نام‌آوران ایرانی
دکتر عنایت‌الله رضا با قلم و فکرش برای حفظ تمامیت ارضی ایران کوشید
- بزرگان
- نمایش از دوشنبه, 28 تیر 1389 11:30
- بازدید: 3796
برگرفته از خبرگزاری دانشجویان - ایسنا
مراسم یادبود عنایت‌الله رضا عصر روز گذشته (یکشنبه، 27 تیرماه) در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.
به گزارش خبرنگار بخش فرهنگ و ادب خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ناصر تکمیل همایون - استاد علوم اجتماعی و تاریخ و عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی - در این مراسم گفت: یکی، دو ماه گذشته برای اعضای پژوهشگاه علوم انسانی، ماه‌های غمناکی بود. چندی پیش برای عرض تسلیت درگذشت دکتر حق‌شناس به اینجا آمدیم، سپس دیری نگذشت دکتر دربندی از دنیا رفت و اینک برای فقدان دکتر رضا دور هم جمع شده‌ایم. همه‌ی این افراد از اصحاب فرهنگ و بزرگان علم بودند.
او با بیان تاریخچه‌ای از زندگی عنایت‌الله رضا و فراز‌ونشیب‌هایی که از سر گذراند و این‌که چگونه وارد حزب توده شد و سپس از آن روی گرداند، اظهار کرد: عنایت‌الله رضا افسون‌زده‌ی حق، آزادی، عدالت و نجات مظلومان از سلطه‌ی زورگویان بود و همین امر او را به بی‌خانمانی و هجران گرفتار کرد.
تکمیل همایون افزود: رضا در فرهنگ خودی ریشه دارد. او باپشتکار، توانمند، قادر و کنجکاو بود و سرانجام با هوشمندی و درایت خود توانست از همه‌ی دام‌هایی که برایش پهن شده بود، رهایی یابد و به خانه‌ی ابدی خود، ایران، بازگردد.
او در ادامه گفت: رضا مدت 20 سال در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بود و اوایل فکر می‌کرد که در مدینه‌ی فاضله است؛ ولی بعدها متوجه شد که این‌طور نیست.
این استاد دانشگاه سپس توضیحاتی درباره‌ی روند کار علمی و پژوهش‌ها و تحقیقات عنایت‌الله رضا در زمینه‌ی ایران‌شناسی ارائه کرد و گفت: تحقیقاتی که رضا در این زمینه انجام داده و کتاب‌هایی که منتشر کرده، کم‌نظیر است.
به گفته‌ی او، نداشتن تعصب، شجاعت در بیان اشتباهات و شک در تمام مسائل از ویژگی‌های بارز رضا بود، همچنین چرا گفتن به همه چیز از ویژگی‌های برجسته‌ی وی بود که خوب است ما نیز این خصیصه را بیاموزیم.
محمدتقی راشد محصل - استاد دانشگاه - نیز در سخنانی گفت: پژوهشگاه در چند سال اخیر به سوگ بسیاری از همکاران نشسته است و از این حیث آسیب‌های معنوی فراوانی دیده؛ ولی در دو ماه اخیر از این رهگذر، زیان‌های جبران‌ناپذیر بیش‌تری یافته است.
او افزود: آخرین فقدان تأسف‌انگیز که برای همه‌ی همکاران، مایه‌ی تأثر فراوان است، درگذشت مؤلف و مترجم گرانقدر، استاد عنایت‌الله رضاست.
راشد محصل اظهار کرد: از خدمات علمی و فرهنگی 50ساله‌ی استاد رضا در این مجال کوتاه نمی‌توان سخن گفت؛ چرا که ابعاد کار استاد بسیار گسترده است.
او افزود: تسلط استاد رضا بر مسائل فرهنگی و زبانی ایران، بویژه کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز در کم‌تر پژوهشگر ایرانی دیده می‌شود.
به گفته‌ی این عضو پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، عنایت‌الله رضا در کار ترجمه استادی و مهارت کامل داشت، استوار و متین می‌نوشت؛ ولی در عین حال انتقاد هم می‌کرد و از یاد‌کرد خطاهای نویسندگان غفلت نمی‌کرد.
او کتاب «شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان» دکتر عنایت‌الله رضا را از آثار ارزشمند در حوزه‌ی ایران‌شناسی عنوان کرد و گفت: جامعه‌ی علمی ما به خلأیی دچار شده است که به سادگی پرنخواهد شد.
راشد محصل گفت: رضا با همه‌ی شایستگی که داشت، هیچ‌گاه ادعای استادی نداشت. در کار علمی دقت و وسواس داشت و تا صحت گفتاری بر او معلوم نمی‌شد، آن را به زبان نمی‌آورد و یا نمی‌نوشت.
به گفته‌ی این پژوهشگر، عنایت‌الله رضا مرجعی بود که هرکس می‌توانست به سهم خود از آن بهره‌ای بگیرد.
محسن خلیجی - استاد دانشگاه - هم درباره‌ی تحقیقات تاریخی استاد رضا و کتاب «آذربایجان و ایران» او سخن گفت.
به گفته‌ی خلیجی، عنایت‌الله رضا در این کتاب نشان می‌دهد که چقدر به تمامیت ارضی کشورش علاقه دارد و چه دغدغه‌ی شور‌انگیزی در داخل وجودش در این‌باره می‌گذرد.
