یادمان

تلاش برای تخریب یا حفظ آثار تاریخی

برگرفته از همشهری آنلاین

محمد باریکانی

براساس تصمیم جدید معاونت سازمان میراث فرهنگی، آثار تاریخی کشور به شرط دارا بودن حریم مشخص در فهرست آثار ملی ثبت می‌شوند.

آیا این تصمیم به زیان ثبت آثار تاریخی و طبیعی در کشور نیست؟ آیا این تصمیم اجرایی است یا بدون توجه به خرد جمعی کارشناسان واقعی میراث فرهنگی اتخاذ شده است؟

کارشناسان به همشهری می‌گویند که برخی افراد تازه‌واردی که در دفتر ثبت آثار تاریخی کشور در شورای تعیین حرایم نشسته‌اند آشنایی چندانی با موضوع ثبت و حریم آثار تاریخی ندارند.

یک کارشناس مطرح بافت‌ها و حریم آثار تاریخی به‌شرط آنکه نامش در این گزارش منتشر نشود به خبرنگار همشهری می‌گوید: این تصمیم نه‌تنها کمکی به حفاظت از آثار تاریخی که پیش از این به ثبت رسیده‌اند نمی‌کند بلکه ثبت آثار تاریخی را نیز به تعطیلی می‌کشاند. به گفته او تنها دلیل این تصمیم کاستن از بار مالی ثبت‌ملی آثار تاریخی در سازمان میراث فرهنگی است. نکاتی که این کارشناس میراث فرهنگی در ارتباط با جدا بودن موضوع تعیین حریم و ثبت یک اثر تاریخی مطرح کرد، مشخص می‌کند که تصمیم جدید معاونت میراث فرهنگی ممکن است برخلاف تصور مسئولین در حفاظت از آثار تاریخی، به تخریب و نابودی بیشتر آثار و محوطه‌های تاریخی کشور بینجامد.

145سال برای تعیین حریم 29هزار اثر ثبت‌ملی شده

نگاهی به آثار تاریخی ثبت ملی شده در کشور از 83سال پیش و نبود حریم برای این آثار مشخص می‌کند که آثار ثبت شده در گذشته مشمول این تصمیم نمی‌شوند و ظاهرا از این پس هر اثری که به ثبت ملی برسد باید از حریم مشخص برخوردار باشد.
29هزار اثر تاریخی ثبت ملی شده اعم از بناها، محوطه‌ها، گورستان‌ها، راه‌ها، روستاها و... در کشور وجود دارد که هنوز حریم ندارند و آنطور که کارشناس آثار و بناهای تاریخی کشور به همشهری می‌گوید، به 145سال زمان برای تعیین حریم این آثار نیاز است.

سخن این کارشناس میراث فرهنگی از این‌رو مورد توجه و تامل است که سازمان میراث فرهنگی قادر به ثبت ملی 500اثر تاریخی در سال است. همچنین توان سالانه این سازمان تعیین حریم برای 220اثر ثبت ملی شده در کشور است که سهم هر استان در پروژه‌های تعیین حریم آثار ثبت ملی شده 7اثر در سال است.

اکنون و با درنظر گرفتن تصمیم جدید سازمان میراث فرهنگی برای ثبت یک اثر تاریخی به شرط مشخص بودن حریم یک اثر، 29هزار اثر ثبت ملی شده کشور 145سال زمان برای تعیین حریم نیاز دارد.

مشخص نیست با تصمیم جدید سازمان میراث فرهنگی آثار تاریخی ثبت ملی شده در چند دهه گذشته که هنوز هیچ حریمی برای آنها تعیین نشده است چه سرنوشتی پیدا می‌کند؟ آیا این اطمینان وجود دارد که آثار جدید با حریم مشخص که ثبت ملی می‌شوند ارزش تاریخی بیشتری مثلا از محوطه شهداد یا حتی مسجد جامع اردبیل دارند که هنوز حریم مشخص ندارند؟

در خوش‌بینانه‌ترین حالت تعیین حریم هر بنای تاریخی 6‌ماه زمان نیاز دارد و تعیین حریم برای یک محوطه باستانی نیز 2سال زمان می‌برد. با درنظر گرفتن این موضوع و زمانبر بودن تعیین حریم برای یک اثر تاریخی که اکنون شرط اصلی ثبت ملی یک اثر تاریخی اعلام شده، آیا این تصمیم به تعطیلی ثبت ملی آثار تاریخی در کشور منجر نمی‌شود؟

تعطیلی روند ثبت آثار تاریخی با تصمیم جدید

براساس آنچه یکی از کارشناسان میراث فرهنگی تأکید می‌کند، حتی اگر امکان تعیین حریم برای یک اثر به هنگام ثبت ملی آن اثر وجود داشته باشد باید پرسید مثلا در استان لرستان که در یک سال 840اثر را به ثبت ملی رسانده به چند سال زمان برای تعیین حریم این تعداد اثر نیاز دارد؟ با درنظر گرفتن امکان تعیین حریم برای 200اثر تاریخی در سال، همین تعداد اثر در استان لرستان 4سال زمان برای تعیین حریم نیاز دارد. یعنی ثبت آثار تاریخی جدید در این استان 4سال به تعویق می‌افتد. این یعنی تعطیلی روند ثبت آثار تاریخی در کشور و افزایش احتمال تخریب آثار تاریخی در ایران! این کارشناس می‌گوید: با تصمیم جدید در سازمان میراث فرهنگی حتی تعیین حریم برای آثار ثبت ملی شده در گذشته نیز بلاتکلیف می‌شود.

• < قبلی
• بعدی >