زیست بوم

عمر دریاچه ارومیه به دنیا هست؟

برگرفته از روزنامه شرق

پوریا سوری: هر گوشه‌ای از ایران را می‌توان با طبیعتش به یاد آورد، با کوه‌ها، جنگل‌ها، دشت‌ها و دریاهایش. شمال غربی ایران را هم به دریاچه ارومیه می‌شناسیم. حرف کهنه‌ای است اگر یادآور شویم دریاچه ارومیه دارد از خاطره حیات تهی می‌شود. هر روز عمقش کمتر می‌شود و نمکزارش افزون‌تر. سدهایی که بر سرچشمه‌های سیراب‌کننده دریاچه ارومیه بسته‌اند، این روزها به هدف نهایی خود بسیار نزدیکند. دریاچه ارومیه خشک خواهد شد و ریزگرد نمک، کام اهالی دریاچه را شورتر خواهد کرد.
در این میان، والی دریاچه‌های ایران محمدجواد محمدی‌زاده، رییس سازمان حفاظت محیط زیست از طرفی می‌گوید: «به دلیل گرم بودن هوا و تبخیر فوق‌العاده زیاد و کاهش میزان بارندگی به نسبت سال‌های گذشته، دریاچه در یکی از بدترین اوضاع ممکن است» و از سویی دیگر خوش‌بینانه می‌افزاید «ما فکر می‌کنیم که از سال آینده روند بازگشت دریاچه ارومیه به وضعیت قبلی شروع شود، اگر برنامه‌ها خوب پیش برود و تکالیف وزارت نیرو به خوبی اجرا شود، فکر می‌کنیم تا پنج سال آینده به نتیجه خواهد رسید و مشکل دریاچه ارومیه حل شود.» نظر شما درخصوص خوش‌بینی محمدی‌زاده چیست؟ آیا فکر می‌کنید عمر دریاچه ارومیه تا پنج سال آینده به دنیا هست؟

اسماعیل کهرم کارشناس محیط‌زیست
آقای محمدی‌زاده این نظر خوش‌بینانه را 5/1 سال پیش هم مطرح کرد و از آن زمان، یک انگشت هم وضعیت بهتر نشده که بدتر هم شده است. کاری که وزارت نیرو در این برهه می‌تواند انجام دهد آن است که از ذخایر پشت سدها، حقابه دریاچه ارومیه را بدهد تا حیات به این دریاچه بازگردد، در این میان، پاسخ وزارت نیرو آن است که می‌گوید پشت سدها آبی ذخیره نشده! حال سوال این است که با این جواب، آقای محمدی‌زاده چه می‌خواهد بکند. اگر بناست کاری شود باید همین امروز شروع شود، دو سال دیگر دوره صدارت ایشان تمام می‌شود و آن روز این وعده‌ها به کس دیگری ارث خواهد رسید. سه پنجم دریاچه ارومیه در حال حاضر خشک شده است یعنی سه هزار کیلومترمربع از پنج هزار کیلومترمربع خشک شده و باقی‌مانده دریاچه با عمق 5/2 متر هر روز بیشتر تحلیل خواهد رفت. لازم به ذکر نیست که بگویم، هر چقدر عمق آب کمتر شود، درجه حرارت آب و میزان نمک بیشتر می‌شود و درنتیجه سرعت خشک شدن افزایش می‌یابد، نمی‌خواهم نفوس بد بزنم اما برخلاف نظر آقای محمدی‌زاده من فکر می‌کنم با روند موجود، دریاچه ارومیه تا سه سال دیگر کاملا خشک خواهد شد.

رسول یونان شاعر و نویسنده، زاده دهکده‌ای در کنار دریاچه ارومیه
من کنار این دریاچه به دنیا آمدم، نفس کشیدم، خیلی از شعرهای من یا در کنار آن یا با یاد آنجا سروده شده است. این دریاچه تنها قسمت آبی زندگی من است. از اینکه او به بستر افتاده و نفس‌های آخرش را می‌کشد، خیلی غمگین و نگرانم. چند روز پیش مادرم زنگ زده بود و گریه می‌کرد، می‌گفت: «اگر این دریاچه بمیرد، همه ما خواهیم مرد.» می‌گفت «هرکس که آن را از نزدیک ببیند گریه می‌کند». مرگ خوب نیست، حتی برای دشمن. مرگ دریاچه ارومیه، مرگ طبیعی نیست، مرگی است که دیگران رقم می‌زنند. سدها را بسته‌اند، آب‌ها را به رویش بسته‌اند، تا او از تشنگی بمیرد. کاش این سوال را از آنها می‌پرسیدید که جلو آب‌ها را گرفته‌اند، تا ببینیم چه سودی حاصل آنها می‌شود. کاش آن لحظه من آنجا (زاده دریاچه ارومیه) نبودم تا این سوال از کسی دیگری پرسیده می‌شد، کاش سراغ کسانی می‌رفتند که حرف‌شان تاثیرگذار باشد. این دریاچه فقط مال ما نیست، این دریاچه بخشی از زمین است، من در مورد خشک شدن زاینده‌رود نیز گریه کردم، نگران تالاب انزلی هم هستم، اینها نکته‌های زیبای کره‌زمین هستند. من خبرهای خوبی از آنجا ندارم. الان اگر با لکنت با شما حرف می‌زنم به خاطر بغضی است که در گلویم است. نمی‌دانم چه بگویم برای کدام وزارتخانه نامه بنویسم (گریه می‌کند)... نمی‌دانم باید از کدام وزارتخانه خواهش کنم کاری که وظیفه‌اش است را به خاطر ما انجام دهد... من خبرهای خوبی از آنجا ندارم؛ آدم‌ها دریاچه را آزرده‌اند و حالا او در راه آسمان است.

نادر قاضی‌پور نماینده ارومیه در مجلس
خشکسالی دریاچه از سال 1378 شروع شده است و هر سال، عمق دریاچه کم و کمتر می‌شود. اگر وزارت نیرو انتقال آب را از رودخانه ارس که طرح اجرایی آن آماده شده است اجرایی کند در دو سال آینده یقینا دریاچه ارومیه احیا خواهد شد. قرار است 35 متر مکعب آب در ثانیه از یک میلیارد و 70میلیون مترمکعب آب مازاد رودخانه ارس را وزارت نیرو در دو سال آینده به دریاچه ارومیه انتقال دهد که در بودجه امسال هم 25میلیارد تومان برای این امر اختصاص یافته است و این در شرایطی است که از ردیف بودجه هزار میلیارد تومانی (یک میلیارد دلار) رودخانه‌ها و مناطق مرزی هم می‌تواند برداشت کند. اگر وزارت نیرو بوروکراسی بین معاونت‌هایش را کاهش دهد و از دو ماه دیگر پروژه را کلید بزند قطعا دریاچه احیا می‌شود، مگر آنکه در امانت خیانت کنند و کار امروز را به فردا بیندازند. در پایان هم باید اضافه کنم اگر امسال وزارت نیرو دست به کاری نزد برای مقابله با مرگ ارومیه، ما خودمان با جمع‌آوری پول از مردم و با یاری خود مردم دریاچه را احیا خواهیم کرد. به وزارت نیرو از همین‌جا اعلام می‌کنم که مردم استان بسیار ناراحت هستند و حتی در راهپیمایی روز قدس از من خواستند که صندوقی برای اهدای کمک‌ها به نجات دریاچه ارومیه اختصاص دهیم، پس وزارت نیرو بداند اگر بیش از این اهمال کند ما و مردم راسا برای نجات دریاچه ارومیه وارد عمل خواهیم شد.

• < قبلی
• بعدی >