این عضو پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی افزود: رضا در این کتاب با دقت و وسواس خاصی مسائل را موشکافی می‌کند و به نظر من در میان 10 - 12 اثری که در این زمینه چاپ شده، ویژگی کار رضا چشم‌گیر‌تر است و آن را از بقیه متمایز می‌کند.
او اظهار کرد: رضا در تحقیقات خود بسیار توجه دارد که یک حقیقت تاریخی را بیان کند و در عین حال درنظر دارد که جنبه‌های علمی را فدای علاقه و تعصب خود نکند.
به گفته‌ی خلیجی، برای کامل شدن این کتاب، رضا تحقیقات گسترده‌ای در زمینه‌ی جغرافیا، مردم‌شناسی، زبان‌شناسی و اقوام انجام می‌دهد.
او اظهار کرد: پروفسور رضا کاری را انجام داد که ارتش و سپاه ما در دوران جنگ انجام دادند. اگر آن‌ها وحدت و تمامیت ارضی کشور را با خون خود حفظ کردند، عنایت‌الله رضا با قلم و فکر خود این کار را انجام داد.
این استاد دانشگاه گفت: کشوری استوار و مقاوم است که دانشمندان و محققان این‌چنینی داشته باشد که عملیات جهادی و دفاعی را برای سپاهیان و ارتشیانش انجام دهند. این کار بزرگی است که رضا انجام داده و ایران به‌وسیله‌ی همین افراد تا به حال، ایران باقی مانده است.
به گفته‌ی او، ایران کشوری بود که کسانی از شمال و کسانی از جنوب و کسانی از شرق و غرب به آن چشم داشتند؛ ولی در هر شرایطی و در برابر هر هجومی، ایران باقی ماند؛ چون به وسیله‌ی رزمندگان علمی و جهادی خود وحدت و یگانگی‌اش را حفظ کرد.
در ادامه، سعید فیروز‌آبادی - مترجم و از اعضای پژوهشکده‌ی ادبیات پژوهشگاه علوم انسانی - گفت: رضا سال‌های سال با گروه فرهنگ خاورشناسان همکاری داشت؛ گروهی که شرح حال همه‌ی ایران‌شناسان را گرد‌آوری و آثار آن‌ها را ترجمه می‌کند.
او افزود: این گروه بخش مغفول‌مانده‌ای داشت که با آمدن دکتر رضا برطرف شد و آن بخش، بخش ایران‌شناسان اتحاد جماهیر شوروی سابق بود؛ چرا که به دلیل سیاست پرده‌ی آهنین، دسترسی به آثار و نویسندگان‌شان مشکل بود.
به گفته‌ی فیروز‌آبادی، رضا دریچه‌ای را به بخش ایران‌شناسی باز کرد؛ بخشی که بسیار وسیع و گسترده است.
این استاد دانشگاه فروتنی را از ویژگی‌های بارز شخصیت استاد رضا عنوان کرد که همیشه در ذهن او ماندگار خواهد ماند.
همچنین سیدسجاد علم‌الهدی - رییس پژوهشکده‌ی اقتصاد پژوهشگاه علوم انسانی - در این مراسم درباره‌ی شخصیت و ویژگی‌های رضا سخن گفت.
به گفته‌ی او، یکی از آفت‌هایی که جامعه‌ی علمی کنونی را گرفتار کرده، این است که به اخلاق علمی کم‌توجه شده‌ایم. مسأله‌ی علم و مفاهیم علمی را می‌توان در کتاب‌ها و مقالات یافت؛ ولی مسأله‌ای که کم‌تر به آن توجه می‌شود، تربیت دانشجویانی با اخلاق علمی است.
علم‌الهدی اظهار کرد: در جلسات معدودی که در خدمت استاد رضا بودم، چیزی که از او آموختم، ادب در گفتار و رفتار، تواضع در علم و به راحتی ندانستن خود را ابراز کردن بود.
او افزود: رضا از جمله شخصیت‌هایی بود که این مشی شخصیتی را داشت که علم در وجودش استقرار پیدا کرده بود.
رییس پژوهشکده‌ی اقتصاد پژوهشگاه علوم انسانی تصریح کرد: آن تعبیری که درباره‌ی فقدان یک عالم به کار می‌رود، باید درباره‌ی فقدان شخصیت‌هایی چون پروفسور رضا به کار رود.
او افزود: مسیر زندگی دکتر رضا نشان‌دهنده‌ی مسیر جست‌وجوگری حقیقت است.
علم‌الهدی ابراز امیدواری کرد، برگزاری جلسات نکوداشت بهانه‌ای شود برای آشنایی نسل جوان ما با استادان ما و اخلاق علمی درست.
او در پایان تصریح کرد: رضا از جمله افراد خوشبختی بود که توانست در مسیر پرخطری که در طول زندگی‌اش طی کرد، به سلامت به سرمنزل مقصود برسد.
در این مراسم پیام تسلیت سیدکاظم موسوی بجنوردی - رییس مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی - و همچنین متن تسلیت احمد سمیعی گیلانی به نمایندگی از دوستان و نزدیکان عنایت‌الله رضا خوانده شد.
