گردشگری
سمیرم؛ پنجره‌ای به سوی طبیعت
- گردشگری
- نمایش از دوشنبه, 22 خرداد 1391 19:38
- بازدید: 6149
برگرفته از روزنامه اطلاعات
شهرستان سمیرم در استان اصفهان بر سر راه ایلات استان چهار محال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و استان فارس واقع شده است.
این شهرستان از شمال به شهرستان شهرضا، از جنوب به استان کهگیلویه و بویراحمد، از غرب به استان چهارمحال و بختیاری و از شرق به استان فارس محدود است. سمیرم ناحیه کوهستانی با آب و هوای معتدل است و از مهمترین بلندی‌های آن، می‌توان به رشته کوه‌های دینار (ستیغ دنا) در جنوب و علی جوق، سیاه، بهروز، چال قفا و سودمند اشاره کرد.
سمیرم از چشم‌اندازهای طبیعی و زیبایی برخوردار است. آبشارهای متعدد همراه با کوه‌های سر به فلک کشیده و جنگل‌های طبیعی و مصنوعی جلوه‌ای زیبا به این شهرستان بخشیده و استراحتگاهی بدیع برای آسایش بازدیدکنندگان فراهم آورده است. نمای شهر سمیرم پردرخت و زیبا است و چشم‌انداز کوهستانی آن سبب جلب بازدیدکنندگان زیادی به این منطقه شده است.
*وجه تسمیه و پیشینه سمیرم
مردم محل بر این باورند، که سمیرم در اصل «سام آرام» بوده است. زیرا درروزگاران کهن سام نریمان، نیای رستم جهان‌پهلوان سیستانی، به دردی گرفتار می‌شود، که آرام نمی‌گیرد و پزشکان از درمانش در می‌مانند تا این که گذرش به ناحیه سمیرم می‌افتد و به سبب آب و هوای سالم آن، دردش درمان یافته آرام می‌شود. بدین جهت این ناحیه را «سام آرام» خواندند، که بعدها به سمیرم تبدیل شده است. بنا بر روایت دیگری این ناحیه را سام بن ارم بنا کرده و «سام آرام» خوانده می‌شده است که اندک اندک به سمیرم تبدیل یافته است.
وجود تعدادی آثار باستانی و از جمله کتیبه‌های میخی حک شده بر دل کوه‌ها و سنگ‌های استوانه‌ای «که به میل معروفند و مستشرق فقید، هرتسفلد از آنها به عنوان آثار عصر ساسانی یاد کرده» کذشتة این شهر را به دوران باستان می‌رساند که متأسفانه تا به حال هیچگونه کاوش باستان شناسی در این منطقه صورت نگرفته است. وجود خطوط کوفی به جا مانده بر قبور و دل کوه‌ها حکایت از استمرار و پویایی حیات اجتماعی این دیار در قرون نخستین اسلامی دارد.
سابقه تاریخی سمیرم بر طبق تحقیقات دکتر واندنبرگ به 700 سال قبل از میلاد مسیح بر می‌گردد. در تحقیقاتی که وی در دهستان کمه انجام داده آثاری از قلعه‌ای مربوط به قوم پارسوا در منطقه کشف کرد که نشان از وجود سمیرم در آن زمان دارد.
سابقه تاریخی شهرنشینی سمیرم به دورة هخامنشیان بر می‌گردد. در جنوب سمیرم کشتزاری به نام کوره وجود دارد که اکنون خرابه‌هایی از خانه‌ها و حتی حمام در آن به جا مانده است و این دلیل بر شهر بودن سمیرم در آن زمان است، زیرا در دوران قبل از اسلام یکی از شاخص‌های شناخت شهر، حمام بوده است و دلیل دیگر اطلاق نام کوره بر این منطقه است، چرا که هخامنشیان به شهر کوره می‌گفتند.
