یادمان
بازخوانی آسیب‌ها در پرونده ثبت جهانی شوش
- يادمان
- زیر مجموعه: ديده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبيعی ایران
- دوشنبه, 20 مرداد 1393 05:19
- آخرین به روز رسانی در دوشنبه, 20 مرداد 1393 05:19
- نمایش از دوشنبه, 20 مرداد 1393 05:19
- بازدید: 4143
برگرفته از همشهری آنلاین
گفته می‌شود قرار است سال آینده ایران در اجلاس جهانی یونسکو پرونده ثبت جهانی محوطه باستانی شوش را روی میز داوران یونسکو قرار بدهد. اما آیا شوش قادر به کسب نظر جهانی برای ثبت در فهرست میراث یونسکو خواهد بود؟
خبرگزاری مهر دیروز در گزارشی به بازخوانی محدود برخی اتفاقات در محوطه باستانی شوش از تعیین حریم تا ساخت هتل و برخورد بولدوزرها با گورهای هخامنشی پرداخت. براساس این گزارش، سال 87در جلسه‌ای با موضوع شهر تاریخی شوش، یکی از باستان‌شناسان عنوان کرد که این شهر تاریخی آنقدر قابلیت دارد و مهم است که بتوان آن را در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت کرد. در آن جلسه افرادی مانند محمدحسن طالبیان معاون فعلی میراث فرهنگی کشور، فاضلی نشلی، وطن دوست، محیط طباطبایی و بقایی رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی هم حضور داشتند و یکی از همین افراد معتقد بود که اینقدر هم مهم نیست! چون در آن زمان بحث ساخت یک هتل در فاصله چند متری شهر شوش و روی آثار باستانی مطرح بود و اینکه چطور به سرمایه‌گذار آن که از دوستان روسای وقت میراث فرهنگی بود، اجازه داده شود یک هتل چند طبقه بسازد و حریم منظری شوش را بر هم بزند.
کارشناسان و باستان‌شناسان همان زمان گفتند که اگر این هتل ساخته شود دیگر هیچ وقت نباید به فکر ثبت جهانی شوش بود چون با ساخت این هتل و تمام زوائد موجود در محوطه شهر شوش دیگر هیچ‌کس نمی‌تواند این شهر را به درستی ببیند چه برسد به گرفتن عکس یادگاری آن هم بدون وجود عوامل مزاحم بصری. یکی از کارشناسانی که در یکی از همین جلسات حضور داشته است به مهر گفت: در آن زمان مدیر وقت ابنیه و بافت‌های تاریخی اعلام کرد: اکنون تکنولوژی گرفتن عکس یادگاری این امکان را می‌دهد که با فتوشاپ عوامل مزاحم را پاک کنیم. بنابراین نباید خیلی ایرادی به ساخت و سازهای اطراف شوش گرفت! در همان موقع من فقط توانستم بگویم پس اگر اینطور است شما با فتوشاپ در کنار محوطه تاریخی شوش، یک دریاچه زیبا و چند درخت هم اضافه کنید تا مردم نگویند شوش در یک منطقه بی‌آب و علف قرار دارد!
در این میان بحث تعیین حریم شوش نیز مطرح شد و از بین 3باستان‌شناسی که برنامه پاکسازی و آماده‌سازی شوش را تهیه کرده بودند، محمدتقی عطایی انتخاب شد تا حریم شوش را بررسی کند. پیش از این مهدی رهبر از باستان‌شناسانی که مدت زیادی در مورد شوش مطالعه کرده بود، در سالهای جنگ تحمیلی و در شرایط اسفبار بمباران آن زمان، این محوطه تاریخی را به‌صورت اضطراری تعیین حریم کرد آن هم به میزان 400هکتار و حتی آن زمان بر این نکته تأکید کرد که این حریم اضطراری تعیین شده و باید در فرصت مناسب دیگری دوباره بازنگری شود.
مسئولان میراث فرهنگی آن زمان با علم بر این موضوع، عطایی را مأمور بازنگری کردند. بررسی‌های عطایی و 54گمانه‌زنی وی منجر به این شد که لازم است محوطه‌ای 1200هکتاری برای شوش تعیین شود؛ چرا که به اعتقاد وی حتی گورستان، شهر صنعتی و پمپ بنزینی که در آن محدوده ایجاد شده بود نیز جزو محوطه شوش است.
عطایی در شهر صنعتی محدوده شوش گمانه‌زنی انجام داده و اعلام کرده بود که در این محوطه، آثار تاریخی وجود دارد اما مسئولان شهری انکار کردند و درست در زمانی که با لودر قصد ایجاد یک چاه را در این محوطه داشتند، به تعداد زیادی قبر هخامنشی برخورد کردند. شهرداری هم بلافاصله آن محدوده را با خاک پر کرد غافل از اینکه حتی اکنون نیز باستان‌شناسان عکس این گودبرداری و آثار کشف شده‌اش را در اختیار دارند و می‌توانند این موضوع را ثابت کنند!
درهرحال بررسی‌های عطایی نشان داد که ممکن است در تمام این محوطه آثار تاریخی وجود داشته باشد به همین علت نقشه 1200هکتاری آن را مطرح کرد و همه مسئولان آن زمان به جز صادق محمدی، رئیس وقت اداره میراث فرهنگی استان خوزستان روی این بررسی صحه گذاشتند و در نهایت مخالفت او باعث شد که حریم 1200هکتاری تعیین شده به امضا و تأیید نهایی نرسد.
اجرای برنامه 4 ساله
مسئولان میراث فرهنگی و اداره کل میراث خوزستان برنامه 4سالهای را که کامیار عبدی، محمد تقی عطایی و شهرام زارع از باستان‌شناسان کشور درباره ساماندهی و پاکسازی محوطه شهر تاریخی شوش و آماده‌سازی آن برای ثبت جهانی نوشته بودند اجرا کردند. در برنامه‌ای که عبدی، عطایی و زارع نوشته بودند قرار شد زباله‌های محوطه نیز پاکسازی شود چون در آن زمان مردم و حتی مسئولان شهر شوش، در این محوطه تاریخی نخاله‌های ساختمانی‌شان را می‌ریختند و آنجا را به زباله‌دانی تبدیل کرده بودند.
