خبر
کودکی با گوش‌های شنوا داشته باشیم
- خبر
- نمایش از یکشنبه, 05 آذر 1391 14:57
- بازدید: 4126
برگرفته از روزنامه اطلاعات
مهشید چایچی
بارها صدایش می‌زنید اما انگار نه انگار که دو تا گوش دارد! حتی پلک هم نمی‌زند! نگاه که هیچ حتی نیم نگاهی هم به سمت شما ندارد. شما هم که طاقتتان تمام شده مرتب تن صدایتان را بالاتر می‌برید بلکه پرده گوشش به لرزش در‌آید و به شما توجه کند. این ماجرارا بسیاری از والدین تجربه کرده‌اند و اغلب شکایت دارند که فرزندانشان صدای آنها را نمی‌شنوند و به حرفهایشان توجهی نمی‌کنند. اگر شما دوست دارید که فرزندتان به این مشکل دچار نشود و دلتان می‌خواهد کودکانی شنوا تربیت کنید این مطلب را بخوانید.
شنونده خوب بودن نه تنها برای کودک تان در منزل لازم است، بلکه داشتن این مهارت برای موفقیت در مدرسه نیز ضروری است. اگر کودک شما نتواند از دستورات معلم پیروی کند، نه تنها در کلاس بلکه حتی در زمین بازی هم نمی‌تواند کاری از پیش ببرد. در این صورت او به سختی خواهد توانست مطالب را یاد بگیرد. علاوه براین داشتن مهارت شنوایی می‌تواند امتیاز برقراری روابط اجتماعی بهتر را نصیب فرزند شما کند. این گونه کودکان معمولا دوستان خوبی برای دیگران خواهند بود.
چه باید کرد؟
اگر شما هم دلتان می‌خواهد فرزندتان شنونده خوبی باشد می‌توانید به توصیه‌های زیر توجه کنید:
1) الگو باشید: اگر شما خودتان خوب به حرفهای فرزندتان گوش بدهید و بدون اینکه روزنامه بخوانید و یا تلویزیون ببینید کاملا توجهتان را معطوف به او کنید، کودک شما هم یاد می‌گیرد که هنگام صحبت شما همین کار را بکند. گاهی ما والدین خودمان در حال صحبت با دیگران وانمود می‌کنیم که به صحبت کودک گوش می‌کنیم اما واقعا حواسمان جای دیگری است. با این رفتار در واقع به کودک یاد می‌دهیم که او هم مجاز است چنین کاری بکند. فکر نکنید کودک نمی‌فهمد که شما حواستان به او نیست. او می‌فهمد و نیاز دارد که در آن زمان شما کاملا به او توجه کنید تا نقاشی اش را به شما نشان دهد و یا ماجرایی را برایتان تعریف کند. یادتان باشد کودکان همان احترامی را که شما به صحبت او می‌گذارید به شما باز می‌گرداند. پس سعی کنید الگوی خوبی برای او باشید تا او هم شنونده خوبی بار بیاید
2) دستوراتتان را واضح و ساده بیان کنید: خودتان را عادت بدهید که حرفهایتان را ساده و روشن بگویید. در ضمن یادتان نرود که هنگام حرف زدن با کودک به چشمان او نگاه کنید و بهتر است قدتان را تا سطح او پایین بیاورید و حداكثر فاصله‌تان از او یک متر بیشتر نباشد. اگر فرزندتان مشغول تماشای تلویزیون است و شما از دور داد می‌زنید که برو اتاقت را مرتب کن! بدیهی است که کودک حرف شما را نمی‌شنود. به نزدیک کودک بروید و روبروی او بنشینید و به چشمانش نگاه کنید و از او بخواهید که اسباب بازیهایش را در کشو بگذارد. دستورات مبهم ندهید مثلا به او نگویید در مهمانی رفتار خوبی داشته باش! لازم است به کودکتان توضیح دهید که رفتار خوب چیست! مثلا به او بگویید در مهمانی اول به همه سلام کن، بی‌اجازه به میوه‌ها دست نزن و یا برای بازی با اسباب بازیهای فرزند صاحبخانه از او اجازه بگیر. در ابتدا سعی کنید بیش از یک یا 2 دستور را همزمان به کودک نگویید تا بتواند آنها را به خاطر بسپارد اما اگر متوجه شدید که فرزندتان شنونده خوبی است می‌توانید همزمان 3 تا 4 دستور را به او بگویید و بخواهید انجام دهد. با این روش نه تنها کودک شما شنونده خوبی می‌شود بلکه مستقل بودن را هم یاد می‌گیرد.
