زیست بوم

آرتمیا تنها موجود زنده دریاچه ارومیه در خطر انقراض

ین روزها در کنار تغییر رنگ، سرخ شدن و دست و پنجه نرم کردن دریاچه ارومیه با انواع بلاها نه تنها نفس های این تالاب ارزشمند به شمارش افتاده بلکه آرتمیا ارومیانا تنها موجود زنده آن نیز

در وضعیت بسیار بحرانی قرار گرفته است که ادامه این روند حیات این موجود با ارزش اقتصادی بسیار بالا با خطر جدی مواجه خواهد کرد.

به اعتقاد کارشناسان مسایل اقتصادی آذربایجان غربی آرتمیا ارومیانا به دلیل اقتصادی بودن و ارز آوری، کمک به رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال در منطقه یکی از منابع مهم اقتصادی استان به شمار می رود.

ویژگی‌های آرتمیا

آرتمیا تنها موجود زنده دریاچه ارومیه از خانواده سخت‌ پوستان است که می‌تواند در آب غلیظ و شور زندگی و از جلبک‌های موجود دریاچه تغذیه کند. این جاندار شاخص‌ترین موجود زنده دریاچه است که غذای اصلی پرندگان را تشکیل می‌دهد و بیشترین منبع غذایی برای ماهیان خاویاری است.این جاندار تک‌سلولی با شرایط آب شور دریاچه ارومیه سازگاری پیدا کرده است و هم می‌تواند زنده ‌زایی و هم تخم‌گذاری کند. البته در شرایطی که استرس محیطی نباشد این جاندار زنده ‌زایی می‌کند.

آرتمیا تخم باارزشی دارد، پرورش ‌دهندگان میگو طی روشی این تخم‌ها را باز می‌کنند ‌و وقتی نوزاد بیرون می‌آید، برای مزارع پرورش میگو استفاده می‌کنند، زیرا میگو باید غذای جنبنده مصرف کند. از این‌رو تخم یا سیست آرتمیا در سطح دنیا دارای ارزش جهانی است و هر کیلو 80 تا 90 دلار ارزش دارد.

آرتمیا اورمیانا یکی از هفت گونه شناخته شده آرتمیای دو جنسی در جهان است، ارزش غذایی آن در حد مطلوب است و دارای بیش از 52 درصد پروتئین و چهار درصد چربی است و ترکیب و میزان اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب آن در حدی است که نیازهای آبزیان آبهای شیرین را به طور کامل برآورده می سازد.

از آن می توان مستقیما یا پس از منجمدکردن و یا خشک کردن به عنوان یک خوراک پروتئینی مغذی برای پرورش انواع ماهیان، میگوها و خرچنگ های آب شیرین استفاده کرد و یا می توان پس ازغنی سازی برای پرورش ماهیان و میگو های آب شور به کار برد.

تخم آرتمیا را در هر زمان که لازم باشد در طی 24 ساعت می توان به لارو تبدیل کرد و به عنوان غذایی زنده در اختیار لارو ماهی و میگو قرار داد.

آرتمیا در چرخه زیست بحرانی قرار دارد/ 90 درصد ذخایر آرتمیا از بین رفت

رئیس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور در گفتگو با خبرنگار مهر در ارومیه با ابراز نگرانی از وضعیت تنها موجود زنده دریاچه ارومیه می گوید: در حال حاضر با توجه به اشباعیت آب دریاچه ارومیه آرتمیا همچنان در چرخه زیست بحرانی به سر می برد به گونه ای که 90 درصد ذخایر این موجود کاهش یافته است.

یوسفعلی اسدپور ادامه می دهد: هم اکنون در اثر شرایط بحرانی دریاچه ارومیه تعداد ارتمیا از 20 الی 22 عدد تخم و توده زنده در هر لیتر به یک الی دو عدد در هر لیتر رسیده است.

