ایران‌بوم

پیگیری‌های همشهری مشخص کرده است که نزدیک به ۳‌ماه است هیچ‌گونه عملیات برخورد با حفاران غیرمجاز و قاچاقچیان اشیای تاریخی در کشور انجام نشده و بدین‌ترتیب ایران به مرز تبدیل‌شدن به بهشت حفاران غیرمجاز نزدیک شده است.

تصاویر منتشر شده در این گزارش که برخی دوستداران میراث فرهنگی و علاقه‌مندان به آثار تاریخی در اختیار خبرنگار همشهری قرار داده‌اند، بیانگر آن است که در تعطیلی فرآیند برخورد با قاچاقچیان اشیای عتیقه و انفعال مقطعی سازمان میراث فرهنگی در پیگیری موضوع مقابله با تاراج آثار تاریخی توسط حفاران غیرمجاز، هزاران قطعه شیء تاریخی به‌دست آمده توسط حفاران غیرمجاز در حال معامله، خرید و فروش و در معرض خروج از کشور قرار دارد.

باستان‌شناس‌ها ایران را بهشت باستان‌شناسی جهان خوانده‌اند. اما جزئیات این گزارش مشخص می‌کند که بهشت باستان‌شناس‌ها در حال تبدیل شدن به بهشت حفاران غیرمجاز و غارتگران آثار تاریخی است.

«سلام. من علی کشاورزم داخل زمین کشاورزی‌مان 3کیلو سکه طلا با 2تا مجسمه پیدا کردم. اگر می‌توانی برایم بفروش. اگر نمی‌توانی تو را به قرآن به کسی شماره من را نده».

پس از تماس با ارسال‌کننده این پیامک آن سوی تلفن، مرد جوانی می‌گوید که عمویش اشیای تاریخی پیدا کرده است. می‌گوید: 3کیلو سکه قدیمی طلا که تصویر یک پادشاه با کلاه و ریش در آن وجود دارد و 2مجسمه طلا که عکس مجسمه‌ها روی سکه‌ها حک شده است. می‌گوید دلیل ارسال پیامکش یافتن مشتری برای فروش این اشیا بود.

می گوید، اهل روستایی در شهر اراک است و بعد هم تلفن را به یک مرد سن و سال دار می‌دهد. به مرد آن‌سوی خط می‌گویم از بدشانسی‌اش پیامک ارسال شده برای خبرنگار روزنامه همشهری آمده است. مرد دوم می‌گوید می‌خواهد خانه بخرد. می‌گوید 3کیلوگرم سکه طلای قدیمی دارد. 2مجسمه طلا هم دارد که آنها را رایگان به خریدار سکه‌ها می‌بخشد.

به ارسال کننده پیامک می‌گویم احتمالا سکه‌هایش متعلق به دوره ساسانی است که بهتر است به جای فروش آنها به قیمت 150میلیون تومان، سکه‌ها را به سازمان میراث فرهنگی تحویل بدهد و جایزه‌اش را که شاید بیشتر از این میزان شود بگیرد. آن‌سوی خط فحاشی است و بعد هم قطع ارتباط.

توقف مقابله با قاچاق اشیای تاریخی

پیگیری خبرنگار همشهری از برخی دوستداران میراث فرهنگی کشور که موفق به ورود به داخل گروه‌های حفاران غیرمجاز و شبکه زیرزمینی خرید و فروش اشیای تاریخی کشور شده‌اند بیانگر آن است که خرید و فروش آثار تاریخی به شکل زیرزمینی و حفاری‌های غیرمجاز در کشور در چند‌ماه اخیر افزایش زیادی داشته تاجایی که به گفته یکی از همین دوستداران میراث فرهنگی، در برخی نقاط کشور حفاران غیرمجاز در روز اقدام به حفاری گورستان‌ها و محوطه‌های تاریخی می‌کنند.یک کارشناس اموال فرهنگی با نگاه به این تصاویر به همشهری گفته است که تصویر مربوط به مجموعه مفرغی در نگاه نخست اصیل به‌نظر می‌آید.

آنطور که این کارشناس اموال فرهنگی که علاقه‌ای به درج نام خود در این گزارش ندارد به همشهری گفته است، اظهارنظر در مورد تصویر کتیبه‌های آجری منتشر شده در این گزارش در تخصص او نیست اما به‌گفته او، این آجرها باید مربوط به دوره عیلامی باشند که نمونه‌های زیادی از آنها در هفت‌تپه و چغازنبیل خوزستان وجود دارد. حتی ممکن است مربوط به دوره عیلامی متاخر در عصر هخامنشی باشند که مضمون بیشتر آنها وقف بناها و چرایی ساخت آنها و حتی ذکر مشخصات سازنده بناهاست. این کارشناس اموال فرهنگی تأکید می‌کند که برای ارزیابی اصالت این اشیا باید حتما آنها از نزدیک رویت شوند.

بشقاب زرین دارای تصویر گوزن نیز به گفته این کارشناس اموال فرهنگی بافتی شبیه به اشیای مربوط به هزاره اول پیش از میلاد دارد اما تا زمانی که این اثر از نزدیک مشاهده نشود نمی‌توان باز هم اصالت آن را تأیید کرد.ارزیابی این کارشناس اموال فرهنگی از تصویر بشقاب زرینی که نقش معروف درخت زندگی را در خود دارد از تصاویر بسیار رایج در دوره ساسانی است که بازهم باید برای تعیین اصالت، از نزدیک رویت شود.

به گفته او، حفاران غیرمجاز و قاچاقچیان اشیای تاریخی بیشتر به‌دنبال اشیای طلا و نقره هستند که براساس تقاضای بازار به عرضه این اشیا می‌پردازند. بنابراین توجهی به ارزش اشیای مفرغی یا حتی کتیبه‌های آجری ندارند.جالب است بدانید اشیایی که تصویر آنها در این گزارش منتشر شده، همین چندماه پیش معامله، خریداری و از کشور خارج شده است.

طرح یک پرسش از مسئولین میراث فرهنگی

یکی از دوستداران میراث فرهنگی که موفق به ورود به بازار زیرزمینی معامله اشیای عتیقه شده، می‌گوید: به‌رغم آنکه مسئولان سازمان میراث فرهنگی از معامله این اشیا برای خروج از کشور اطلاع داشتند اما هیچ اقدامی برای جلوگیری از خروج آنها از کشور نشد.

پیگیری‌های نگارنده این گزارش بیانگر آن است که طی ماه‌های گذشته روند مقابله با پدیده قاچاق اشیای تاریخی و فعالیت حفاران غیرمجاز در کشور و حتی شهر تهران که قلب معاملات غیرقانونی اشیای عتیقه و مرکز اصلی بازار زیرزمینی اشیای تاریخی و خروج آنها از کشور است، متوقف و حتی در برخی موارد تعطیل شده است.

این یافته‌ها اکنون طرح این پرسش از رئیس و معاونان سازمان میراث فرهنگی و حتی بخش‌های انتظامی مقابله با پدیده قاچاق اشیای عتیقه در سازمان میراث فرهنگی اعم از حراست، یگان حفاظت و حتی مسئولان نهادهای دخیل را ضروری ساخت که دلیل توقف روند برخورد با خرید و فروش اشیای تاریخی و خروج این اشیا از کشور در ماه‌های اخیر چیست؟