یادمان

میراث فرهنگی در هفته ای که گذشت: از ناهمخوانی کاشی‌های گلستان تا زمزمه‌های بازگشت معاونت میراث‌ به تهران

خبرگزاری میراث‌فرهنگی ـ گروه میراث‌فرهنگی ـ ناهمخوانی یک کاشی با کاشی‌های کاخ‌گلستان، تخریب 100 بنا در بافت تاریخی شیراز و سرانجام نامعلوم بنای تاریخی ریسباف در گره کشی بانک ملی و هیات دولت و تکه تکه شدن میل عبادتگاه ساسانی سمیرم مهمترین اخباری بود که میراث‌فرهنگی کشور را به‌ چالش کشاند البته در این میان کازرونی‌ها پس از آتش‌سوزی بیشاپور دست به دامان رئیس جمهور شدند.

 
‌به‌گزارش CHN، در هفته گذشته، میراث‌فرهنگی ایران با اخباری داغ و التهاب آور مواجه بود چراکه  هنوز خطر از بیخ گوش خانه «حسام لشگر» نگذشته بود که به‌دلیل نیروهای اندک یگان حفاظت در شهرستان سمیرم میل عبادتگاه ساسانی از بالای غارهای پنجگانه به پایین افتاد تکه تکه شد. این‌درحالی است که مدیر میراث فرهنگی سمیرم دلیل تکه تکه شدن میل‌های ساسانی را تعداد اندک نیروهای یگان حفاظت دانست. به‌گفته او برای حفاظت از میراث‌ سمیرم تنها 4 نیرو وجود دارد.
 
و اما خانه تاریخی ''حسام لشگر'' یکی از نمونه‌های نادر محسوب می‌شود که از تیغ بلدوزرها جان سالم به در برد. تلاش‌های زیادی برای تخریب این خانه انجام گرفته بود و حتی برای این منظور جعل سند هم شد؛ اما جای شگفتی است که این خانه هنوز تخریب نشده و پای بلدوزرها به آن باز نشد.
 
از زمزمه‌های بازگشت معاونت میراث فرهنگی تا معاونی که 3 پایگاه دارد!
معاونت میراث فرهنگی سه سال قبل و در پی طرح جابجایی برخی ادارات و سازمان‌ها از تهران به دیگر شهرها، به شیراز رفت. هرچند در ابتدا مشکلاتی به وجود آمد اما معاونت در شیراز ماند. با این حال صبح امروز (10 خردادماه) زمزه‌هایی درباره بازگشت این معاونت به تهران شنیده شد.
 
تماس‌های تلفنی از سوی برخی پرسنل و کارشناسان معاونت میراث فرهنگی با دفتر خبرگزاری، از بازگشت این معاونت به تهران خبر داد، این درحالی‌است که تماس‌های مکرر این خبرگزاری با مسئولان سازمان میراث فرهنگی بی‌نتیجه ماند و در نهایت مسئول دفتر رئیس سازمان میراث فرهنگی، این خبر را تائید کرد.
 
«زهره میهن‌نژاد»، مسئول دفتر ریاست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری درباره این خبر به CHN گفت: «در صورت وجود چنین خبری سخنگو و روابط عمومی سازمان اطلاع‎رسانی می‎کنند و اگر تا کنون اطلاع‌رسانی نشده، پس این خبر تائید نمی‌شود.»
 
از سوی دیگر شنیده‌ها از برخی مسئولان سازمان حاکی از آن است که طی دستوری از سوی ریاست سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، بر رفع مشکلات پرسنل و کارشناسان معاونت میراث فرهنگی در شیراز تاکید شده‌است.
 
البته در این میان مدیریت سه پایگاه میراث فرهنگی گلستان در دست یک معاون هم نکته قابل تاملی بود. استان گلستان فقط سه "پایگاه میراث فرهنگی" آثار تاریخی دارد، این سه پایگاه شامل برج آجری گنبد قابوس، شهر تاریخی جرجان و دیوار بزرگ گرگان می شود. با این همه مدیریت هر سه این پایگاه ها در اختیار معاون میراث اداره کل میراث فرهنگی استان گلستان است.
 
