ایران‌بوم

انجام هرکار صحیح و مفید نیازمند اطلاعات و تجربه کافی است. حیات انسان‌ها هم نیازمند دریافت اکسیژن و مواد غذایی است که توسط دستگاه قلب و عروق انجام می‌شود؛ خون حامل اکسیژن و مواد غذایی در نتیجه تپش قلب از طریق آئورت و شاخه‌های آن به مویرگ‌ها می‌رسد و در آنجاست که تبادل اکسیژن و مواد غذایی به محیط پیرامون سلول صورت می‌گیرد و در نهایت به مصرف سوخت و ساز سلول می‌رسد و از همانجا مواد اضافی و سموم از طریق شبکه‌های مویرگ‌های وریدی و شاخه‌های ریز آن و به تدریج وریدهای درشت‌تر و نهایتاً از طریق سیاهرگ بزرگ فوقانی و تحتانی به داخل دهلیز راست می‌ریزد و سپس به داخل دستگاه تنفسی می‌رود و در ریه تبادل گاز کربنیک و اکسیژن انجام می‌گیرد که نهایتاً به دهلیز چپ سرازیر می‌شود و از طریق آئورت در تمام بدن پخش می‌شود.

درختان و گیاهان هم مانند جانوران به مواد غذایی و اکسیژن احتیاج دارند و آن را از طریق شاخ و برگ و مواد غذایی عمدتاً از طریق ریشه از خاک و آب می‌گیرند. این بارگیری و برداشت مواد غذایی به وسیله ریشه‌های مویرگی، که به صورت شبکه در اطراف شاخه‌ها هستند به آوندهای کوچک و سپس به آوندهای اصلی انتقال یافته و به مصرف رطوبت و تغذیه گیاه می‌رسد؛ اگر این شبکه و ریشه‌های مویی از کار بیفتد یا نباشد، گیاه راه دیگری برای جذب آب و غذا ندارد و در نتیجه ریشه از کار می‌افتد و درخت خشک می‌شود که این موضوع غالباً در کشت درختان (نهال) شهرداری دیده می‌شود.

علت اصلی این است که در برداشت نهال از خزانه و نگاهداری آن تا هنگام نشاندن (غرس) در زمین هیچ‌گونه دقت و مواظبت انجام نمی‌شود. نهال‌ها را داخل کامیون یا وانت سرباز می‌ریزند و مختصر خاک اطراف ریشه‌ها در اثر باد و آفتاب خشک می‌شود و با ریشه‌های مویی به زمین می‌ریزد و نهال را با ریشه‌های بزرگ که معمولاً بدون ریشه‌های ریز و مهم‌تر از آن فاقد ریشه‌های مویی هستند در زمین می‌کارند که طبیعی است این نوع کشت بی‌ثمر است یا اینکه رشد گیاه به تأخیر می‌افتد و هر مقدار آب بموقع هم به درخت بدهند، مفید نخواهد افتاد و به نظر من این اولین درسی است که باید به مسئولین کاشت درختان و گیاه آموزش داده شود.

هر سال معمولاً در اواخر زمستان یا اوایل بهار شهرداری تعداد زیادی چاله برای کاشت نهال حفر می‌کند. من به ندرت دیده‌ام که نهال درختان را بموقع و طبق اصول بکارند. چاله‌ها غالباً آنقدر خالی می‌ماند که به تدریج در اثر باد و خاک پر می شود و باید مجدداً در سال آینده این کار تجدید شود. اکنون هم در پارک نبش خیابان مهستان و ایران‌زمین شهرک‌غرب چندین چاله از دو هفته قبل حفر و آماده شده است و تا امروز اثری از کاشت نهال در آنها نیست و بیم آن دارم که این چاله‌ها هم نهایتاً با باد و آب پر و به سرنوشت چاله‌های سالیان پیش مبتلا شود که براین اساس هر سال مقدار زیادی کار و انرژی و هزینه بیهوده مصرف می‌شود. من با اعتقاد به اینکه جز با همکاری مردم هیچ قانونی به درستی اجرا نمی‌شود این مطلب را در شماره سه‌شنبه 10 اردیبهشت روزنامه اطلاعات با عنوان حسن مسئولیت نوشته‌ام و به تکرار گفته و نوشته‌ام که اگر وظیفه مسئولین انجام خدمت است، وظیفه بسیار مهم ما شهروندان هم نظارت دقیق و تذکر بموقع و پیشگیری از اهمال کاری و رفع مسئولیت مأمورین است، همچنانکه در همان مقاله گفته‌ام، انجام وظیفه به دو صورت احساس مسئولیت: کوشش و تلاش در حد توان برای انجام کار درست یا رفع مسئولیت فقط برای این‌که ظاهراً وظیفه خود را انجام داده‌ایم و در برابر سرپرست و رئیس خود بتوانیم رفع مسئولیت کنیم، است. مادامی‌ که مسئولین احساس مسئولیت و شهروندان احساس نظارت دقیق و همکاری صمیمانه نکنند هیچ‌گاه به نتیجه مطلوب نخواهیم رسید.

امیدوارم همه در هر مقام و شغل که هستیم احساس مسئولیت کنیم و به سراغ رفع مسئولیت نباشیم و توجه داشته باشیم که همیشه و در هرحال دو چشم بینا و هوشیار خداوند یکتا و وجدان ما ناظر اعمال و واقف به نیت ماست. خودمان را ممکن است گول بزنیم و برای اهمال کاری و خلاف‌های خود توجیه و مهمل پیدا کنیم، ولی در پیشگاه خداوند یکتا و وجدان بیدار خود شرمنده خواهیم بود.

پروفسور محمدحسن کریمی‌نژاد

استاد پاتولوژی و ژنتیک دانشگاه علوم پزشکی تهران