوران بسیار بدی را می‌گذراند زیرا جریانهای آلوده کننده‌ای که به آن وارد می‌شود بسی حجیم‌تر از جریانهای پاکیزهٔ سالمی است که به آن می‌ریزد. این وضع تا چه هنگام می‌تواند ادامه پیدا کند بدون آنکه دریای زبان فارسی توانایی پاکسازی طبیعی‌اش را از دست بدهد و به دریایی همیشه بیمار تبدیل شود؟ ورق بزنید کتابهایی را که این روزها منتشر می‌شود؛ بررسی کنید مقاله‌هایی را که این روزها در مطبوعات به چاپ می‌رسد؛ گوش بدهید به سخن کودکان، نوآموزان، دانش آموختگان. آیا نشانه‌های فساد و بیماری زبان فراوان نیست؟ دنبالهٔ نوشتار

«را» پس از فعل

در متون قدیم فارسی حتی به جای اینکه مثلاً بگویند: «یکی از بزرگان را ...» می‌گفتند «یکی را از بزرگان ...»، چنانکه در این عبارت: «یکی را از بزرگان به محفلی اندر همی ستودند» (سعدی، گلستان، ص 58)؛ یا به جای «گروهی از مشایخ را ...» می‌گفتند: «گروهی را از مشایخ ...»، چنانکه در این عبارت: «عبدالله بن‌علی گروهی را از مشایخ شام به نزدیک ابوالعباس سفّاح فرستاد (بلعمی، تاریخنامهٔ طبری، چاپ محمد روشن، تهران، 1366، ص 1051). البته صورت اول را نمی‌توان غلط دانست، اما استعمال «را» پس از فعلْ نه در متون قدیم و متأخر فارسی سابقه دارد و نه مربوط به گفتار روزمرهٔ مردم است. دنبالهٔ نوشتار

فعل معلوم بجای فعل مجهول

توجّه به این نکته ضروری است که ساخت جملۀ فارسی را تابع بافت جملات بیگانه کردن زیانش بمراتب بیش از ورود لغات بیگانه است و به اصالت و استقلال زبان بیشتر صدمه می‌زند. به‌علاوه مصدرها و فعلهای زبان فارسی را باید با حرف اضافه های متناسب با آنها آموخت و بکار برد نه آن که ماده و مصدر فعل را بصورت مجرّد بخاطر سپرد. دنبالهٔ نوشتار

زبان علمی فارسی و پیشنهادهایی در راه اصلاح آن

می‌گویند در روزگار ما جهانِ گل و گشاد به دهکده‌ای تبدیل شده، اما دهکده‌ای ناامن‌تر از عصر حجر. حوادث همین سالهای اخیر گواهی می‌دهد که باید با چنگ و دندان میراث و هویت ملی خود را حفظ کنیم؛ زبان فارسی مهمترین سند مالکیت قومی ماست. دنبالهٔ نوشتار

واژه‌گزینی در زبان فارسی

ما باید چه کار بکنیم؟ نخستین کار این است که ارج و جایگاه زبان فارسی را بدانیم و سپس به ساخت درست واژگان بپردازیم و همان‌گونه که فرهنگستان‌های اروپا برای یافتن ریشه به سراغ زبان لاتین می‌روند، ما هم ریشه‌ی اوستایی واژه را پیدا کنیم که ببنیم تکامل پیدا کرده چه شده؟ مثالی دیگر عرض می‌کنم. میکروب یعنی چه؟ میکرو یعنی کوچک، بیو یعنی زنده، پس می‌شود زنده‌ی کوچک. فارسی آن یعنی زیواچه. فرق بین زیوا‌چه و میکروب این است که میکروب را می‌گوییم ولی معنی آن‌را نمی‌فهیم اما وقتی گفتیم زیوا‌چه، زی یعنی زندگی، وا نیز به معنی دارا بودن است، پس زیوا‌چه یعنی زندگی‌دار کوچک. دنبالهٔ نوشتار