3) تشویق کنید: هر بار که کودک شما خوب به حرف شما گوش داد و توجه کافی داشت، او را تشویق کنید. با این روش رفتار خوب او تقویت می‌شود. مثلا می‌توانید هر بار که با اولین کلام شما دستور شما را اجرا کرد، برایش یک برچسب ستاره بچسبانید و یا یک آدمک خندان بکشید. بعد از جمع شدن 10 ستاره یا آدمک می‌توانید جایزه کوچکی که مورد علاقه اوست برایش تهیه کنید.
4) حرف و عملتان یکی باشد: اگر به کودک می‌گویید تنها اجازه دارد 2 تا شیرینی بردارد، نه 3 تا و تا پس سر حرف خود بمانید. اگر خیلی مهم نیست که او تعداد بیشتری بردارد از اول همین را بگویید. اگر کودک بداند که خودتان برای حرف خودتان ارزش قائل نیستید او هم حرف شما را نمی‌شنود. اما اگر بداند به آنچه می‌گویید عمل می‌کنید او هم با دقت به حرف شما توجه می‌کند تا بتواند منافع خودش را حفظ کند.
5) بر پیامدها پافشاری کنید: اگر به فرزندتان گفته‌اید وقتی کتابش را پرت کند آن را از او می‌گیرید، بدون اینکه یک فرصت دوباره به او بدهید، همین کار را انجام دهید. اگر به او گفته‌اید با ایستادن او در چرخ خرید، مجبور خواهید شد فروشگاه را ترک کنید، همین کار را بکنید و به او فرصت دوباره ندهید. اگر فرزند شما درک کند که عملکرد او عواقب روشن و مشخصی دارد، بیشتر تمایل خواهد داشت آنچه از او خواسته‌اید را انجام دهد.
6) بلند با هم بخوانید: زمانی که شما برای قصه خواندن برای کودکتان می‌گذارید، بسیار به تقویت مهارت شنوایی او کمک می‌کند و او را برای مدرسه و مهد کودک آماده می‌کند. فکر نکنید کودک 1 ساله نمی‌تواند کلام و داستان شما را بفهمد. او با تصاویر ماجراهای قصه را دنبال می‌کند و با مفاهیم کلمات آشنا می‌شود. در مهد کودک و مدرسه از او انتظار می‌رود که زمان طولانی‌تری را ساکت و آرام بنشیند و به داستان و یا حرفهای معلم گوش کند و پاسخ دهد. بنابر این هنگام قصه خواندن برای کودک از او راجع به تصاویر بپرسید و بخواهید که بخشی از داستان را تعریف کند. اگر کودک همه کتابها را دوست ندارد او را مجبور به خواندن و شنیدن داستان آن کتابها نکنید. برای تقویت شنوایی و خواندن کودک از شعرها و داستانهای مورد علاقه کودک کمک بگیرید.
7) ورزش شنوایی را تمرین کنید: مهارت شنوایی هم مانند عضلات با تمرین تقویت می‌شود. بنابر این می‌توانید با بازی و فعالیتهای لذت بخش این مهارت را در کودکتان تقویت کنید. یادتان باشد کودکان در حین بازی بسیار می‌آموزند.
الف) همیشه با کودک صحبت کنید: وقتی در ماشین نشسته‌اید و یا وقتی تلویزیون تماشا می‌کنید هم با کودک حرف بزنید. درباره کارهایی که می‌خواهید انجام دهیدو جایی که می‌خواهید بروید برای او بگویید. موقع آشپزی به او توضیح دهید که چگونه غذا را درست می‌کنید، فکر کنید دارید درس آشپزی می‌دهید همه اندازه گیری‌ها و مراحل را با جزئیاتش توضیح دهید. ممکن است فکر کنید که کودک شما توجهی به کلام شما ندارد اما چنین نیست. گاهی ممکن است تعجب کنید از اینکه او کلمه‌ای را که شما قبلا گفته‌اید تکرار می‌کند. البته این تعجبی ندارد زیرا کودکان مقلد طبیعی حرفها و کارهای شماست. بنابر این مراقب حرفهایی که می‌زنید باشید و کودک خود را آینه‌ای در مقابل خود بدانید.
ب) خواندن را فعالیتی دو طرفه کنید: زمانی که برای فرزندتان کتاب می‌خوانید قبل از اینکه صفحه را ورق بزنید از او بخواهید ادامه ماجرادر صفحه بعد را پیش بینی کند. سپس از او بخواهید خلاصه ماجرایی که تعریف کرده‌اید را برایتان بگوید. اگر دیدید درباره داستان شک دارد آن قسمت را دوباره برایش بخوانید.
