یادمان
دارالفنون 152 ساله و البرز 116 ساله
- يادمان
- زیر مجموعه: ديده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبيعی ایران
- جمعه, 24 تیر 1390 09:09
- آخرین به روز رسانی در دوشنبه, 31 مرداد 1390 11:59
- نمایش از جمعه, 24 تیر 1390 09:09
- بازدید: 5941
برگرفته از فر ایران
دکتر هوشنگ طالع
در دهه دوم دی ماه، مراسمی به همت آقای دکتر بقایی ماکان به انگیزه‌ی یکصد و پنجاه و دومین سالگشت بنیان‌گذاری دارالفنون برپا شد.
دارالفنون که به عنوان نخستین دانشگاه ایرانی به شیوه‌ی نوین از آن یاد می‌شود، سرنوشت غم‌انگیزی داشت. به جای این‌که ببالد و امروزه دانشگاهی بزرگ و نام‌آور در سطح جهان باشد، تا مرز متروک شدن و تحمل ضربات کلنگ تخریب هم پیش رفت.
بانی آن، امیرکبیر، گشایش دارالفنون را ندید. ناصرالدین شاه، با وجود زشت‌کاری درباره‌ی بنیان‌گذار دارالفنون، سخت آن را گرامی داشت و در بالندگیش کوشید.
پس از وی، دارالفنون از اوج افتاد و سرانجام در دوران پهلوی، بدل به دبیرستان شد.
بدین‌سان، به جای این‌که امروز دارالفنون، یکی از مهم‌ترین مرکزهای دانشگاهی آسیا باشد، سال‌هاست که در آن را قفل زده‌اند و تازه اگر هم دوباره بازگشایی شود، از دانشگاه و مدرسه عالی صنعتی و ... فاصله‌ی زیادی خواهد داشت.
سرنوشت کالج البرز، به عنوان مهم‌ترین مرکز تولید دانش در سطح متوسطه در ایران، کمی بهتر از دارالفنون بود.
این‌که در مورد البرز، گفته شد مهم‌ترین مرکز تولید دانش در سطح متوسطه در ایران بوده، سخن گزافی نیست. البرز، از نظر تعداد دانش‌آموز، بزرگ‌ترین دبیرستان‌های ایران بود و امروز نیز هست. البرز از نظر کیفیت تولید دانش، همیشه برجسته بود و امروز نیز نام‌آور است.
در روزگاری که تنها چند دبیرستان در ایران دارای 800-700 دانش‌آموز بودند، دبیرستان البرز بیش از 3 هزار دانش‌آموز داشت.
تسهیلات شبانه‌روزی دبیرستان البرز، باعث شده بود که امکانات آموزشی و پرورشی دبیرستان، تنها در انحصار تهرانی‌ها نباشد. شاگردان نخبه، حتا از دور افتاده ترین نقطه‌های کشور، از طریق شبانه‌روزی، می‌توانستند از این امکانات بهره‌مند شوند.
اما بعد از انقلاب، البرز بی‌دلیل، مورد بی‌مهری زیادی قرار گرفت. بدین معنا که البرز را تجزیه کردند. بخش شبانه روزی را از آن جدا کرده و در اختیار دانش‌سرای بانوان قرار دادند و ساختمان «ٍسیکل دوم» را نیز به همین سان، جدا ساخته و واحد آموزشی مستقلی را تشکیل دادند. پلی تکنیک که اکنون به نام امیرکبیر خوانده می‌شود، بخش‌هایی از زمین‌های آن را تصاحب کرد. در یک گوشه‌ی دیگر آن دانشگاه هنر ساختند و بدین سان، البرز را تا توانستند کوچک کردند. اما هنوز، البرز با وجود این تجزیه‌ها، بزرگ‌ترین واحد آموزشی متوسطه در سطح کشور است و هنوز از نظر کیفیت آموزش در رده‌ی بالایی است.
اگر البرز در کشور پیش‌رفته‌ای قرار داشت، اکنون ظرفیتش چند برابر شده بود و در همه‌ی شهرستان‌ها یا دستکم مرکز استان‌ها، شعبه آن دایر شده بود. هم‌چنان که اگر دارالفنون در یک کشور پیش‌رفته قرار داشت، امروز دانشگاهی بود قدیمی و معتبر و شاید با شاخه‌یی در برون از کشور.
امسال ساختمان کنونی دبیرستان البرز که نقشه‌ی آن کار یک معمار روس به نام «مارکوف» است، هشتاد ساله شد. البته، سی سال پیش از آن‌که البرز به این ساختمان نقل مکان کند، پایه‌گذاری شده بود. البته کلنگ نخستین ساختمان دبیرستان البرز در سال 1266 خورشیدی با حضور ناصرالدین شاه در زمینی در خیابان قوام‌السلطنه (سی تیر) به زمین زده شد و سال بعد (1267 خ)، دبیرستان با چند کلاس درس آغاز به کار کرد.
بدین‌سان در کنار دارالفنون 152 ساله، باید از البرز 116 ساله نام برد.
دارالفنون و البرز، با این قدمت و سابقه، دو نهاد ملی هستند که از گنجیدن در قالب یک وزارت‌خانه، فراتراند. باید با آن‌ها، در حد یک نهاد ملی برخورد کرد.
دارالفنون، باید هویت تاریخی خود را به عنوان یک دانشگاه مستقل بازیابد و البرز نیز دوباره یگانه شود. بدین‌سان، باید هویت و شناسنامه‌ی علمی دارالفنون را به آن بازگرداند و بخش‌های جدا شده از دبیرستان نیز، دوباره به آن بازگردانده شوند.
به جای تخریب این دو نهاد ملی آموزش، نیروها را در راه بالندگی آن‌ها به کار اندازیم.
