تاریخ معاصر
فاو به تصرف نیروهای ایرانی درآمد
- تاريخ معاصر
- نمایش از یکشنبه, 07 اسفند 1390 09:58
- بازدید: 4810
برگرفته از تارنمای تاریخ ایرانی
در روز ۶ اسفند ۱۳۶۴ شبه‌‌جزیره فاو عراق به تصرف رزمندگان ایرانی درآمد. منطقه فاو علاوه بر ارزش سیاسی - نظامی، به لحاظ فراهم‌سازی امکان حضور مقتدرانه ایران در خاک عراق و موقعیت جغرافیایی و طبیعی، دارای ارزش استراتژیک نیز بود و همچنین معضلات ناشی از عدم تامین مناطق عملیاتی پیشین و مقابله با فشارهای دشمن پس از تصرف منطقه را هم مرتفع می‌کرد، زیرا با تلاقی بودن سواحل رودخانه اروند در هر دو سو و نیز وجود عارضه کارخانه نمک، عملا بیشتر زمین منطقه را برای دشمن غیرقابل استفاده کرده بود و این مساله کارایی زرهی ارتش عراق را کاهش می‌داد. همچنین احاطه آب از سه قسمت موجب شده بود پدافند در برابر دشمن تنها در یک سمت انجام شود و آسیب‌پذیری از جناحین را کاهش دهد.
علاوه بر این‌ها، کوتاه بودن عقبه نیروهای خودی، پوشش مناسب منطقه برای پدافند هوایی، تسلط آتش بر روی خطوط و عقبه دشمن، امکان رعایت اصل غافلگیری، محدود بودن زمین و عمق قابل دسترس، از جمله عواملی بودند که بر میزان امیدواری‌ها نسبت به کسب پیروزی می‌افزود. اما در عین حال با توجه به ویژگی‌های خاص منطقه، مساله عبور از رودخانه و پشتیبانی عملیات، احداث پل، تردد قایق‌ها به ساحل دشمن و پهلو گرفتن آن‌ها در ساحل رودخانه‌ها، هر کدام به عنوان موانعی بودند که برداشتن آن‌ها از سر راه به سادگی امکان‌پذیر نبود. به همین دلیل در طرح‌ریزی عملیات، تدابیر ویژه‌ای برای رفع آن‌ها اتخاذ شد.
فاو در جریان عملیات والفجر ۸ به تصرف رزمندگان ایرانی در آمد. عملیات والفجر ۸ در ساعت ده و بیست و دو دقیقه بیستم بهمن سال ۱۳۶۴ توسط فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با قرائت رمز عملیات آغاز شد. پس از آن یگان‌های نیروی زمینی سپاه با پشتیبانی آتش طرح‌ریزی شده، تهاجم خود را در محورهای مورد نظر آغاز و مبادرت به شکستن خط کردند. در این عملیات نیروهای مسلح ایران توانستند از آب‌های خروشان اروندرود بگذرند و دشمن را با حملات برق‌آسای خود مضحمل کنند.
استراتژی تنبیه متجاوز در عملیات والفجر ۸ یکی از بی‌نظیر‌ترین عملیات‌های آبی خاکی در طول هشت سال جنگ تحمیلی بود. در این عملیات با عبور باورنکردنی رزمندگان از اروندرود دو هدف تاثیرگذار بر موازنه جنگ یعنی تصرف منطقه مهم فاو و انهدام دشمن به دست آمد. همچنین تسلط بر اروندرود، بستن راه عراق به خلیج فارس و هم مرزی با کویت از جمله نتایج این عملیات بود.
در این عملیات ۸۰۰ کیلومتر مربع از زمین‌های دشمن آزاد شد و بیش از پنجاه هزار نفر از نیروهای آن کشته و زخمی شده و نزدیک به سه هزار نفر به اسارت نیروهای ایرانی در آمدند. انهدام وسایل و تجهیزات عراق نیز در این عملیات قابل ملاحظه بود به گونه‌ای که بیش از ۶۰۰ دستگاه تانک و نفربر، ۵۰۰ دستگاه خودرو، ۱۵۰ قبضه توپ، ۴۵ فروند هواپیما، ۱۰ فروند بالگردان و سه فروند ناوچه منهدم شد.
بازتاب سیاسی عملیات والفجر ۸
تبعات ناشی از فتح فاو به منزله تغییر در ماهیت سیاسی جنگ نیز بود، به این معنا که اتخاذ استراتژی دفاع مطلق از سوی عراق، پس از فتح خرمشهر، با این هدف بود که جنگ در روند فرسایشی، سرانجام منتهی به‌پذیرش صلح از سوی ایران شود، اما فتح فاو و ارتقای موقعیت سیاسی و نظامی ایران در شمال خلیج فارس، عملا منجر به پیدایش شرایط جدیدی شد که هیچ‌گونه مطابقتی با مشخصه‌های جنگ فرسایشی نداشت.
شورای امنیت، در پی این تحولات و تغییر موازنه قوا به سود ایران، در تاریخ ۱۳۶۵/۱۲/۳ اقدام به تهیه پیش‌نویس و صدور بیانیه مهمی کرد که در بند ۳ آن آمده بود: «دبیرکل از ایران و عراق بخواهد که دو کشور بی‌درنگ در زمین، دریا و آزمایش‌های مربوط به هوا آتش‌بس را رعایت کرده و بلافاصله تمام نیروهای خود را تا مرزهای بین‌المللی شناخته شده، به عقب بکشند.»
این بیانیه در شرایطی منتشر شد که پیش از آن، در سخت‌ترین شرایطی که خاک ایران مورد تهاجم قرار می‌گرفت، سازمان ملل، تنها اقدام به صدور بیانیه‌ای می‌کرد که در آن صرفا اظهار تاسف می‌شد. اما پس از فتح فاو با صدور قطعنامه‌ای جدید به شماره ۵۸۲، عملا به سود عراق موضع‌گیری کرد و خواستار عقب‌نشینی تا مرزهای بین‌المللی یعنی ترک فاو از سوی نیروهای ایرانی شد.