پ) تخیل او را تقویت کنید: وقتی داستانی را بلند برای کودک می‌خوانید در صفحه قبل از پایان از فرزندتان بخواهید با توجه به آنچه شنیده پایان داستان را حدس بزند. سپس داستان را تمام کنید و درباره آن با کودک صحبت کنید. آیا پیش بینی او دقیق و درست بوده یا اینکه داستان پایانی غیرمنتظره داشته است. در صورت دوم از او بپرسید آیا شواهدی در داستان بوده که بتوان پایانش را پیش بینی کرد یا نه؟
ت) باز خوانی یک کتاب دوست داشتنی را تکرار کنید: یکی از کتابهای داستان یا شعری را که فرزندتان با دقت گوش می‌کند باز کنید و بلند بخوانید. اما این بار در نقاط کلیدی توقف کنید و اجازه دهید کودک به جای شما کلمات بعدی را بیان کند. روش دیگر این است که عمدی جزییات کلیدی را تغییر دهید و ببینید آیا کودک شما متوجه این تغییر می‌شود یا اینکه نه؟ اگر او شنیده باشد که شما جزیی از داستان را غلط خوانده‌اید مطمئن باشید که حرف شما را اصلاح خواهد کرد.
ث) با هم نوار قصه گوش دهید: با استفاده از سی دی و نوارهای قصه می‌توانید داستانهای زیبایی را با هم گوش کنید. اگر امکان تهیه سی دی و نوار ندارید می‌توانید به قصه شبهای رادیو گوش کنید. تلفن قصه‌گو هم می‌تواند در این باره به شما کمک کند. بعضی از کتابخانه‌ها هم ممکن است بتوانند این نوارهای قصه را به شما امانت بدهند.
ج) شعرهای مسخره با هم بسازیدو تکرار کنید: در ساختن شعرها از کلمه‌هایی که مشابه باشند استفاده کنید و از کودک بخواهید چند بار آن را تکرار کند. این فعالیت به کودک می‌آموزد که با دقت به آنچه می‌شنود گوش کند تا کلمات مشابه را در یک الگوی ریتمیک تشخیص دهد. مثلا اردک تک تک، تک تک اردک، تک اردک، یا جمله کشتم شپش شپش کش شش پا را، یا شب شبی دیشب شبی در شهر شام آشوب شد، هرچه این شعرها مسخره و خنده دارتر باشد اشتیاق کودک شما برای تکرار آن بیشتر می‌شود.
چ) داستان زنجیره‌ای بسازید: این بازی را باید گروهی انجام دهید و همه افراد خانواده در آن شرکت کنند. یکی از افراد خانواده داستان را شروع می‌کند و یک جمله می‌گوید نفر بعدی باید جمله دوم را طوری بسازد که داستان ادامه پیدا کند و بعد نفر بعدی و... از آنجایی که ادامه دادن داستان نیاز به شنیدن ماجرای گفته شده دارد، این بازی می‌تواند مهارت شنوایی کودک شما را تقویت کند. اگر کودک شما آنقدر کوچک است که نمی‌تواند داستان سازی کند می‌توانید از او درباره جزییات داستان سؤال بپرسید و ببینید آیا خوب توجه به آن داشته یا نه؟
ح) موسیقی گوش کنید: می‌توانید با کودک به آهنگهای شعردار گوش بدهید و بعد از چند بار تکرار همراه با آن بخوانید. خواهید دید که چقدر راحت کودک شما شعرهای آهنگین را یاد می‌گیرد و تکرار می‌کند. حتی می‌توانید این کار را با حرکات بدنی همراه کنید تا کودک شما به این بازی علاقه کند‌تر شود.
خ) ماموریت به کودک بدهید: به کودک بگویید که می‌خواهید به او یک ماموریت بدهید. از او بخواهید چند کار را برای شما انجام دهد مثلا چند وسیله را برای شما بیاورد: یک برس از روی میز آرایش شما، یک دمپایی از اتاق خواهرش، یک جوراب از توی کشوی خودش و هر بار که توانست این وسایل را بدون اشتباه بیاورد به او جایزه بدهید.
د) بازیهای دیگر مانند تقلید صدای حیوانات، تکرار اعداد و کلمات، تلفن بازی و یه مرغ دارم روزی... تخم می‌گذاره هم می‌توانند کمک کنند تا شنوایی فرزند شما تقویت شود. می‌توانید از کودک خود بخواهید که با دستور شما آشپزی کند. یک دستورالعمل ساده آشپزی پیدا کنید و بلند از روی آن بخوانید. اجازه دهید کودک مواد رااندازه بگیرد، آنها را با هم مخلوط کند و هم بزند و در قابلمه یا ظرف مناسب بریزد. بازیهای نمایشی هم می‌تواند به شنوایی کودک شما کمک کند. به کودک خود لباس مخصوص (مثلا لباس پلیس یا حیوانات) بپوشانید و از او بخواهید نقش آن شخصیت را بازی کند. می‌توانید از عروسکها و بچه‌های دیگر هم در این بازی کمک بگیرید. این بازیها نه تنها مهارت شنیدن او را تقویت می‌کند بلکه به رشد خلاقیت او هم کمک می‌کند.
