یادمان
سدهای ایران با بلعیدن محوطه‌های تاریخی گسترش پیدا می‌کنند
- يادمان
- زیر مجموعه: ديده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبيعی ایران
- جمعه, 18 شهریور 1390 13:45
- آخرین به روز رسانی در جمعه, 18 شهریور 1390 13:45
- نمایش از جمعه, 18 شهریور 1390 13:45
- بازدید: 4338
خبرگزاری میراث‌فرهنگی ـ گروه میراث‌فرهنگی ـ بیش از 130 محوطه تاریخی تنها با آبگیری سد سیوند به زیر آب رفت و مهمترین شهرهای ساسانی استان فارس از جمله شهرساسانی قیرو کازرین با بیش از 2 هزار سال قدمت پشت دریاچه سد سلمان فارسی غرق شد.همین سرنوشت با احداث سد ملاصدرا گریبان شهرساسانی شهرستان اقلید را گرفت. پل مروارید با یک کتیبه در بخش جاده دز پارت در سد کارون 4 آبگیری شد به‌طوری‌که آبگیری برخی از محوطه‌ها و آثار تاریخی مورد تایید سازمان میراث فرهنگی هم قرار گرفت.این درحالی است که طبق گفته هومان خاکپور نیز 4 هکتار از رویشگاه های جنگلی و بخشی از دنا تنها با احداث سد خرسان 3 آبگیری خواهد شد. سدگتوند نیز به عنوان گران ترین پروژه سدسازی کشور با وجود مخالفت‌های بسیار در آبگیری نه تنها گورهای ایلامی، گور دخمه، شیرهای سنگی و آثار با ارزش دیگری را به زیر آب برد شرکت مجری ساخت این سد – آب نیرو – می پذیرد که با وجود ادعاهای قبلی اش، نمک موجود در مخزن سد گتوند بتدریج در حال حل شدن و ورود به کارون است .
به گزارش CHN؛ در پروژه سدسازی کارون 3 یا سد گتوند علیا در خوزستان بسیاری از مناطق درحالی به زیر آب می‌رود که حتی امکان مستندنگاری، کاوش و نجات‌بخشی هم فراهم نشد. و این درحالی‌است که متولیان میراث فرهنگی که درراستای توسعه گردشگری نیز فعالیت می‌کنند تخریب‌های میراث را به وسیله احداث سد توسعه می‌پندارند.
محمد درویش عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور ضمن بیان این مطلب گفت:نتیجه تجریبات احداث سدها مشکلات بسیار زیادی را بوجود آورده است. 1 قرن سدسازی در جهان و نیم قرن سدسازی در ایران تنها باعث تشدید تنش های اجتماعی و از بین رفتن بخش اعظمی از محوطه‌های تاریخی شده است.
وی با تاکید براینکه هیچگاه براساس اقتصاد اکولوژیک ارزش گذاری نکرده‌ایم افزود: درحال‌حاضر افرادی که در راس پروژه‌های بزرگ سدسازی و امثالهم هستند افرادی هستند که زبان اقتصادی کلاسیک بازاری را معیار قرار می دهند. در نظام اقتصادی محوطه های ارزشگذاری کمی شده است. در ارزیابی هایی که اتفاق می افتد مولفه های فرهنگی و زیست محیطی ضریب 2 می گیرد.
درویش با اعتقاد براینکه تا زمانی‌که ارزشگذاری در حوزه میراث فرهنگی و زیست محیطی جدی نشود ما همچنان درگیر این دست مسائل هستیم. سد گتوند کلکسیونی از مشکلات است که بخشی از آن به تخریب محوطه ها انجامیده و به دلیل عدم بضاعت علمی و مالی متولیان میراث فرهنگی بخشی از سازه‌ها آبگیری شد. این درحالی است که برخی معتقدند اگر سازه ها زیر آب بماند، از تجاوز و دزدی های که به صورت نامحسوس اتفاق می‌افتد درامان خواهد ماند اما مطالعات نشان داده قدمت سازه هایی که بیش از 2 هزار سال می‌رسد آبگیری به شدت تخریب می‌افزاید و آثار کاملا از بین خواهد رفت.
هم اکنون منطقه زاگرس بیشترین حجم سدسازی در کشور را دارد. درواقع حدود 40 درصد آب ها از کوه های منطقه سرچشمه می‌گیرد. این درحالی است که این منطقه خاستگاه تمدن در فلات ایران به شمار می‌‌آید و اغلب سدسازی‌ها که در قالب توسعه انجام می‌گیرد باعث شده میراث فرهنگی در منطقه زاگرس دچار خسارت های جبران ناپذیر شود.
اگر گردشگری منجر به درآمدسرانه ملی می‌شد سدسازی گسترش پیدا نمی‌کرد
محمد درویش معتقد است که ما باید از تجربیات دیگر کشورها الگو بگیریم. اگر زیرساخت های صنعت گردشگری ما دقیق بود و منجر به افزایش درآمد سرانه ملی می شد. هیچگاه هیچ سدسازی جرات نمی کرد در تنگه بلاغی سد سیوند بزند.
وی افزود: اما وقتی میزان درآمد در بحث طبیعی و تاریخی قابل مقایسه با تولید گندم هم نیست تمام ملاحظات می رود به سمت تولیدات و تاسیساتی که از درآمد بیشتری برخوردار است و زمانی می توان آنها را حفظ کردکه به کلان نگرها ثابت کرد که حفظ تالاب‌ها و محوطه های تاریخی درآمد پایدارتری دارد و کیفیت زندگی بهتری را به ارمغان می آورد.
مهرداد ملک زاده باستان شناس احداث سدها را به درک غلط از توسعه دانست و ادامه داد: این مسئله برمی گردد به درک غلط از توسعه، ما فکر می کنیم همه چیز باید پیچیده باشد تا شکلی مهمی بگیرد و نشاندهنده صنعتی شدن باشد. هم اکنون هلند که به اندازه مازندران و گیلان است درآمد ناخالص ملی آن به دلیل صادرات گل 10 برابر ایران است.
وی افزود:درحال‌حاضر شیوه استفاده از منابع آبی و سدسازی منسوخ است. توسعه ما توسعه نوع چینی است و در سدسازی اگر لایه روبی درست انجام نشود اینقدر گل و لای جمع می‌شود که مخزن‌ها تبدیل به آبشارهای مصنوعی می‌شوند.
