زیست بوم
جهان علیه آبگیری سد ایلیسو و مسوولیت ایران
- زيست بوم
- نمایش از دوشنبه, 10 ارديبهشت 1397 13:43
برگرفته از تارنمای ایانا
محمد درویش، عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور: دیروز ، هشتم اردیبهشت برابر با ۲۸ آوریل، روز حرکت جهانی علیه آبگیری سد ایلیسو بر سرشاخه‌های دجله در خاک ترکیه بود؛ روزی که فعالان محیط زیست در ده ها کشور جهان از جمله ایران، اعتراض و خشم خود را نسبت به تخریب تاریخ و طبیعت ارزشمند منطقه و میانرودان اعلام داشته و از مجامع جهانی خواستار ممانعت از نابودی کهن زادبوم‌های ۱۲هزارساله حسن‌کیف شدند.
چندین کیلومتر پائین دست رودخانه دجله در حسن کیف، عملیات ساخت سد ایلیسو در حال تکمیل است و این بخش از دره رودخانه دجله به‌زودی تبدیل به یک مخزن بزرگ به گنجایش بیش از ۱۰ میلیاردمتر مکعب می‌شود و در این پروسه حسن کیف را کاملاً به زیر آب می‌برد. پروژه ساخت این سد ده‌ها سال است که در جریان بوده و به‌رغم اعتراضات محلی و بین‌المللی- که سبب شد بانک‌های اروپایی از سرمایه‌گذاری در آن چشم پوشی کنند- به نظر می‌رسد دولت اردوغان در تابستان پیش‌رو می‌خواهد کار را یکسره کند.
تکین، یکی از اهالی حسن کیف که ٣٨ ساله است، به خبرنگار دویچه‌وله می‌گوید: "از زمانی که من به‌دنیا آمده‌ام، به‌خاطر این سد در فشار بوده‌ام. همیشه این شایعه وجود داشته که پروژه، امسال تمام خواهد شد، پروژه، سال آینده تمام خواهد شد. تمثیلی که من در این‌مورد به‌کار می‌برم این است، به مرگ محکوم باشی، روی یک صندلی ایستاده با طنابی به‌دور گردنت، اما نه صندلی را از زیر پایت بکشند، نه طناب را از دور گردنت بردارند. تو تنها آنجا ایستاده‌ای و انتظار می‌کشی، و این وحشتناک است."
اکنون، با ساخت توربین نهایی با قدرت ١٢٠٠ مگاوات در بهار امسال، به نظر می‌رسد که این انتظار رو به پایان است و چه پایان تلخی!
گفتنی آن‌که نخستین پیشنهادات برای ساخت سد ایلیسو در سال‌های ١٩٥٠ مطرح شدند. مردم حسن‌کیف در تمام این سال‌ها اما مقاومت کرده و با تداوم زندگی در اینجا و نگهداری از این میراث فرهنگی ۱۲هزارساله و بی‌رقیب، خدمت بزرگی به بشریت کردند و البته برای آن هزینه سنگینی پرداخته‌اند. درحقیقت آنها با ماندن در حسن کیف بسیاری از فرصت‌های اقتصادی را از دست دادند."
در تشریح ابعاد فاجعه‌ای که در سرشاخه‌های دجله در حال رخ دادن است، اولریش آیشِل مان، مدیر گروه Riverwatch در وین خطاب به دولت ترکیه می‌گوید: "اگر شما همه چیز را اینجا تخریب کنید، به هیچ روی بهتر از طالبان که در بامیان مجسمه‌های بودا را تخریب کردند، نیستید. این تنها یک حرکت مشابه و احمقانه است!"
راست آن است که ابعاد ساخت و آبگیری سد ایلیسو با مخزنی به بزرگی سه برابر سد کرخه - بزرگترین سد ایران - فقط در حوزه فرهنگی و تاریخی در قلمرو سیاسی دولت ترکیه و منطقه حسن‌کیف محدود نمی‌شود؛ بلکه تبعات آبگیری این سد بزرگ، سرزمین میانرودان یا بین النهرین در عراق را نیز متاثر کرده و با افزایش خشکی منطقه، بی‌تردید بر شمار پیدایش چشمه‌های تولید گرد و خاک جدید در باختر ایران خواهد افزود؛ رخداد نگران‌کننده‌ای که باتوجه به مسیر باد غالب در منطقه، بیش از هرچیز دودش به چشم ایرانیان به ویژه هموطنان زاگرس نشین تا خوزستان خواهد رفت.
بنابراین، انتظار می‌رود اگر به هر دلیلی فشار جامعه جهانی نتوانست دولت ترکیه را از آبگیری ایلیسو در تابستان امسال منصرف کند، دست‌کم دولت ایران اردوغان را وادارد تا حق‌آبه محیط زیستی تالاب‌ها و اراضی پایین دست در عراق محفوظ مانده و منطقه با تنشی شدیدتر در سالی که دچار یک خشکسالی کم سابقه هم هست، نشود .
