یادمان
میراث فرهنگی در هفته‌ای که گذشت(هفته نخست دی 1390): از میراث بم تا ثبت نشدن برج میلاد
- يادمان
- زیر مجموعه: ديده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبيعی ایران
- جمعه, 09 دی 1390 12:22
- آخرین به روز رسانی در جمعه, 09 دی 1390 12:22
- نمایش از جمعه, 09 دی 1390 12:22
- بازدید: 5923
سالروز زلزله بم رسید و داغ‌هایی که بر قلب‌ها جای گذاشته بود، زنده شد. بار دیگر چالش‌ها بر سر مرمت بزرگترین بنای خشتی جهان در محافل علمی مورد بررسی قرار گرفت. باز هم مشخص نشد که مرمت ارگ غیراصولی است یا تحسین برانگیز. آخر همین هفته هم بود که اجلاس ثبت آثار تاریخی در قشم برگزار شد و خوب برج میلاد که یکی از پرونده‌های مورد توجه شهرداری بود، به ثبت ملی نرسید.
خبرگزاری میراث فرهنگی – گروه میراث فرهنگی – «وقتی ارگ فرو ریخت، نه دروازه‌ای باقی ماند برای خوشامد مهمانانش نه دیواری که دردها به آن تکیه داده شود. باید از خروارها خاک و آوار بالا می‌رفتی تا واقعیت 2200 ساله ارگ در دستان مرگ را ببینی.» اکنون زمان قضاوت رسیده‌است. 8 سال از زلزله بم گذشته است. اکنون اما باز هم چالش‌ها بر سر مرمت بزرگترین بنای خشتی جهان بر سر جایش است.
هنوز هم اختلاف میان کارشناسان مرمت وجود دارد که این بنای تاریخی غیر اصولی مرمت شده یا تحسین برانگیز. برخی کارشناسان میراث هنوز داد اعتراض بر می‌آورند که مرمت ارگ بم کند پیش می‌رود و دستاورد چشم‌گیری نداشته، اما مدیرکنونی پایگاه ارگ بم نظر دیگری دارد و از زبان کارشناسان یونسکو می‌گوید: «مرمت بم، شگفت‌انگیز است.»
"افشین ابراهیمی"، مدیر پایگاه میراث جهانی ارگ بم درباره این همه اختلاف نظر تنها به CHN می‌گوید: «من نمی‌توانم در برابر اظهارنظرهای مخالف از خودم دفاع کنم. تنها همین قدر می‌گویم که کارشناسان ایکوموس و یونسکو 2 ماه پیش از ارگ بم بازدید کردند و از نمره 10 به ما 9 دادند.»
با این حال، برخی از منتقدان همچنان بر سر مرمت ارگ بم، بحث دارند. به طوریکه چندی پیش "ژوبین معتمد"، مدرس و پژوهشگر دانشگاه "وستمینستر" انگلستان در سمینار یک روزه «آشنایی با تکنولوژی‌های نوین مقاوم‌سازی سازه‌ها با مصالح بنایی» در دانشگاه بوعلی سینا گفته بود که مرمت‌های اخیر تخریب دوباره ارگ بم را رقم می‌زند. به گفته او، در بازسازی سازه‌های خشتی، آجرهای کوره‌ای که به تازگی تولید شده و ساروج در آن به کار رفته در مرمت برخی ازبناها استفاده می‌شود که هیچ همخوانی با قدمت این آثار ندارد.
باز هم قصه نافرجام خانه تناولی و شهرداری
در اواسط هفته بود که معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری، پس از اعتراض های مکرر تناولی در مورد وضعیت خانه و آثارش، گفت: شهرداری آماده مذاکره برای تبدیل خانه تناولی به موزه است
پرویز تناولی مجسمه‌ساز نامدار ایرانی سال‌ها پیش خانه و 62 قطعه از آثارش را به شهرداری تهران واگذار کرد تا خانه‌اش موزه آثارش شود. اما شهرداری نه خانه را موزه کرد و نه آثار را به نمایش گذاشت.
محمدهادی ایازی در گفتگو با CHN قرارداد بسته شده بین شهرداری و پرویز تناولی را مربوط به سال‌های پیشین شهرداری می‌داند و می‌گوید: قراردادی در گذشته بین شهرداری تهران و آقای تناولی بسته شده است. ما به ازای این قرارداد قرار بود که خانه ایشان و آثارشان خریداری شود و به موزه تبدیل شود. به بنا به دلایلی که در گذشته اتفاق افتاده این کار صورت نگرفته است.
به گفته معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تمام پول مربوط به آثار این هنرمند به او پرداخت شده و بخشی از پول ملک هم پرداخت شده بود اما در دوره مدیریت اخیر« آقای تناولی تقاضا داشت که ملک بازگردانده شود که این کار هم انجام شد و ملک بازگردانده شد ولی پول آثار همه پرداخت شده و آثار متعلق به شهرداری تهران است.»
با وجود همه گفته‌های ایازی باز هم مشکلات خرید خانه هنرمندان و شهرداری همچنان به قوت خود باقی است و همچنان تضمینی برای نجات آثار این هنرمندان و ماندگاری خانه‌هایشان وجود ندارد.