پیشینهٔ واژه‌پردازی در پارسی پس از اسلام

پس از پورسینا و بیرونی، شاگردان و پیروان ایشان و آیندگان همچون ابوعبید جوزجانی، ناصر خسرو، امام محمد غزالی، افضل الدین کاشانی و خواجه نصیرالدین توسی از دستهٔ دانشمندانی هستند که آثار پارسی پدید آوردند و واژگان سره از گنجینهٔ زبان برداشتند یا خود واژه پرداختند. دنبالهٔ نوشتار

خط و خوش‌نویسی - شادروان دکتر رکن‌الدّین همایون فرخ

تنوع خط در ایران چه در دوران باستان و چه پس از اسلام، گویای این حقیقت است که خط در ایران پا به عرصه‌ی وجود گذاشته است. زیرا در میان هیچ‌یک از ملل جهان به میزان و مقدار و تعداد انواع خطوطی که ایرانیان ابداع و اختراع کرده‌اند، وجود ندارد و یک صدم خوش‌نویسانی که در ایران ظهور کرده و نام و نشان و اثرشان برجاست، در دیگر کشورهای اسلامی به عرصه‌ی وجود و ظهور نیامده‌اند. خط، زندگی بشر را از دوران پیش از تاریخ به دوران تاریخی تغییر جهت داد و بنابراین سهمی که پیدایش خط در مدنیت و فرهنگ و هنر جهان دارد، قابل قیاس با هیچ یک از پدیده‌های دیگر بشر نیست، زیرا بنیان هر پدیده و فکر و ابداع و اختراع و پیشرفت، خط بوده است. دنبالهٔ نوشتار

شمارهٔ 81 ماهنامه خواندنی منتشر شد + ماهنامۀ خواندنی شماره 81 به صورت الکترونیکی

شمارهٔ 81 ماهنامه خواندنی منتشر شد. ماهنامه خواندنی، مجله‌ای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، پژوهشی، خبری است. شمار رویه‌های آن 38 صفحه است. گفتنی است صاحب‌امتیاز و مدیرمسؤول ماهنامه خواندنی بانو «ویدا صارمی نوری» است. سال دوازدهم، شماره 81، اردیبهشت و خرداد 1393. دنباله نوشتار

سیاه‌بازی «سیا» در مورد اسناد کودتای 28 امرداد 1332

با تمام این احوال، سند ویلبر به شکلی معنادار در زمینه‌هایی خاص سکوت کرده است. تهیه آن به سفارش سیا صورت گرفته، اما مشخص نیست که سازمان سیا آن را منتشر کرده یا خیر. نسخهٔ اینترنتی آن، اشکالات حروف نگاری پرشماری دارد که نشان می‌دهد نسخه پیش از انتشار سند اصلی است. نویسنده مرحوم احتمالا این پیش نویس را با توصیه درزدادن آن در زمانی مناسب، به دوستان معتمد خود سپرده بود. ویلبر با ناراحتی از سیا بازنشسته شد. او احساس می‌کرد که از خدماتش در به ثمررسیدن کودتا به شکلی مناسب قدردانی نشده است. او همچنین احساس می‌کرد که کارش ناچیز شمرده شده است زیرا سازمان، در خاطرات منتشر شده او دست برد، اما به کرمیت روزولت اجازه داد تا روایت خود از این رویداد را در کتاب ضد کودتا منتشر سازد. دنباله نوشتار

شمارهٔ 99 مجلۀ بخارا (جشن‌نامهٔ هشتاد سالگی جمال میرصادقی) منتشر شد

معرفی کتاب «یادداشت‌های محرمانه کنسولگری انگلستان در سیستان و قاینات» از زبان مترجم آن

کتاب «بحثی دربارهٔ زبان آذربایجان» نوشتهٔ «شادروان محمدرضا شعار» به صورت الکترونیکی

کتاب «زبان آذربایجان و وحدت ملی ایران» به صورت الکترونیکی

معرفی کتاب سفر برگذشتنى (پابه‌پاى ناصرخسرو بر جادهٔ ابريشم به مناسبت هزارمين زاد روز او)

