یادمان

جولان بی‌هویتی در پایتخت فرهنگی

بونکرها می‌چرند و در جای جای این شهر سیمان خالی می‌کنند تا دیوارهای سیمانی، اسلیمی‌های کاشی‌های لاجوردی را ببلعند و قفس سیمانی نصف جهان نشانی از نصف جهان بودنش نداشته باشد. امروز نه از سبزی باغ‌هایش، نه از فیروزه‌ای گنبدهایش که ترکیب چشم نوازشان هر بیننده به حیرت وامی‌داشت، خبری نیست.

new nike football boots 2012 2017 - 002 - Nike Air Max 270 ESS Ανδρικά Παπούτσια Γκρι / Λευκό DM2462 | nike high top women gold color chart with names - 082 - Air Jordan 1 Mid Linen - 554724

امروز تابلوهای رنگارنگ، نماهایی که هر کدام ساز خودشان را می‌زنند، دیوارهای سیمانی اتوبان‌ها که تنها تزییناتشان، چراغ‌های رنگی شبانه است و جدول‌های فیروزه‌ای دودزده که عیدها نو نوار می‌شوند، همه با هم هویت بصری شهری را ساخته‌اند که روزی چهره‌اش به زیبایی، شهره جهان بود و امروز، عجوزه‌ای کریه منظر شده است.

عبدالعلی باقری، یک عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با بیان اینکه تمام اتفاقاتی که در جامعه رخ می‌دهد براساس نیاز جامعه و در رابطه با بقیه عناصر است و گرافیک محیطی نیز از این قاعده مستثنی نیست، اظهار کرد: گرافیک محیطی تلفیقی از گرافیک و معماری با گرفتن تأثیراتی از شهرسازی (طراحی شهری)، معماری منظر و طراحی صنعتی است.

وی افزود: هربرت بایر که از چهره‌های مطرح در طراحی گرافیک محیطی است، می‌گوید "محیط باید دارای یک کلیت واحد و یک چشم‌انداز هنری باشد"؛ اگر به این گفته معتقد باشیم این امر تنها از طریق همکاری و همفکری هنرمندان و مهند‌سان با تخصص‌های ویژه که وظیفه‌ خطیر شکل‌دهی محیط اطراف و ترکیب خلاقانه‌ آنها را به عهده دارند، میسر‌ خواهد شد. متأسفانه در شهر اصفهان این امر یا به دلیل تخصص نداشتن افراد و یا به این دلیل که هر کسی راه خود را می‌رود، اتفاق نیفتاده است.

وی با بیان اینکه عاریه گرفتن پوسته‌ای از گرافیک محیطی یک شهر بدون توجه به دلایل ایجاد آن، ممکن است در شهر ناهماهنگی به وجود آورد، تصریح کرد: زمانی که عناصر ورود یافته به شهر، عناصر الصاقی ‌شوند، طبیعی است که هماهنگی و وحدت مورد نظر ایجاد نخو‌اهد شد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان گفت: درباره شهر اصفهان این ناهماهنگی و آلودگی بصری اتفاق افتاده که البته در مقاطعی حرکت‌هایی آغاز می‌شود که آنها نیز یا نیمه کاره رها می‌شوند و یا ادامه پیدا نمی‌کنند.

باقری با بیان اینکه با در کنار هم قرار گرفتن انسان‌های متخصص مشکلات گرافیک محیطی رفع خواهد شد، ادامه داد: به عنوان مثال اقداماتی که در اطراف میدان عتیق انجام می‌شود، خوب است، اما مسئولان نباید صرفاً به میدان اکتفا کنند و محیط مسکونی اطراف نیز باید در نظر گرفته شود.

باقری درباره عوامل مؤثر بر گرافیک محیطی، تصریح کرد: گرافیک محیطی، کارکردهای متفاوتی دارد که اولین و مهمترین آن، مسیریابی است. مسیریابی به این معنا است که وقتی یک نفر در محیط جدید قرار می‌گیرد بتواند به راحتی مسیر خود را با توجه به تابلوهای شهری، نقشه‌ها و علایم راهنمایی انتخاب کند.

