زیست بوم
خشکسالی و مدیریت ناصحیح در چهل سال اخیر موجب شده است - بیابان زایی به بام ایران رسید
- زيست بوم
- نمایش از پنج شنبه, 07 شهریور 1392 16:49
- بازدید: 4911
در حالی که کارشناسان در مورد خشکسالی سی سال آینده در ایران نگران هستند، موج بیابان زایی در تمامی مناطق کشور، چشمگیر است تا جایی که بیابان زایی حتی تا بام ایران، سرزمین آب ها نیز که بارشی در حدود میانگین بارش جهانی دارد، در چهارمحال و بختیاری نیز رسیده است.
JuzsportsShops , Achète, vends ou échange les vêtements, chaussures et accessoires que tu ne portes plus ! | Men’s shoes
خبرگزاری میراث فرهنگی- گروه فرهنگی- اطلاعات و داده‌های پژوهشی و مطالعاتی انجام شده در دشت‌های حاصلخیز دیار چهارمحال و بختیاری، حکایت از آن دارد که پدیده فرونشست زمین به‌عنوان شاخص‌ترین شناسه‌های آغاز بیابان‌زایی در استان چهارمحال و بختیاری، سرزمین آب‌ها نیز مشاهده شده است.
«هومان خاکپور»، دیده بان طبیعت بختیاری در گفت و گو با CHN با بیان این مطلب گفت: «منطقه چهارمحال و بختیاری با میانگین بارش حدود 700 میلی‌متر – که نزدیک به میانگین جهانی است – در شمار یکی از قطب‌های اصلی تولید آب در زاگرس مرکزی و کشور قرار داشته و به‌عنوان سرچمشه‌های اصلی رودخانه‌هایی چون زاینده‌رود و کارون بزرگ است اما در میان حیرت کارشناسان و متخصصان حوزه منابع طبیعی و محیط زیست، نشانه‌های فرونشست زمین و آغاز پدیده فاجعه‌بار بیابان‌زایی در دشت‌های این منطقه مشاهده شده است.»
به گفته خاکپور، در حدود چهل سال گذشته، با افزایش جمعیت، توسعه اراضی زراعی و ورود ماشین‌آلات کشاورزی و وابستگی 80 درصدی به منابع آب‌های زیرزمینی و نیز روند نگران کننده افزایش تعداد چاه‌های مجاز و غیرمجاز کشاورزی در تمامی11 دشت چهارمحال و بختیاری، سالانه حدود 600 میلیون متر مکعب آب بوسیله 3600 چاه و 480 رشته قنات از ذخایر زیرزمینی بیرون کشیده شده و تعادل طبیعی این آبخوان‌ها برهم خورده است.
همچنین تراکم تا 5 حلقه چاه در هر کیلومتر مربع از این دشت‌های کشاورزی، بهره‌برداری‌های بیش ا ز حد ظرفیت مجاز از ذخیره آبخوان‌ها و حذف سالانه بیش از 2 متر ستون آب شیرین این آبخوان‌ها، اضافه‌بر ایجاد بحران‌های آبی باعث هجوم آب شور طبقات زیرین و افزایش آسیب پذیری آبخوان‌ها از نظر شیمیایی شده است.
خاکپور مهم ترین دلیل این رخداد را نبود مدیریت درست منابع آبی استان چهارمحال و بختیاری می داند با این توضیح که: «نبود مدیریت مناسب در بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی و در زمینه‌های الگوی کشت و روش‌های آبیاری و اصلاح فرهنگ مصرف آب در بخش کشاورزی و گسترش بی‌رویه و چشمگیر زمین‌های کشاورزی که عموما در اثر تغییر کاربری‌های غیرقانونی و فرصت‌طلبانه مرغزارها و عرصه‌های مرتعی صورت گرفته است، علت اصلی افزایش برداشت‌های مضاعف و بی‌رویه از منابع آبی زیرزمینی این آبخوان‌ها شده است.»
به گفته او نتایج این اتفاق تا حدی است که در برخی از مناطق مانند دشت خانمیرزای لردگان، نشانگان بیابان‌زایی دیده می شود.
آبخوان آبرفتی دشت خانمیرزا نمونه منحصربه فردی از دشت‌های حاصلخیز چهارمحال و بختیاری است که در گذشته در بخش مرکزی آن یک تالاب طبیعی وجود داشته و بین تغذیه و تخلیه آب آن تعادل طبیعی برقرار بوده است اما با افزایش بهره‌برداری بی‌رویه از ذخیره آب زیرزمینی به‌عنوان تنها منبع تأمین کننده آب مورد نیاز بخش کشاورزی منطقه، روند نابودی و کوچک شدن این تالاب شدت یافته تا جایی‌که در حال حاضر مرغزاری تخریب شده و محدود برجای مانده است.
تقریبا در تمامی‌دشت‌های 11 گانه منطقه چهارمحال و بختیاری در سال‌های اخیر چاه‌های کم‌عمق در فصول کشت با کم‌آبی و حتی خشکیدگی مواجه بوده که در برخی موارد مشاجرات محلی و اجتماعی را به‌دنبال داشته است. مقایسه آماری منابع آبی این دشت‌ها در سال‌های مختلف بیانگر این حقیقت است که به بهانه افزایش تولید محصولات کشاورزی، اضافه بر افزایش غیراصولی حدود 5 برابری شمار چاه‌های کشاورزی، تعداد چاه‌های عمیق نسبت به چاه‌های کم‌عمق به علت کاهش شدید سطح آب زیرزمینی و کف‌شکنی‌های مجاز و غیرمجاز جهت دست‌یابی به آب بیشتر، افزایش چشمگیری یافته است که این امر روند تخلیه غیرمجاز ذخیره این آبخوان‌ها را شتابی نگران کننده و فاجعه‌بار بخشیده که در سال‌های اخیر به‌عنوان دشت‌های ممنوعه و برخی نیز بحرانی اعلام شده‌اند.