در این میان برج آجری گنبد قابوس و دیوار تاریخی گرگان از گزینه های احتمالی برای ثبت در فهرست آثار جهانی یونسکو هستند، با این حال مدیریت هر سه پایگاه میراث فرهنگی در گلستان بر عهده "حمید عمرانی رکاوندی" معاون میراث اداره کل میراث فرهنگی این استان است. در این میان پرسشی که طرح می شود این است که آیا معاون این سازمان و مدیر این سه پایگاه وقت و انرژی و توان لازم برای پرداختن و مدیریت مسایل این سه اثر تاریخی بزرگ و مهم را دارد؟
 
گذاشتن کاشی ناهمخوان در کاخ گلستان تا رسیدن کاشی اصلی!
یک کاشی ناهمخوان میان کاشی کاری‌های کاخ گلستان دیده شده است. با اینکه کارشناسان کاخ گلستان  مرمت‌های کاشی کاری این کاخ قاجاری را کم نظیر می دانند. اما "آوج"، کارشناس کاخ گلستان اما این اتفاق را دلیلی بر مشکل دار بودن مرمت در کاخ گلستان نمی‌داند و می‌‌گوید که برخی از کاشی‌ها هنوز آماده نشده و برای همین است که کاشی دیگری را به جای آن گذاشتیم تا بعد از آماده شدن کاشی مربوطه به جای آن قرار دهیم.
 
کاخ گلستان، از معدود کاخ های ایران به شمار می رود که هنر کاشی کاری در آن به اوج رسیده است. یک سال است که مرمت‌های کاخ گلستان آغاز شده است. کارشناسان کاشی کار بر این باورند که مرمت کاشی یکی از مهمترین دلایل سر و پا ماندن کاشی های یک اثر تاریخی است و کاشی‌ها باید به صورت مرتب مرمت و ساماندهی شود و اگر کاشی می ریزد و آسیب می بیند باید سریع عوض شود.
 
 روند تصاعدی حذف خانه‌‌های تاریخی شیراز تا ترک‌های پیشانی مسجد جامع قزوین
بافت تاریخی شیراز که این روزها حال و روز خوشی با آمدن بلدوزرها سپری نمی‌کند. نزدیک به 100 بنا را در بافت تاریخی‌اش از دست داد. از این تعداد بیش از 25 بنای تاریخی تخریب شدند که همگی واجد ارزش‌های معماری بودند.
 
طرح کنار گذر شاهچراغ در حالی به خبرسازی و مخالفت مردم و رسانه‌ها توجهی نکرد که با اقدام مستمر تخریب‌گرایانه در مسجد نو و بخشی از الحاقات خانه صابر و کل بنای خانه دادگر را با خاک یکسان کرد.
 
در این میان شهرستان قزوین هم بی‌خبر نبود. مسجد جامع قزوین به‌عنوان یک از مساجد قدیمی ایران با معماری فاخر این روزها سر خم کرده تا شاید کسی ترک‌های نشسته بر فرق سر و چین و چروک‌های پیشانی‌اش را نبیند.
 
بسیاری از کارشناسان معتقدند، مسجد جامع قزوین به‌دلیل حجم بالای مرمتی نیاز به پروژه‌ای کلان دارد؛ چراکه گنبدخانه و ترک‌های مربوط به‌ آن جدی است و باید به‌لحاظ ساختاری تقویت شود. پیگیری‌های که تاکنون صورت گرفته نشان از تعریف و تصویب چنین پروژه‌ای به‌دنبال نداشته‌است.
 
این‌درحالی است که مسجد جامع قزوین یکی از کهن‌ترین مساجد ایران به‌شمار می‌رود و با شماره 121 در فهرست آثار ملی ایران جای گرفته است.
 
کارخانه تاریخی ریسباف، گره طناب‌کشی بانک ملی و هیات دولت
همه چیز برای تبدیل کارخانه ''ریسباف'' به موزه منطقه‌ای در اصفهان مهیا شد و حتی هیات دولت هم مصوبه‌ای در این‌باره داد اما بانک ملی که معلوم نیست چطور مالکیت این بنا را در اختیار دارد، همچنان پافشاری می‌کند و می‌گوید که مالک بناست. معلوم نیست چه بر سر کارخانه تاریخی ریسباف می‌آید اما همه در انتظار اجرای مصوبه هیات دولت هستند.
 