یک روز آجر و یک روز سنگ، مد می‌شود!

وی با اشاره به اینکه عامل مؤثر دیگر بر گرافیک محیطی، زیباسازی محیط است، افزود: زیباسازی محیط می‌تواند در مجتمع‌های تجاری مسکونی و نمای ساختمان‌ها مطرح ‌شود که متأسفانه در شهر اصفهان یک روز آجر، یک روز سنگ و یک روز آلومینیم برای استفاده در نمای ساختمان‌ها مد می‌شود. امروز هم شاهد نماهای ترکیبی و فرمالیستی بدون هویت هستیم و به نظر می‌رسد شهرداری دخالتی در این امر ندارد.

رنگ غالب، یکرنگی تمام سطح شهر نیست

این عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان در خصوص استفاده از رنگ غالب در شهر که می‌تواند آن شهر را از دیگر شهر‌ها تفکیک کند، گفت: استفاده از رنگ غالب برای سطح شهر که همان مسئله هویت بصری است نکته حائز اهمیتی است، اما نه به این معنا که همه شهر را به یک رنگ درآوریم که تکرار خسته کننده‌ای به وجود آورد.

باقری اضافه کرد: هویت بصری در تابلوهای مغازه و ویترین‌ها نیز می‌تواند اتفاق افتد. این هویت براساس هر محیط می‌تواند شکل گیرد. به عنوان مثال اگر فضایی برای بافت سنتی درنظر گرفته شود، این فضا نباید با فضایی که بافت نوساز دارد یکسان‌سازی شود.

وی در ارتباط با خط غالب به عنوان یک عنصر مشخص در گرافیک محیطی، تصریح کرد: از خط در معماری و به ویژه معماری اسلامی مانند مساجد و مناره‌ها بسیار خوب بهره برده‌ایم، اما امروز به این دلیل که از مبانی زیبایی‌شناسی آگاه نیستیم، نمی‌توانیم به صورت درست از آن‌ها بهره ببریم.

این عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان ادامه داد: اگر خط ترافیک به عنوان خطی برای ترافیک طراحی شده و در بزرگراه‌ها نیز از آن استفاده می‌شود، دیگر نیاز نیست که برای تابلوهای کوچه‌ و خیابان‌ نیز از آن بهره گرفت و باید از خط‌ متناسب با معماری هر بنا استفاده ‌شود.

باقری با بیان اینکه در حال حاضر هر کس به سلیقه خود برای مغازه‌اش تابلویی سفارش می‌دهد و متأسفانه تابلوساز نیز بعضاً در این خصوص شناختی ندارد، افزود: به عقیده من مسؤلان باید با کفایت لازم در این زمینه، این نوع آلودگی بصری را از شهر پاک کنند.

زیباسازی مصنوعی به جای استفاده از هنر

وی با اشاره به "مطلوب‌سازی" به عنوان دیگر کارکرد گرافیک محیطی، گفت: مکان‌هایی در سطح شهر وجود دارند که از نظر بصری زیبا نیستند و کم هم نیستند. به عنوان مثال دیوارهای کاهگلی در سطح شهر یک نازیبایی به وجود می‌آورند که شهرداری نیز اوایل عید با استفاده از مقدار زیادی رنگ بر روی آن و صرف هزینه زیاد قصد دارد اینگونه مکان‌ها را زیبا سازد در صورتی که می‌توان با نقش‌های ساده و حتی صرف هزینه کمتر، آنها را زیبا ساخت.

نقاشی دیواری بیان کننده فرهنگ انسان‌های پشت دیوار!

این عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان درخصوص علت ایجاد نقاشی‌ دیواری، تصریح کرد: زندگی در فضای ماشینی، مشاهده ساختمان‌های مکعب شکل، سر و صدا و بوق ماشین‌ها، همه باعث می‌شوند تا انسان از طبیعت فاصله بگیرد و در این راستا نیاز به تلطیف روح دارد، همچنین به دلیل کمبود فضاهای سبز محیط زندگی به نقاشی دیواری نیاز است، در صورتی که درست اجرا شود.