وی خشکسالی حاکم بر دریاچه ارومیه، تبخیر بالای آب، تغییر وضعیت زیستی دریاچه، مدیریت ناصحیح در استفاده از منابع آبهای سطحی و زیر زمینی، احداث سدها به همراه دخالت عوامل انسانی را از اهم دلایل به خطر افتادن حیات دریاچه ارومیه و تنها موجود زنده آن آرتمیا دانسته و می افزاید: در زمان حاضر ارتفاع آب دریاچه ارومیه به 1271.1 رسیده و از سطح تراز آبهای بین المللی بیش از شش متر کاهش یافته و نیز چهارمتر از میانگین ارتفاع پرآبی کاهش نشان می دهد که این امر یعنی زنگ هشدار خطر برای دریاچه ارومیه و آرتمیا به صدا درآمده است.

سدپور خاطرنشان می کند: تمام این عوامل موجب شده است غلظت نمک در دریاچه ارومیه به بالای 340 گرم برلیتر رسیده و آب آن به حالت فوق اشباع در آید که در این شرایط آرتمیا نمی تواند زاد ولد کرده و حیات خود را ادامه دهد.

وی ادامه می دهد: شوری آب دریاچه ارومیه در حال حاضر 340 میلی گرم در لیتر است که در شرایط عادی باید شوری آب دریاچه به 150 میلی گرم در لیتر و تعداد آرتمیا نیز به هشت الی 15 عدد در لیتر برسد.

11 طرح تحقیقاتی در خصوص آرتمیا در کشور اجرا می شود

رئیس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور از اجرای 11 طرح تحقیقاتی در خصوص آرتمیا خبرداد و می افزاید: این طرح در زمینه بحث های ژنتیک، بانگ ژن تکثیر، پررورش و فرآوری برای دستیابی به گونه مقاوم آرتمیا، بررسی اثرات شوری بر زیست آرتمیا، تکثیر و پرورش شاه میگو، تولید ترکیبات غنی سازی و شناسایی آبزیان منطقه و ... در حال اجراست.

به گفته اسدپور اعتبارات پیش بینی شده برای اجرای این طرح ها یک هزار و 500 میلیون ریال در سالجاری است و طی 16 ماه آینده عملیات اجرایی برخی از این طرح ها اتمام می یابد.

صدور مجوز برداشت آرتمیا از دریاچه ارومیه که به عنوان صادرات، صید می شد به اواخر سال 1378 باز می گردد که بهره برداری اصولی این موجود ارزشمند از دریاچه ارومیه با تامین نیاز داخلی می توانست مانع از خروج ارز برای واردات سیست (تخم) آرتمیا در کشور شود و صادرات آن از طرف شرکت های بهره بردار می تواند ارزآوری مهمی برای کشور داشته باشد.

هر کیلو از این آبزی حدود 80 تا 90 دلار در بازار جهانی خریداری می شود و این به آن معنا است که ارزش هر کیلو از این محصول معادل دو برابر هر بشکه نفت است و لذا کشورهای زیادی در دنیا به دنبال رشد و پرورش آن هستند، ولی به علت شرایط بسیار خاصی که این آبزی برای تخم ریزی نیاز دارد فقط در محیط های معدودی رشد می یابند، در این بین دریاچه ارومیه یکی از اصلی ترین منابع آرتمیا در دنیا محسوب می شود.

امروز، با اینکه صید این آبزی ممنوع شده است ولی به دلایلی از جمله برداشت انبوه و غیر علمی در سال های فوق الذکر، آلودگی زیاد آب دریاچه، شور شدن آب دریاچه به علت کاهش سطح آب و نیز خشک شدن دریاچه، زندگی این جاندار به خطر افتاده و احتمال انقراض آن می رود.

ذخایر موجود آرتمیا بازسازی شود

عضو هیئت علمی و موسس مرکز تحقیقات آرتمیای دانشگاه ارومیه هم در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه در حال حاضر دریاچه ارومیه و تنها موجود زنده آن "آرتمیا" در شرایط نابودی کامل قرار دارد می گوید:با توجه به خشکسالی دریاچه ارومیه از سال 76 و افزایش میزان غلظت نمک در این زیست بوم حیات تنها موجود ارزشمند آن با خطر نابودی کامل مواجه است.

