ایران‌بوم

یکسال از «آشنایی با شاهنامه» اثر حکیم ِ سخندانِ توس، ابوالقاسم فردوسی گذشت. اگرچه از پنجاه و دو هفته سال، چند شماره به دلیل تعطیلات، روزنامه به چاپ نرسید، اما شاهنامه ما یکساله شد، و حالا می‌خواهیم شماره هر قسمت را هم اضافه کنیم تا کسانی که به جمع آوری این داستان‌ها پرداخته‌اند، از این پس از روی شماره نگه‌داری کنند.

* * *

اکنون باز گردیم به شاهنامه، و داستان«گُشتاسپ وکتایون».

چـــو بشنیــد قیصر بر آن برنهاد
کــه دُخت گرامی به گُشتاسب داد

بـدو گفـــت بـا او برو همچنیـن
نیـــابــی زمـن گنج و تاج و نگین

داستان به آن جا رسید که شاهزادهٔ ایرانی، برای شرکت در جشن عمومی روم، به کاخ قیصر وارد شد و در گوشه‌ای نشست- پس از مراسم جشن، چنان که رسم بود - کتایون (دخترقیصر) از کاخ بیرون آمد و در میان میهمانان گردید تا یکی از پهلوانان یا اشخاص معروف را برای همسری انتخاب کند. کتایون، غریبه‌ی شهر را دید و چنان که شب گذشته در خواب دیده بود، به سوی او رفت، دست غریبه را گرفت و نزد پدر برد. اما قیصر این تصمیم او را نپذیرفت. بزرگان و درباریان به قیصر تذکر دادند که: « این آیین کهن در کشور است و تو باید آن را بپذیری و به خواسته‌ی شاهزاده‌ی روم، احترام بگذاری»

قیصر سخنِ بزرگان را پذیرفت. آیین ازدواج را انجام دادند ولی پس از آن ، قیصر دستور داد تا عروس و داماد را از کاخ بیرون فرستند:

چو گُشتاسپ نگه کرد، خیره بماند
جهان آفرین را فراوان بخواند

چنین گفت با دختر سر فراز
که ‌ای پروریده به نام و به ناز

زچندین سر و افسر نامدار
چرا کرد رأیت مرا خواستار

گُشتاسپ گفت:«‌ای زیبای پرورده به ناز، چه شد که در میان این همه پهلوان و نامدار و بزرگانِ شهرِخود، مرا انتخاب کردی که غریب هستم و بی‌نام تا چنین از کاخ و از پدر و مادر و زندگی شاهانه،دور بمانی؟!»

کتایون در پاسخ گفت:«‌ای غریبه چرا با آن چه از آسمان برای تو نازل شده مخالفت می‌کنی؟ من شب گذشته در خواب دیدم که در این جشن غریبه‌ای آمده و من باید او را به همسری انتخاب کنم. اکنون می‌دانم که زندگی با تو همه رنج و زحمت است، ولی این انتخاب آسمانی است. من و تو در آن سهمی نداریم. اکنون بفرمای که کجا باید رفت؟»

گُشتاسپ که جایی را نداشت مگر همان خانه‌ مردِخردمندِ روستایی، همراه کتایون به آن خانه رفت و برای او شرح ماجرا گفت.

مرد روستایی از این که دختر ِ قیصر میهمان اوست، شاد شد و روز بعد برای زوج میهمان جشن عروسی گرفت و همه‌ مردم روستا در این جشن شرکت کردند:

سرایی بپرداخت مهتر به ده
خورش‌ها وگستردنی هر چه به

چو آن دید گُشتاسپ کرد آفرین
بر آن ناموَر مِهتر پاک دینِ