از وزرای بنام عصر سلجوقیان یکی «کمال الدین علی سمیرمی» که نامش در فهرست وزرای ایرانی به ثبت رسیده است و دیگری «خانعلی سمیرمی» است که آثاری مانند مسجد و حمام خانعلی به نام وی باقی مانده است. در عصر سلجوقیان از سمیرم به عنوان حقوق تعاقُد شاهزادگان سلجوقی نام برده شده است، در عصر صفوی با وجود آرامش نسبی در سمیرم، زمین‌های این منطقه مورد خرید و فروش قرار می‌گرفته است، البته نزدیکی آن با پایتخت صفویان «اصفهان» در این امر بی تأثیر نبوده است. در دوران بعد، از جمله در عصر زندیه سمیرم به علت همجواری با پایتخت زندیه «شیراز» مورد توجه بوده است، در عصر قاجار منطقه در معرض تاخت و تاز قشون حکومتی بوده و جنگ لطفعلی خان زند و خان بابا جهانی «فتحعلی شاه قاجار» در این ناحیه انجام گرفته است.
*طبیعت سمیرم
در شهرستان سمیرم هر چهار فصل به رنگ ویژه خود دیده می‌شود. بهاری صورتی به رنگ شکوفه‌های سیب، تابستانی سبز، پاییز زرد و زمستانی سپید. چشم اندازهای طبیعی این شهر به واقع زیبا است. دشت‌های پرگل و آرمیده در دامان کوه، منظره قلل پر برف دنا، لاله‌های واژگون و از همه مهمتر آبشار مشهور سمیرم از جذاب‌ترین جلوه‌های طبیعی این شهر به شمارمی آیند. آبشار سمیرم یکی از زیباترین آبشارهای ایران است که در 4 کیلومتری شرق این شهرستان واقع شده و میعاد دوستداران طبیعت از سراسر کشور است. این آبشار در اعماق تنگه‌ای با دیواره‌های سنگی و طبیعتی سرسبز خودنمایی می‌کند. ارتفاع آبشار ابتدا بیش از70 متر بوده که به مرور زمان بر اثر فرسایش صخره‌ها توسط آب، از ارتفاع آن کاسته شده و در حال حاضر حدود 40متر است. آب آن شیرین و دائمی است و از چشمه‌های مزارع جوزار و چشمه عزیزخان تأمین می‌شود.
شرایط محیطی خوب و آب و هوای مناسب سبب شده که گیاهان متنوعی در اطراف آبشار رشد و نمو کنند، به طوری که پروفسور شینگر، گیاه‌شناس معروف اتریشی در سفر خود در خرداد 1353 به این منطقه، حفاظت از طبیعت آن را به عنوان یک اثر طبیعی ملی به سازمان محیط‌زیست توصیه کرده است.
زاگرس زیبایی‌های خیر‌کننده‌ای دارد. شاید یکی از جالب‌ترین آنها همین آبشار باشد.
این آبشار که آبش در دره نادر جریان می‌یابد، عروس زیبای سلسله کوه‌های زاگرس است. آب و هوای اینجا در بهار و تابستان مطبوع و روح‌نواز است. همسایگی آبشار و کوه با درختان و همنوایی آنها با پرندگان، درختان و جانوران در محل، چشم‌اندازی رویایی پدید آورده است که تنها باید به آنجا رفت و دید.
* آبشار تقرچه
منطقه تقرچه به علت بافت طبیعی و صخره‌ای و وجود آبشارهای فصلی و مسیر رودخانه‌ها، پوشش گیاهی مناسب، وجود کنده‌ها (دخمه‌های تاریخی و باستانی)، همچنین آثار به جا مانده از آسیاب‌های آبی قدیمی و چشم‌انداز بسیار زیبای سمت جنوب و دیده شدن قله‌های پوشیده از برف دنا هر گردشگری را به وجد می‌آورد.
* آبشار بی‌بی‌سیدان
در 48کیلومتری جنوب غرب سمیرم در مجاورت روستای بی‌بی سیدان، در کنار رودخانه سمیرم (کاسگان) در ورودی تنگه‌ای به نام تنگه نازی، آبشاری زیبا جلوه‌نمایی می‌کند که چشم‌اندازی زیبا و دیدنی دارد و هر بیننده را سرذوق می‌آورد.
در نزدیکی آبشار، سواحل زیبای رودخانه کاسگان، با آب ولرم، محل مناسبی را برای آب‌تنی و شنا فراهم می‌سازد.
سمیرم چند آبشار دیگر نیز دارد از جمله آبشار آب‌ملخ که در نزدیکی روستای آب‌ملخ و در فاصله 60کیلومتری شهر سمیرم قرار دارد و آبشار تخت‌سلیمان که یکی دیگر از آبشارهای رودخانه مارب است و در جنوب شهر سمیرم جریان دارد.
