ایران‌بوم

12 تیرماه سال 1367 یک ناو جنگی آمریکا به نام «وینسنس» به فرماندهی «ویلیام راجرز»، با شلیک دو فروند موشک، هواپیمای مسافربری «ایرباس» ایران را بر فراز خلیج فارس مورد هدف قرار داد و 290 مسافر این هواپیما به شهادت رسیدند. در میان سرنشینان هواپیما، 66 کودک زیر 13 سال، 53 زن و 46 تن تبعه کشورهای خارجی نیز حضور داشتند.

پرواز شماره 655 «ایران ایر» برای رسیدن به دبی تنها 28 دقیقه زمان نیاز داشت.

نخستین گروهی که به محل سقوط هواپیما در خلیج فارس رسید یک تیم غواصی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود که سرهنگ «منصور قاسمی» یکی از اعضای این گروه بود.

سرهنگ منصور قاسمی در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس فرهنگ حماسه خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)،‌ در این مورد می‌گوید: 12 تیرماه هر سال با زنده شدن خاطرات سال 1367 اذیت می‌شوم و اثرات آن فاجعه بعد از 24 سال هنوز در من باقی مانده است.

وی ماجرای آن روز را این گونه بیان می‌کند که صبح روز یکشنبه 12 تیرماه سال 1367 در حال انجام عملیات غواصی در جنوب شرقی جزیره «لازک» بودیم که نیروی دریایی منطقه یک سپاه اعلام کرد که یک فروند هواپیمای مسافربری در جنوب شرقی جزیره هنگام مورد اصابت موشک یک ناو آمریکایی قرار گرفته است.

حدود 35 دقیقه بعد از حادثه به محل رسیدیم و به دلیل همراه نداشتن سیستم ردیابی (GPS)، محل دقیق سقوط هواپیما را پیدا نمی‌کردیم و چون هواپیما به علت انفجار در آسمان متلاشی و در منطقه‌ای وسیع پراکنده شده بود در آن لحظه خودمان هم فکر نمی‌کردیم دقیق آمده‌ باشیم چون چیزی از قطعات هواپیما دیده نمی‌شد.

بعد از حدود 30،40 دقیقه سردرگمی‌، بعضی قطعات سبک هواپیما و سوغاتی‌های مسافران روی آب شناور شدند و من یک چادر مشکی دیدم و به سمت آن رفتیم ولی صاحبش را پیدا نکردم و چون عملیات غواصی در آن لحظه امکان‌پذیر نبود در آن نقطه ماندیم تا سایر یگان‌ها و قایق‌ها آمدند.

چون اجساد همان لحظه به بالای آب نمی‌آیند به دنبال قطعات هوپیما گشتیم و بعد از ظهر عملیات غواصی را در عمق 35 متری شروع کردیم و از روز بعد که تعدادی از اجساد روی سطح آب آمدند حدود 200 جسد را پیدا کردیم اما متاسفانه تعدادی از اجساد سایر شهدا به علت شدت انفجار در آسمان و سقوط در محدوده وسیع پیدا نشد.

مقام‌های آمریکا پس از سرنگونی هواپیمای مسافربری ایران،برای توجیه این جنایت نابخشودنی، دلایل ضد و نقیضی عنوان کردند و کوشیدند این اقدام خصمانه را یک اشتباه قلمداد کنند. اما با توجه به مجهز بودن کشتی جنگی وینسنس به پیشرفته‌ترین سیستم‌های راداری و رایانه‌ای و هم چنین مشخص بودن نوع هواپیمای درحال پرواز، مشخص شد که احتمال اشتباه وجود نداشته و این اقدام، کاملاً خصمانه بوده است. با این حال مقام‌های آمریکایی پس از چندی، در توهینی آشکار به ملت ایران، بر گردن ویلیام راجرز فرمانده ناو وینسنس مدال شجاعت انداختند و بدینگونه حمایت رسمی خود را از این جنایت اعلام کردند.

در حقیقت یکی از اهداف آمریکا از این جنایت تقویت متجاوزان رژیم بعث عراق در جبهه‌های جنگ و تحت فشار قرار دادن مسئولان نظام ایران بود.

متعاقب این تجاوز آشکار، جمهوری اسلامی ایران در روز 14 تیر 1367 طی نامه‌ای به رئیس شورای امنیت خواستار تشکیل جلسه فوری شورا برای رسیدگی به موضوع شد.