شاهین سپنتا»، فعال میراث ‌فرهنگی اصفهان در این‌باره به CHN می‌گوید: «در چند دهه اخیر، بسیاری از بناهایی که در شمار بناهای شاخص صنعتی ـ تاریخی کشور بودند تخریب شدند. البته قسمتی از کارخانه پشمباف به سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی مرکز اصفهان داده‌شد، و بخش باقی‌مانده از کارخانه صنایع پشم (کوشک میانی و سردر ورودی) با تغییر کاربری به دبیرخانه شورای اسلامی شهر رسید. همچنین تداوم فعالیت در کارخانه نختاب (دخانیات امروزی)، بخش‌هایی از این بنای صنعتی را از خطر تخریب نجات داد».
 
به‌گفته‌وی، با این‌حال بنای صنعتی ـ تاریخی ریسباف، در نزدیکی سی و سه پل و زاینده رود و در امتداد محور تاریخی چهارباغ، به‌واسطه موقعیت مکانی و ساختار مطلوب از موقعیت و قابلیت مناسبی جهت تبدیل به کاربری‌های فرهنگی شهر تاریخی اصفهان برخورداراست. از سال‌ها پیش دوستداران و فعالان میراث‌فرهنگی اصفهان خواستار حفظ این بنا و تبدیل آن به موزه بودند.
 
سپنتا با اعتقاد براینکه طبق قانون مقرر شده بود که این بنا با توجه به نیاز فرهنگی و اجتماعی کشور در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گیرد اما بعد از گذشت دوسال، هنوز این مصوبه با وجود پشتوانه‌های قانونی اجرا نشده و بانک ملی همچنان بر موضع خود پافشاری می‌کند و بنای تاریخی - صنعتی ریسباف را متعلق به کانون بازنشستگان بانک ملی می‌داند.
 
 برگزاری جشن جهانی نقالی بی حضور حامیان
سازمان میراث فرهنگی؛ نهادهای امضا کننده پرونده ثبت جهانی نقالی در یونسکو را نادیده گرفت. جشن نکوداشت ثبت جهانی نقالی با حضور رییس جمهور در حالی برگزار می‌شود که نهادهای غیر دولتی که از جمله مهمترین حامیان این پرونده در یونسکو هنگام ثبت بودند، به این همایش دعوت نشدند. بنیاد فردوسی و خانه تاتراز جمله نهادهایی بودند که حمایت از نقالی را به عنوان سازمان های مردم نهاد بر عهده گرفتند.
 
«یاسرموحد فرد»، دبیرکل بنیاد فردوسی، در گفت و گو با CHN اعلام کرد:« از اینکه در این مراسم نکوداشت دعوت نشدم به شدت شگفت زده هستم و باور نمی کنم که سازمان میراث فرهنگی این بنیاد را که نقش اساسی در ثبت پرونده نقالی در یونسکو داشته، به این مراسم دعوت نکرده است.»
 
به گفته او، پرونده هنر نقالی تا پایان سال 88 از سوی سازمان میراث فرهنگی تهیه شد تا اینکه نهادهایی برای شناسایی نقالان و تهیه پرونده هنری و نمایشی نقالی دعوت به همکاری شد. زمان کوتاهی برای تکمیل این پرونده وجود داشت اما این بنیاد توانست که نقش موثری در ثبت این پرونده داشته باشد و حتی فیلم مستندی که از مهمترین بخش های پرونده ثبت جهانی به شمار می رود را تهیه کرد.
 
«ایرج راد»، مدیرعامل خانه تاتر نیز از برگزاری نکوداشت نقالی از سوی سازمان میراث فرهنگی اظهار بی‌اطلاعی کرده و گفت که در صورتی که امروز مرا به این مراسم دعوت کنند، نمی روم .
 
«تخت خلیل» ناشناخته «رزن»
کمتر کسی از « تخت خلیل » خبر دارد. بنایی در روستای دورافتاده ای به نام کاج در شهرستانی به نام رزن در نزدیکی همدان. این بنا که محلی ها می گویند نزدیک 700 سال از قدمت آن می گذرد، سال های سال است که به فراموشی سپرده شده و حتی در فهرست آثار ملی ایران نیز ثبت نشده است.
 
این‌درحالی است که اهالی روستای کاج که حرفه شان چوب بری و گچکاری است، بر این باورند که این قلعه 700 سال عمر دارد و روزگاری قلعه باشکوهی بوده است. گذر زمان اما دمار از روزگار این قلعه در آورده و اکنون بسیاری از بخش های آن با خطر ریزش مواجه اند.

• < قبلی
• بعدی >