* چشمه بازرنگ
این چشمه بین کوه کهگیلویه و سمیرم (65کیلومتری جنوب غرب سمیرم و جنوب شهر کمه) واقع است که هوای سردی دارد و از برف کوه‌های اطراف آن سال تا سال کاسته نمی‌شود.
* کوه و چشمه چالقفا
چالقفا حدود 20 کیلومتری غرب سمیرم، مکانی با صفا با درختان جنگلی تنک و پوشش گیاهی متنوع است که بیش از 2000 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و از مناطق ییلاقی بعضی از طوایف قشقایی است.
چشمه‌های متعددی در این منطقه جاری است که معروف‌ترین آن چشمه سرد است.
چالقفا قبلاً یکی از مهمترین شکارگاه‌های سمیرم بوده که متاسفانه به علت شکار بی‌رویه حیات جانوران در آن بسیار محدود شده، ولی باز هم حیوانات وحشی مثل خرس، گرگ، شغال و حتی پلنگ در کوه‌های آن نواحی دیده شده است.
* چشمه ناز
یکی از زیباترین و بکرترین تفرجگاه‌های شهرستان سمیرم و شهر ونک چشمه بزرگ 96اینچی ناز ونک است. این نگین ارزشمند و گوهرناب در 6کیلومتری جنوب غرب شهر ونک با جاده‌ای خاکی و در 36کیلومتری شهر سمیرم قرار دارد که با جلوه‌ای ویژه کمر کوه 2000متری را به دو نیمه مساوی تقسیم می‌کند.
کوه دالان ونک به ارتفاع 3492 متر در فاصله حدود 30کیلومتری غرب سمیرم قرار دارد. شهر ونک و چشمه‌ای زیبا موسوم به چشمه ناز در دامنه‌های شمالی آن واقعند. آب این چشمه پس از پیوستن به رودخانه‌ای کوچک، کمی بعد به رودخانه پرآب موسوم به آب ونک می‌ریزد. رودخانه اخیر به سمت دشت ارمند پیش می‌رود تا در آنجا به کارون بپیوندد.
از سمیرم تا روستای ونک جاده آسفالت است. پس از عبور از روستای قلعه قدم، گردنه گله‌وار و گردنه نخودان به ونک می‌رسیم. برای رسیدن به چشمه ناز باید از رودخانه عبور کنیم. در طول مسیر لوله‌هایی که آب چشمه ناز را به ونک می‌رساند مشهود است. از ونک تا چشمه حدود سه ساعت راه است. از چشمه تا قله 5 تا 6 ساعت راه را باید پیمود.
* غار دنگزلو
این غار در ضلع شمال شرق کوه دنا ودر حوالی روستای دنگزلو قرار دارد . این روستا با بیش از 100سال قدمت از توابع بخش پادنای علیای شهرستان سمیرم است و در دامنه ارتفاعات نوول قرار دارد. غار دنگزلو دارای تالارهای بزرگ و چند تالاب کوچک است که باید با قایق از آنها عبور کرد و یکی از منابع مهم آب منطقه پادنا به شمار می آید. منطقه پادنا واقع در شمال رشته کوه دنا ، بافتی روستایی و عشایری دارد و محل ییلاق طایفه فارسیمدان از ایل بزرگ قشقایی است.
این غار دارای جاذبه‌های فراوان از نظر قندیل‌های یخی (استالاگتیت و استالاگمیت) است که هنوز به طور کامل جاذبه‌های آن شناسایی نشده است و چنانچه همه زوایای آن شناخته شود، در حد غار علیصدر همدان می‌توان از آن بهره‌برداری کرد.
غار دنگزلو که از غارهای آبی رشته کوه دنا است و در بالادست یکی از سرشاخه‌های رودخانه ماربر قرار دارد، دارای سه حوضچه آبی است و نخستین بار توسط چند نفر از اعضای گروه کوهیاران و با راهنمایی اهالی روستا کشف و پیمایش شد. طول این غار حدود 1600 متر است و با توجه به جریان آب و تامین آب آن از چشمه‌های درون کوه دارای آب بسیار سردی است.
