زیست بوم

مرگ ماهیان دریاچه زریوار برای چندمین بار

نمایش از دوشنبه, 19 ارديبهشت 1390 10:55

بازدید: 7186

سرنوشتی تلخ برای دریاچه آب شیرین زریوار!

برای دومین بار در سال جاری، هزاران قطعه ماهی در دریاچه زریوار استان کردستان تلف شدند. یک ماه پیش و در فروردین‌ماه نیز گزارش‌هایی از مرگ و میر ماهیان «کاراس» در این دریاچه منتشر شد و اکنون برای دومین بار در سال جاری شمار زیادی از ماهیان دریاچه زریوار تلف شده‌اند. این موضوع افزون بر جنبه‌های زیست محیطی، می‌تواند برای سلامت شهروندان و گردشگرانی که از دریاچه زریوار دیدن می‌کنند، خطراتی را به دنبال داشته باشد، چون «ماهی‌کباب» یکی از غذاهای محلی مورد علاقه گردشگران دریاچه زریوار است که معمولا از ماهی‌های صید شده همین دریاچه طبخ می‌شود و در سواحل دریاچه عرضه می‌شود و در صورت اثبات آلودگی میکربی یا شیمیایی ماهی‌های دریاچه زریوار باید از مصرف گوشت این ماهی‌ها تا رفع هرگونه آلودگی جلوگیری شود. دریاچه آب‌شیرین زریوار (زریبار) در فاصله ۳ کیلومتری غرب شهر مریوان، از جاذبه‌های گردشگری استان کردستان ایران است که آب آن از چشمه‌های کف‌جوش و بارندگی‌های سالانه تامین می‌شود. طول دریاچه زریوار حدود ۵ کیلومتر و عرض آن حدود یک و نیم کیلومتر است که از غرب و شرق تا کوه‌های پوشیده از درختان جنگلی ادامه دارد. حداکثر عمق آب دریاچه زریوار ۵/۵ متر است که آبی به حجم تقریبی ۳۰ میلیون متر مکعب را در خود جای داده است.

برخی گونه‌های بومی ماهیان دریاچه زریوار در حال حاضر از بین رفته‌ا‌ند و جای خود را به گونه‌های پرورشی و غیر بومی همچون آمور سفید، کپور آیینه‌ای، کپور معمولی، کپور سرگنده و فیتوفاگ داده‌اند. ورود گونه‌های غیر بومی توسط شیلات با نظارت نمایندگان حفاظت محیط زیست استان به این دریاچه، افزون بر این که به اکوسیستم آن لطمات جدی وارد نموده است، زمینه را برای از بین رفتن گونه‌های بومی فراهم کرده است.

هرچند مرگ و میر ماهیان دریاچه زریوار در سال‌های گذشته نیز روی داده بود اما با ادامه بی‌توجهی مسئولان استان، تلفات ماهیان همچنان ادامه دارد. البته سرپرست اداره محیط زیست شهرستان مریوان یک ماه پیش به رسانه‌ها گفته بود: «هرساله با شروع فصل بهار و سرازیر شدن آب رودخانه‌های فصلی به دریاچه زریوار، به میزان زیادی گل و لای وارد دریاچه شده که موجب کدورت شدید آب دریاچه و به دنبال آن کمبود اکسیژن و تغییرات ph می‌شود». وی همچنین گفته بود: « اداره کل دامپزشکی اعلام کرده که علت مرگ دسته‌جمعی ماهیان کاراس، کمبود اکسیژن، تغییرات ph و تغییرات محیطی است».

با این همه، به نظر می‌رسد که هنوز هیچ اقدامی از طرف اداره کل محیط زیست استان کردستان برای جلوگیری از تلفات ماهی‌ها انجام نشده است و این اداره پس از گذشت دو ماه از آغاز بهار، همچنان گل و لای رودها را عامل تلفات ماهیان می‌داند.

در حال حاضر، وضعیت زیست محیطی دریاچه زریوار، به موقعیت بحرانی نزدیک می‌شود و چنانچه برای رفع معضلات آن به طور جدی چاره اندیشی نشود، به زودی به سرنوشت تلخ دریاچه ارومیه دچار خواهد شد.

متاسفانه، طبق آمارهای منتشر شده، طی 3 دهه گذشته حجم آب دریاچه زریوار مرتب کاهش یافته و میزان رسوبات آن افزایش داشته است که بستر مناسبی برای رشد جلبک‌ها و توسعه نی‌زارها بوده است و عواملی که در این مورد نقش جدی داشته‌اند عبارتند از: ورود فاضلاب شهر مریوان تا سال 1382 و ورود فاضلاب انسانی و حیوانی، کودهای شیمایی و زباله‌های خانگی روستاهای اطراف به طور مستقیم به دریاچه، همچنین احداث سد خاکی در جنوب دریاچه، احداث بند انحرافی «قزلچه‌سو» و ورود آب رودخانه فصلی «قزلچه سو» به همراه مقادیز زیادی شن و ماسه و گل و لای به دریاچه، تخریب پوشش گیاهی اطراف دریاچه و شسته شدن خاک به داخل دریاچه.

این عوامل در چند سال گذشته، موجب پرشدن چشمه‌های کف دریاچه با رسوبات و در نتیجه گسترش نی‌زارها و کاهش حجم آب و کمبود اکسیژن و تخریب اکوسیستم زریوار شده است.