یادمان

صدای تخریب محل تدریس ملاصدرا گوش کسی را نیازرد

به گزارش خبرنگار مهر در شیراز، مدرسه تاریخی خان در شیراز از آثار دوره صفویه است. ساختمان این مدرسه توسط " الله وردی خان" والی فارس آغاز شد و در دوره والی گری فرزندش "امامقلی خان" (1022 تا 1041 ه. ق) پایان یافت.

یکی از ویژگیهای این مدرسه به کارگیری اعداد مقدس در ساخت آن است به این ترتیب که مدرسه دارای پنج مَدرَس (محل تدریس) به نیت عدد مقدس پنج تن (ع) است که یکی از این مدرسها متعلق به ملاصدرا و چهار مدرس دیگر برای سایرین بود.

مجموعه دو اتاق موجود در این مدرسه در کنار اتاقهای درس خارج، در جمع عدد 14 را به نیت چهارده معصوم (ع) تشکیل می دهد.

سردر مدرسه داراى طاقى ضربى و پوشیده از کاشیهاى رنگى است که با تصاویر گل و ترنج تزیین و در زیر سقف طاق نیز با کاشیهاى معرق رنگین تزیین شده است. بدنه، پیشانى، جرزها و بخشى از دیوارهاى دو طرف طاق پوشیده از کاشیهای رنگین و داراى طرح هاى گل و بوته و اسلیمى متفاوتى است.

بر روى این کاشیها و در میان ترنجها، طرح هاى مختلفى از تصاویر پرندگان، گلها، درختان و خطوط اسلیمى بر روى زمینه هاى مختلف وجود دارد و مدرسه خان با شماره 75 در فهرست آثار ملى به ثبت رسیده است.

ملاصدرا زمانی که به شیراز مراجعت کرد در این مدرسه به تدریس پرداخت و آن زمان بود که این مدرسه به عنوان یکی از مهمترین مراکز علمی ایران مطرح شد.

مهدی پارسایی یک پژوهشگر و کارشناس بناهای تاریخی در خصوص وضعیت گذشته و حال مدرسه خان به خبرنگار مهر در شیراز گفت: این مدرسه در طول تاریخ به دلایلی آسیب دیده است که از آنجمله می توان گفت در شیراز هر 30 سال یک زلزله بزرگ رخ می داده که در طول تاریخ این مدرسه را دچار آسیب کرده است ضمن اینکه سطح آب در برخی مناطق شیراز بالاست به همین دلیل یک مشکل بزرگ در بناهای تاریخی مربوط به رطوبت بالارونده است و مدرسه خان نیز از جمله این بناهاست که با چنین آسیبی دست و پنجه نرم می کند.

وی با اشاره به اینکه بر همین اساس نیز اغلب خانه ها و بناها با پی سنگی ساخته می شده است، افزود: مدرسه خان نیز در طول تاریخ چندین بار مورد مرمت قرار می گیرد و در چند سال اخیر نیز مرمتهایی در برخی از بخشهای بنا صورت گرفته است.

فروریختن بخشی از سقف یکی از اتاقها

به گفته این پژوهشگر، مدرسه خان در دو طبقه ساخته شده که طبقه همکف مربوط به طلاب مجرد و طبقه بالا مربوط به طلاب متاهل بوده است که برای طلاب متاهل فضای بزرگ و خروجی مستقل نیز دیده شده است.

پارسایی با اشاره به تخریبهایی که در بنا صورت گرفته نیز بیان کرد: در ضلع جنوبی بنا به خصوص در طبقه دوم آن به خاطر همجواری با خیابان زند از گذشته صدمه هایی بر این بخش از بنا وارد شده که هنوز هم آن آسیبها، پیشروی می کند به طوریکه سقف بخشی از مجموعه تخریب شده یا در بدنه آن شکافهای بسیار عمیقی ایجاد شده که تا پی ساختمان ادامه دارد.

وی با اشاره به اینکه به لحاظ کالبدی نیز بخشی از کاشیکاریهای مجموعه به دلیل نفوذ نم و رطوبت در سالهای اخیر ریزش داشته است، افزود: همچنین بدنه بنا در بخشهای مختلف از یادگاری نویسیهای متعدد آسیب دیده است.

این پژوهشگر با اشاره به طولانی شدن زمان مرمت در این مدرسه نیز بیان کرد: این مرمتها که در بخشهایی از بنا دیده می شود آنقدر به طول می انجامد که گذشت زمان دوباره بخشهای مرمت شده را دچار آسیب می کند و این نوع کار کردن تاثیری در بنا به لحاظ مرمتی و مقاوم سازی به صورت جدی نخواهد داشت.

به گزارش مهر، یکی از مواردی که همواره دوستداران میراث فرهنگی را در مورد این مدرسه و اطراف آن نگران کرده، ایجاد فضای تجاری در فضای اطراف بناست. این امر در حالی موجب نگرانی خاطر دوستداران میراث فرهنگی شده که آنها اعتقاد دارند که به جای ایجاد فضای تجاری باید فضاهای فرهنگی را به مدرسه خان ملحق کرد تا این منطقه از لحاظ فرهنگی با مدرسه خان تناسب داشته باشد.

ایجاد سه هزار و 600 متر فضای تجاری در اطراف این بنای تاریخی بی شک نمی تواند انتظارات فرهنگی را در این منطقه برآورده سازد در حالیکه می توان با تعریف طرحهای مناسب با این بافت، فضای فرهنگی را حوالی مدرسه خان توسعه داد.

یکی از اتاقهای این مدرسه متعلق به ملاصدرا بوده است اما هیچگونه تابلو یا بروشوری در این مدرسه یا همان اتاق نمی توان یافت که گردشگران را متوجه این موضوع کند کما اینکه در هیچ بخش این مدرسه نیز تابلو یا مرکزی برای اطلاع رسانی در مورد بخشهای مختلف این مدرسه وجود ندارد.

اتاق ملاصدرا که روزی اندیشه های ناب خود را تدریس می کرده امروزه فقط اتاقی متروکه است که هیچ نشانی از ملاصدرا در آن وجود ندارد و مسئولان نیز به این موضوع نظر ندارند که باید این مدرسه را بیش از پیش معرفی و مرمت کنند.

شهرداری شیراز چندی پیش اعلام کرد که قصد دارد تندیس ملاصدرا را در باغ جهان نمای شیراز نصب کند در حالیکه این تندیس باید در مدرسه خان ایجاد شود.

امروز این بنای تاریخی همچنان هویت خود را حفظ کرده و در حوزه مدرسه علوم دینی فعالیت دارد که به ضرورت باید اینچنین باشد و علاوه بر این، باید در این مدرسه مرکزی ایجاد شود که اندیشه ها و مکتب ملاصدرا نیز نشر شود.

به هر روی این مدرسه در جهات مختلف نیازمند توجه و مرمت است تا بخشهای آسیب دیده آن به شکلی مناسب بازسازی شود ضمن اینکه اطراف بنا نیز باید به ضرورت به فضاهای فرهنگی اختصاص یابد تا آنچه حق ملاصدراست، ادا شود.

• < قبلی
• بعدی >