آب ملخ و تخت سلیمان
روستای «آب ملخ» به عنوان یکی از زیباترین جاذبه‌های گردشگری سمیرم در فاصله 54 کیلومتری این شهرستان واقع است.
این روستا به علت محصور بودن بین کوه‌های سر به فلک کشیده در روز بیش از چند ساعت از نور خورشید بهره‌مند نمی‌شود و به همین دلیل به روستای «نیمروز» نیز معروف است.
این روستا در منتهی الیه دره‌ای قرار گرفته که از کف دره، رودخانه خروشان «ماربر» می‌گذرد و در آن طرف تنگه به رودخانه «خرسان» در کهگیلویه‌وبویراحمد می‌ریزد.
با گذر از مسیر رودخانه به سمت بالا در ناحیه کمرکش کوه به مکانی می‌رسیم که سنگ‌های بسیار بزرگ جدا شده از قله کوه به طرز عجیبی در کنار یکدیگر قرار گرفته و تخت و جایگاه بسیار جالبی به وجود آورده است.علاوه بر آن از دل سنگ، چشمه‌ای با آب بسیار سرد فوران می‌کند که دبی آن 50 لیتر در ثانیه برآورد شده است.بر اثر رسوب‌گذاری چشمه، پلی زیبا بر روی آن به وجود آمده که بسیار زیبا است و به «تخت سلیمان» معروف است.از زیر تخت سلیمان آبی به اندازه پنج اینچ آسیاب از دل کوه بیرون می‌آید و آب از دل سنگ‌ها در دو طرف کوه با شفافیت هرچه تمام‌تر فوران می‌کند و نهر دیگری از زیر پل از شکاف کوه با فشار زیاد بیرون می‌ریزد که از دیرباز این مکان را «بهشت گمشده» نامیده‌اند.
رویش درختان زیبا در اندازه‌های مختلف بر روی تخت سلیمان و وجود خزه‌های داخل آب جلوه زیبایی به آن داده است.
از روستای آب ملخ تا معجزه (تخت سلیمان) را می‌توان در یک ساعت پیاده پیمود و این پیاده‌روی لذتی فراموش نشدنی در ذهن و ضمیر انسان برجای می‌گذارد.
* روستای خفر
این روستا یکی از روستاهای جنوبی شهرستان سمیرم و در دامنه شمالی ارتفاعات قله دنا واقع است. این روستا با فاصله تقریبی 40 کیلومتر از شهر کمه و همچنین با فاصله تقریبی 80 کیلومتر از مرکز شهرستان سمیرم ساخته شده است. روستای خفر در دامنه کوه دنا و بر روی اراضی پرشیب ساخته شده و آب حاصل از ذوب برف به صورت رودخانه‌ای پرآب که از سرچشمه‌های رودخانه ماربر است، از میان آن عبور می‌کند.روستای خفر با جمعیتی حدود 1600 نفر در زمستان و 3000 نفر در تابستان، در میان کوه‌های مرتفع رشته کوه زاگرس و در حاشیه قلل دنا واقع است. به دلیل واقع شدن این روستا در دامنه طبیعت زیبای رشته کوه دنا و آب و هوای کوهستانی منطقه، انواع گونه‌های گیاهی و جانوری در آن دیده می‌شود. وجود 14 قله بالای 4000 متر (قاشمستان بلندترین قله رشته کوه دنا با ارتفاع 4435 متر در نزدیکی این روستا قرار دارد)، همچنین انواع یخچال‌های طبیعی، آبشارهای متعدد و رودخانه‌های جاری شده از یخچال‌ها، چشم‌اندازهایی زیبا در این روستا به وجود آورده است.
گفته می‌شود قدمت این روستا به دوران ساسانیان (حداقل 970 سال پیش) بازمی‌گردد و سه روایت برای نامگذاری این روستا وجود دارد. بعضی علت نامگذاری روستا را موقعیت توپوگرافی آن می‌دانند؛ به طوری که نام اولیه این روستا «خور» به معنای جای گود بوده و این نام به «حفر» و سپس به «خفر» تبدیل شده است. روایت دوم، کلمه خفر را برگرفته از خور یا غور می‌داند. غور یا غوری، نام قبیله یا مردمان اولیه‌ای بوده است که در این محل سکونت داشته‌اند.