سی و سه پل مرمت می‌شود، اما با مصالح نامناسب
یکی از خبرهای که این روزها بسیار دیده می‌شود عمیق شدن بیشتر ترک‌های آثار تاریخی است. بعد از نقش رستم و بنای امیر چخماق این بار نویت سی و سه پل است. البته مسئولان میراث فرهنگی می‌گویند که مرمت ترک‌های سی‌وسه پل در حالی آغاز می‌شود که از یونولیت به عنوان مصالح این مرمت نام می‌برند. با این حال مشکل اینجاست که یکی از کارشناسان عالی مرمت معتقد است، یونولیت مصالح مناسبی نیست و هیچ خاصیتی برای رفع مشکل سی‌وسه پل ندارد. مرمت این پل باید با مصالح بهتر و به شکل اصولی‌تری دنبال شود.
«محمدحسن محب‌علی»، کارشناس عالی مرمت در سازمان میراث فرهنگی دراین‌باره به CHN تاکید می‌کند: «یونولیت تنها خاصیت پر کننده دارد و نمی‌تواند مشکل ترک‌ها را حل کند. ترک‌های سی‌وسه پل باید با تزریق ملات مناسب پر و مقام‌سازی شود.»
مدیریت کلنگی !
چند هفته پیش بناهای ضلع جنوبی میدان بهارستان تخریب شد تا برای نمایندگان خانه ساخته شود. در این بین تخریب برخی آثار تاریخی در این میدان باعث اعتراض‌های فراوانی شد. احمد مسجدجامعی عضو کمیسیون فرهنگی شورای شهر این نوع تخریب آثار تاریخی را به تفکر «مدیریت کلنگی» مربوط می‌داند که دائما در پی تخریب کردن است.
عضو کمیسیون فرهنگی شورای شهر تهران منتقد تخریب آثار تاریخی در ضلع جنوبی میدان بهارستان است و می‌گوید: «در بین آثار تخریب شده خانه شهید دیالمه قرار داشت که در خیابان و کوچه‌ای به همین نام قرار گرفته بود. این خانه تخریب شد تا برای شهدای مجلس موزه بسازند. آیا زیباتر نبود که این خانه را حفظ می‌کردند و آن را به شهدای مجلس اختصاص می‌دادند؟
«مسجدجامعی»، در گفتگو با CHN این نگرش را که باید خودروی زمان در شهر را روی صفرکیلومتر تنظیم کرد و همه چیز را از ابتدا آغاز کرد آسیب دوره معاصر می‌داند و می‌افزاید: «در مسجدجامع تهران، ما شبستان مربوط به هزاروصد سال پیش، هفتصد سال، چهارصد سال و دویست سال پیش داریم؛ هیچ کس اثر دیگری را خراب نکرده و هرکس آمده چیزی به آن اضافه کرده‌است. این فقط در نگاه شهرسازی مدرن ذوق زده ما است که باغ مشجر فخرالدوله را از بین می برد و فضای سبز ایجاد می‌کند؛ خانه دیالمه را از بین می برد و موزه برای شهدای مجلس درست می‌کند.»
برج میلاد ثبت ملی نشد
اما آخرین خبر مهم این هفته مربوط به برگزاری اجلاس ثبت میراث ملی بود که به رغم تلاش‌ها برای ثبت برج میلاد، این بنا که از روزهای نخست به امید تبدیل شدن به نماد جدید پایتخت طراحی شده بود، در زمره میراث ملی ایران قرار نگرفت. در اجلاس امسال ثبت ملی آثار تاریخی ، تنها 11 پرونده از کلانشهر تهران ارایه شده بود.
برج میلاد که از زمان احداث آن به منظور یادمان ملی طراحی شده بود، به دلیل مخالفت کارشناسان میراث فرهنگی در فهرست میراث ملی ایران جای نگرفت. از 5 پرونده‌های میراث فرهنگی ارایه شده از تهران، تنها تالار وحدت و خیابان ولیعصر و باغ موزه تاریخی گیاه شناسی با رای اکثریت کارشناسان میراث در زمره آثار ملی قرار گرفتند. بنیاد ایران شناسی دکتر حیبی تنها موردی بود که به صورت مشروط ثبت شد.
«سجاد عسگری»، دبیر انجمن عودلاجان که در این اجلاس حضور داشت، به CHN گفت: «پرونده برج میلاد به دلیل اینکه هنوز به اتمام نرسیده و احتمال دارد که الحاقاتی به آن اضافه شود که مغایر با اصول و قوانین سازمان میراث فرهنگی باشد با رای اکثریت کارشناسان میراث فرهنگی و همچنین مخالفت معاون حفظ و احیای سازمان میراث فرهنگی ثبت نشد.»
به گفته او، دلایل ثبتی که از سوی کارشناسان شهرداری در پرونده برج میلاد آورده شده بود، شامل داشتن شان ملی، معماری خاص و تبدیل‌شدن به یادمانی معاصر بود که البته این دلایل کافی نبوده و نتوانست دفاع خوبی برای ثبت پرونده برج میلاد باشد.