وی ادامه داد: به اعتقاد من نقاشی که روی دیوار کشیده می‌شود باید بیان کننده تفکر و فرهنگ انسان‌های پشت دیوار باشد و در صورتی که به صورت درست انجام شود، خوب است در غیر این صورت همان بهتر که نباشد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان با اشاره به اینکه نقاشی دیواری باید متناسب با فرهنگ بصری مردم آن منطقه ایجاد شود، تصریح کرد: ایراد در این است که هر چیز را در جای خود استفاده نمی‌کنیم. در این خصوص باید محدوده و انسان‌های منطقه مورد نظر را بشناسیم و براساس نیاز آن منطقه اقدامی انجام دهیم.

ارائه اثر خوبی که با مردم ارتباط برقرار نکند، اتلاف وقت است

باقری با بیان اینکه هر چقدر یک اثر از لحاظ تکنیکی و ایده خوب باشد اما با مردم منطقه ارتباط برقرار نکند، اتلاف وقت است، افزود: به عنوان مثال اگر کار مدرنی که متعلق به یک جامعه و فرهنگ دیگری است در خیابان‌های پایین شهر اصفهان اجرا شود، طبیعتاً مردم آن منطقه نمی‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند چرا که براساس نیاز آنها شکل نگرفته است.

وی، همچنین در خصوص نصب تابلوهای تبلیغاتی به ویژه در بافت‌های تاریخی اصفهان، گفت: نصب این گونه تابلوها باید زیر نظر متخصصان صورت گیرد. به عنوان مثال برای جلب توجه کردن تبلیغات خود با استفاده از رنگ‌های تند، بزرگ کردن اندازه بنر و مکان‌هایی که بیشتر دیده ‌می‌شوند، یک ناهماهنگی در شهر به وجود می‌آوریم در صورتی که این عوامل می‌تواند هرکدام سرجای خود قرار بگیرد تا دیده شود.

این عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان اظهار کرد: به اعتقاد من باید برای این تابلوها مکان‌های خاصی، تعبیه و سپس نصب شود که مخاطب عادت کند آن‌ها را در مکان خاصی ببیند و با آن هویت بشناسد.

هر کجا که دم دست‌تر است، بنر آویزان می‌کنیم!

باقری با اشاره به اینکه امروزه مد شده یک سری بنر طراحی و چاپ کنیم و به درخت‌ها و تیربرق‌ها و هرکجا که دم دست‌تر بود آویزان کنیم، گفت: شهرداری به دنبال فرهنگ‌سازی است که حرکت خوبی هم هست اما باید هدایت شده انجام گیرد. این تفکر غلطی است که هر کجا رسیدیم یک بنر آویزان کنیم چرا که باید برای هر تابلو، مکان‌ خاصی تعبیه شود و بنرها یک روز وسط چهارراه و یک روز وسط خیابان نباشد.

وی با اشاره به اینکه امروزه در کشورهای مختلف دنیا، حتی فضای مشخصی را برای تبلیغات در یک ساختمان طراحی می‌کنند که جزء نمای ساختمان و به عنوان عنصر اضافه نیست، تصریح کرد: ما هنوز به این قضیه توجه نکرده‌ایم که عناصر زیرمجموعه گرافیک محیطی نباید به عنوان یک عنصر الصاقی بلکه باید جزئی از آن باشند.

مکان‌های توریستی احتیاج به توجه بیشتری دارند

این عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان با بیان اینکه گردشگری که به شهر اصفهان می‌آید قاعدتاً به محیط توریستی و بافت قدیم می‌رود، گفت: ما باید به این مکان‌ها، توجه و حساسیت بیشتری نشان دهیم تا گردشگری که به این شهر می‌آید راحت‌تر با محیط ارتباط برقرار کند.

باقری با بیان اینکه به نظر من سازمان شهرسازی باید کارگروهی تشکیل دهد تا بتواند طرح و برنامه‌های متناسب ارائه دهد، یادآور شد: اولین قدم برای رفع این مشکلات، این است که افراد متخصص دعوت شوند و با همکاری همدیگر بتوانند این مسائل را رفع کنند.

• < قبلی
• بعدی >