برخی نیز این واژه را برگرفته از گور یا گبر می‌دانند که معرف آیینی مربوط به پیش از اسلام در منطقه است.
بیشتر مردم این روستا در فصول بهار و تابستان به زنبورداری و باغداری می‌پردازند. باغ‌های سیب در این روستا از جاذبه‌های منطقه محسوب می‌شوند. محصولات محلی و صنایع دستی نیز جذابیت‌های ویژه خود را دارند.
موسیقی محلی مردم خفر، موسیقی عشایری است که تنها در جشن عروسی نواخته می‌شود. علت این امر وجود عشایر قشقایی از ماه اردیبهشت تا شهریور در مناطق مجاور به روستا است. لباس محلی زنان این منطقه بسیار رنگارنگ و زیبا و شامل کلاه، روسری، پیراهن و دامن (قِر) است. مردان نیز مانند زنان لباس محلی ویژه خود شامل کلاه و شلوار را دارند.
منطقه خفر با توجه به موقعیت مکانی خود در کوهپایه قلل دنا، مکانی جذاب برای تیم‌های کوهنوردی و طبیعت‌گردی است. از مکان‌های دیدنی منطقه می‌توان به آبشار خفر، تنگه دنا آسا، غار یخی، غار کیخسرو، چشمه سیدمحمد و رودخانه‌های پر آب که از دو سمت روستا عبور می‌کنند و به رودخانه ماربُر می‌ریزند، اشاره کرد.همچنین روستای خفر دو امامزاده به نام‌های سیدمحمد و سیداحمد(ع) دارد که زیارتگاه طوایف منطقه و مردم شهرهای نزدیک است. برای دسترسی به این روستای دیدنی، باید از مسیر اصفهان به سمت شهرضا، و سپس سمیرم حرکت کرد. پس از عبور از حنا به روستای خفر خواهید رسید.
مهمترین عوامل مؤثر در شکل‌گیری روستای خفر را می‌توان به دو عامل طبیعی و عوامل انسانی تقسیم کرد. عوامل مؤثر طبیعی در شکل‌گیری این روستا وجود خاک حاصلخیز و زمین‌های مرغوب کشاورزی و همچنین آب فراوان و نزدیکی به منابع آب‌های سطحی و آب‌های نیمه عمیق هستند. به دلیل وجود چمنزارها و مراتع سرسبز و غنی برای پرورش دام‌ها، زندگی کوچ‌نشینی و مبتنی بر دامداری گسترش بیشتری داشته است. شرایط طبیعی ویژه منطقه برای باغداری نیز این امکان را برای ساکنان روستا فراهم کرده که به باغداری توجه بیشتری کنند، به ویژه این‌که کشت درختان سیب و تولید سیب با کیفیت عالی، نمونه بارزی از استفاده روستائیان از شرایط موجود محیط است. در این میان، نقش عوامل انسانی به عنوان عامل رشد و گسترش این روستا به سابقه نسبتاً طولانی این روستا بازمی‌گردد که بیشتر متأثر از مهاجرت ایلات طوایف قشقایی و سکونت دائمی آنها در مکان فعلی روستاست.
* جامعه عشایری
یکی از ویژگی‌های اقتصادی سمیرم، جامعه عشایری ساکن در این شهرستان است. عشایر از ایل قشقایی هستند. تولید صنایع دستی از مهمترین محصولات عشایر است. مهمترین صنایع دستی شهر سمیرم نمد و عشایر قالی و قالیچه، زیلو، جاجیم، گلیم، کلاه، دستکش، خورجین، پشتی و کیف است که مواد اولیه این صنایع پشم گوسفند، موی بز و پوست گوسفند و بز است.
بافته‌های داری در این منطقه از رونق زیادی برخوردار است. این بافته‌های داری بیشتر در کارگاه‌های خانگی و توسط زنان و دختران منطقه بافته می‌شوند و جنبه خود مصرفی دارند. شغل عمده مردم این منطقه کشاورزی و دامداری است.
فرآورده‌های کشاورزی آن شامل گندم، جو، چغندرقند، حبوب، و گیاهان علوفه‌ای است و میوه‌های آن، به ویژه سیب سمیرم شهرت دارد. در این منطقه پرورش گوسفند، بز، گاو، اسب و استر رواج دارد.