معاهدات ننگین گلستان و ترکمانچای باید در گورستان تاریخ دفن شوند

پیرامون مباحث فرهنگ ملی (14) - گذشته، نه تنها امروز؛ بلـکه فـردا را نیز می‌سـازد

نشانه‌هایی از تبار راستین بلغاری‌ها

ایران دورت بگردم - میدان نقش جهان در اصفهان

آستانه و مدرسه خان روزگار شاه عباس یکم، در شیراز

کـاریـکلماتـور - مجله خواندنی شماره 81

واژگان فارسی را به کار گیریم 36

پژواک هفت خان - سرودهٔ بانو نادره بدیعی

سیماى مصدق پیش از ملى شدن نفت

میل‌های ایران

بزرگداشت فردوسی در اسپانیا برگزار شد

قلب دکتر محمدحسین توسی‌وند ایران‌دوست و شاهنامه‌پژوه از تپش ایستاد

دست خوش دادن به زیاده خواهی‌های امارات

در آیین گرامی‌داشت هنر نقالی بنیاد فردوسی خواستار راه اندازی خانه نقالی شد

چاپ نفیس «بازنوشت شاهنامه» در نمایشگاه کتاب رونمایی شد

نوروز ابزار تسویه حساب با رقیب سیاسی نیست! - نقدی بر مقالهٔ «از حوزه تمدن نوروزی تا تهران به منزله «ژنو شرق»، نوشتهٔ نادر صدیقی

گزارش تصویری به یاد استاد محمدرضا لطفی

ایران دورت بگردم- پله پله تا بهشت خرو

بیانیۀ انجمن‌های دوستدار میراث فرهنگی در خصوص اقدامات خشونت‌آمیز و آسیب‌زا در قبال آرامگاه آرتور پوپ در اصفهان

بیانیه انجمن فرهنگی ایران‌زمین (افراز) درباره‌ی لزوم خاکسپاری شادروان فرای در اصفهان

ریچارد فرای، پلی دیگر از کرانه‌های شرقی تا منطقه‌های غربی تاریخ

تخریب زمین‌های دَلون سی‌سخت

آب انبار شش بادگیری یزد

حدیث خلیج‌فارس

«سردر دانشگاه» بابل انبار زباله و نخاله‌های چند ساله

نامه‌ «جامعه باستان شناسی ایران» و «دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران» به دبیر کل یونسکو به مناسبت حضور در ایران

خلیج فارس (خونابۀ تاریخ ایران زمین) - سرودۀ نادره بدیعی

هشتمین همایش ملی و مستقل دریای مازندران (کاسپیان) برگزار شد

نگاهی به دو قرارداد 1921 و 1940 و حقوق ایران در دریای مازندران

همایش حقوق تاریخی ایران در دریای مازندران (کاسپیان) در 25 فروردین‌ماه 1393 برگزار شد

دستگاه‌های آواز ایرانی

در این نوشتار تلاش شده است دستگاه‌های موسیقی ایرانی در جدول‌هایی جداگانه همراه با گوشه‌هایشان نمایش داده شوند تا با درک بهتر و دید بازتری نسبت به چگونگی پیوند دستگاه‌ها و آوازها و گوشه‌ها فراهم آید. دنباله نوشتار

فارسی، زبان تاریخی و ملی همه اقوام ایرانی است - تلاش برخی جریان ها برای سیاسی کردن موضوعی فرهنگی

گفت‌وگو با دکتر حمید احمدی، پژوهشگر مسائل قومی ایران - اقوام ایرانی و ماجرای هویت واحد ملی

چرا زبان فارسی مهم است - دکتر حسن انوری

كسی در صدا و سیما زبان فارسی را پاس نمی‌دارد

واژه‌ی کار در زبان ارمنی و پیوند آن با دوخت، ریسمان، بافته و غضروف

عدد در دستور زبان فارسی

وضعیت فعلی زبان و ادبیات فارسی

کاربرد نشانه‌ها در خط فارسی

تشیع در شعر پارسی

نیمی از جنگل‌های آذربایجان غربی در معرض نابودی

احیای دریاچه ارومیه نیازمند ۱۲ میلیارد مترمکعب آب

روز جهانی مهاجرت ماهیان برای اولین بار در تقویم زیست‌محیطی جهان