25 تیرماه 1367 مطابق با 16 ژوئیه 1988 میلادی، شورا تشکیل جلسه داد. از سوی جمهوری اسلامی ایران دکتر ولایتی وزیر امور خارجه وقت و از جانب آمریکا جرج بوش معاون وقت رئیس جمهوری در جلسه حضور داشتند. وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در بخشی از سخنانش در این جلسه گفت: حضور نظامی آمریکا در خلیج فارس تنها منادی مرگ و بی‌قانونی و شرارت بوده و جز ناامنی چیزی به ارمغان نیاورده است. عمل جنایتکارانه آمریکا در حمله به هواپیمای کشوری به هیچ وجه در قالب دفاع مشروع قابل توجیه نیست.

*** قطعنامه 616 شورای امنیت (1988)

شورای امنیت پس ازاستماع سخنان دکتر ولایتی و جرج بوش درجلسه شماره 3831 خود در تاریخ 30 ژوئیه 1988 طرح قطعنامه‌ای پیشنهادی را تصویب کرد. متن قطعنامه به شرح زیر است:

شورای امنیت، با بررسی‌نامه مورخه 5 ژوئیه 1988 جانشین نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران خطاب به رئیس شورای امنیت و با استماع بیانات نماینده جمهوری اسلامی ایران، (وزیر امور خارجه وقت علی اکبر ولایتی ) و سخنان نماینده ایالات متحده آمریکا (معاون رئیس جمهوری جرج بوش )، با ابراز تاسف عمیق از این که یک هواپیمای غیرنظامی ایران ایر در پرواز برنامه‌ریزی شده بین‌المللی 655، در پرواز بر فراز تنگه هرمز به وسیله موشک شلیک شده از ناو جنگی ایالات متحده آمریکا (وینسنس) منهدم شده است بر ضرورت تبیین حقایق سانحه توسط بازرسی بی‌طرفانه درمنطقه خلیج فارس تاکید داشته و اظهارات خود را به شرح زیر اعلام کرد:

1- تأسف عمیق خود را از ساقط ساختن هواپیمای غیرنظامی ایران به وسیله موشکی که از یک ناو جنگی آمریکا شلیک شده و تسلیت عمیق خود را به خاطر از دست رفتن غم انگیز جان انسان‌های بی‌گناه ابراز می‌دارد.

2- همدردی صمیمانه خود را به خانواده‌های قربانیان سانحه غم‌انگیز و دولت‌ها و کشورهای آنان اعلام می‌دارد.

3- از تصمیم سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری در پاسخ به درخواست جمهوری اسلامی ایران مبنی بر ایجاد گروه تحقیق برای بررسی تمام حقایق موجود، همچنین از اعلام ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تصمیم‌شان برای همکاری با بررسی سازمان هواپیمایی کشوری استقبال می‌کند.

4- از تمامی اعضای کنوانسیون 1944 شیکاگو، درخواست می‌کند که در همه شرایط، مقررات و رویه‌های سلامت هوانوردی کشوری به ویژه ضمائم آن کنوانسیون به منظور جلوگیری از چنین پیش آمدهایی را دقیقاً مراعات کنند.

5- لزوم اجرای فوری و کامل قطعنامه 598(1987)، شورا را به عنوان تنها مبنای حل جامع، عادلانه، شرافتمندانه و پایدار، منازعه میان ایران و عراق ابراز و پشتیبانی خود را از دبیرکل برای اجرای این قطعنامه اعلام و خود را ملتزم به همکاری با دبیر کل برای تسریع در اجرای طرح اجرایی او می‌کند.

آمریکا با ساقط کردن هواپیمای مسافربری ایران آن هم بر فراز آب‌‌های سرزمینی کشورمان یک بار دیگر نشان داد که حقوق بشر را تا جایی به رسمیت می‌شناسد که تضادی با اهداف توسعه‌طلبانه و زیاده‌خواهی‌های آن و همپیمانانش نداشته باشد. به عنوان مثال و با توجه به توجیهات بی‌اساس اعلام شده توسط آمریکا پس از سرنگونی هواپیمای مسافربری ایران، این کشور در حالی سعی می‌کرد با توسل به بهانه‌های واهی،‌کشتار 290 مسافر بی‌گناه را عادی جلوه دهد که وقتی در شهریورماه سال 1362 پدافند هوایی شوروی سابق یک هواپیمای مسافربری کره جنوبی را به دلیل ورود به حریم هوایی این کشور ساقط کرد، این عمل را «بربریت» نامید و خواستار تحریم خطوط هوایی شوروی شد و این، نمونه‌ای از برخورد دوگانه آمریکا با حقوق بشر است.