ناصر آق ادامه می دهد: آرتمیا از بین کل جانوران پرسلولی در کره خاکی مقاوم ترین در خصوص زیست در آب با میزان شوری بالاست ولی متاسفانه شرایط موجود دریاچه ارومیه و رسیدن آب آن به حالت فوق اشباع موجب به خطر افتادن حیات آتمیا نیز شده است.

وی می افزاید: اوایل سالجاری با توجه به بارندگی های مناسب که صورت گرفت در برخی از مناطق جمعیت آرتمیا به دلیل بالا رفتن میزان آب ظاهر شد ولی بلافاصله با شروع فصل گرما و تبخیر بالای آب به همراه افزایش میزان شوری آب مجدا شرایط زیستی این موجود با خطر جدی مواجه شد.

آق با اشاره به اینکه آرتمیا در شرایط موجود تمام تلاش خود را برای احیا کرد اظهارداشت: باید در این راستا شرایط بهینه برای ادامه حیات این موجود فراهم می شد ولی متاسفانه در کنار بحران دریاچه ارومیه هم اکنون تعداد آرتمیا در هر هزار لیتر آب دریاچه ارومیه به یک عدد هم نمی رسد این درحالی است که در سالهای قبل لااقل در هر لیتر یک عدد آرتمیا موجود بود.

این عضو هئیت علمی دانشگاه ارومیه با اشاره به اینکه در سال 74 تعداد آرتمیا در دریاچه ارومیه در هر لیتر یک عدد بود می گوید: از سال 76 با آغاز خشکسالی در کشور وتاثیر آن بر دریاچه ارومیه به همراه بهره برداری از آرتمیا در سالهای 79 و80 موجب شد ذخایر آرتمیا رفته رفته سیر نزولی به خود گیرد.

برداشت غیرمجاز آرتمیا از دریاچه ارمیه ادامه دارد

آق می افزاید: برداشت های غیرمجاز آرتمیا حتی به صورت محدود در حال حاضر نیز وجود دارد که این امر در کاهش ذخایر آرتمیا تاثیرگذار است و در این زمینه باید فرهنگ سازی لازم از سوی ارگانهای ذیربط صورت گیرد.

مدیرگروه بیولوژی و اکولوژی مدیریت ذخایر آبزیان پژوهشکده آرتمیا دانشگاه ارومیه با اشاره به اینکه در حال حاضر میزان تخمگذاری موجود آرتمیا جوابگو نیست می گوید: باید ذخایر آرتمیا در دریاچه ارومیه بازسازی شود.

آق نجات دریاچه ارومیه با راهکارهای تدوین شده و ایجاد شرایط بهینه را تنها راه احیای آرتمیا دانسته و می افزاید: با توجه به ارزش اقتصادی بسیار بالای این موجود زنده مسئولان باید جلوی نابودی این ثروت میلیاردی را بگیرند.

عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه با تاکید بر برنامه ریزی کارشناسی شده و اصولی و علمی در جهت نجات دریاچه ارومیه و آرتمیا از شرایط فعلی گفت: می توان با استفاده از آب های موجود مانند رودخانه های منتهی به این دریاچه با صرف اعتبارات لازم تا حدودی مشکل فعلی دریاچه ارومیه را حل کرد.

پارک ملی دریاچه ارومیه یکی از ۵۹ ذخیره گاه طبیعی محیط زیست جهان است که به دلیل طبیعت مناسب برای زیست دائمی و موقت انواع پرندگان کمیاب و نادر جهان و زیبایی های طبیعی سواحل و جزایر آن از سوی یونسکو به عنوان یک ذخیره گاه بیوسفری در جهان شناخته شده است.

حوزه آب ریز دریاچه ارومیه در زمان پرآبی آن 570 هزار هکتار است که در شرایط فعلی به 51 هزار هکتار مربع کاهش یافته است.

طول دریاچه ارومیه 152 کیلومتر و عرض آن 45 کیلومتر است.

• < قبلی
• بعدی >