جهان ایرانی
ایران شمالی
- جهان ايراني
- نمایش از سه شنبه, 31 خرداد 1390 05:38
- پیمان اسدزاده
- بازدید: 5521
پیمان اسدزاده
منطقهٔ قفقاز ـ به ویژه اران و شروان ـ در درازای تاریخ پر فراز و نشیب ایران زمین، از کانونهای جوشندهٔ زبان و ادب پارسی و فرهنگ ایرانی بوده است. سخنورانی چون مهستی گنجهای و نظامی گنجهای و خاقانی شروانی از این دیار برخاستهاند و اشعار خود را به زبان شیرین فارسی سرودهاند. کتاب «نزهت المجالس» که در نیمه نخست سدهٔ هفتم هجری نوشته شده، آیینهای تمام نما از وضعیت فرهنگی شروان است. بررسی این کتاب، نشان میدهد که زبان و ادبیات فارسی در اران و شروان ـ جمهوری آذربایجان کنونی ـ تا چه حد رواج داشته و شعرای این دیار اگر شعری میگفتند، جز به فارسی نبوده و تا آن جا که پژوهشگران، تاریخ این منطقه را مورد تحقیق قرار دادهاند، در سدهٔ هفتم زبان اکثریت مردم، فارسی ارانی بوده است. ضمن این که اقوام و تیرههای گوناگونی از دیر باز در ناحیهٔ قفقاز وجود داشتهاندکه از جمله میتوان به کردها و ارمنیها اشاره کرد.
از زبان شاعر پارسیگوی ارانی، نظامی گنجهای، این نوا را هنوز میشنویم،
همه عالم تن است و ایران دل
نیست گوینده زین قیاس خجل
چون که ایران دل زمین باشد
دل زتن به بود، یقین باشد
و باز هم نظامی از زبان دارا چنین سخن میگوید:
نژاده منم، دیگران زیردست
نژاده کیان را که آرد شکست؟!
اما این خطهٔ ایرانی در پی جنگهای روسیه علیه ایران در سالهای نخست سدهٔ نوزدهم میلاد، از ایران مادر جدا شد و ضمیمهٔ خاک روسیه گشت. از همان لحظهٔ جدایی هفده شهر قفقاز، تلاش گستردهای در جهت قلع و قمع زبان فارسی و فرهنگ ایرانی در این منطقه صورت گرفت که تا به امروز ادامه دارد.
نشریهٔ مستقل « ایران شمالی» توسط جوانان فرهیخته ـ در آن سو و این سوی ارس ـ منتشر میشود. ایران شمالی ( جمهوری آذربایجان) پیوند ناگستنی با ایران مادر دارد. این نشریه در جهت احیا پیوندهای کهن فرهنگی و ادبی ایران شمالی با ایران میکوشد. «مناطق جدا شده از ایران در پی قراردادهای ننگین گلستان و ترکمنچای باید بار دیگر به آغوش مام میهن بازگردند». این سخنی است که نشریهٔ «ایران شمالی» در هفت شمارهٔ اخیر خود آن تاکید ورزیده است.
هفتمین شماره مجله ایران شمالی در حالی انتشار یافت که در آبان ماه 1385، شاهد اعتراضات گستردهٔ مردم تبریز به سبب اهانت نشریه صنعت (چاپ باکو) نسبت به پیامبر اسلام (ص) بودیم.
اگر چه اعتراض و عصیان بزرگ مردم تبریز بر اثر اقدام نشریهٔ باکویی «صنعت» آغاز شد اما پایانی جز بروز ارادهٔ جمعی، مبنی بر « الحاق ایران شمالی به ایران » نداشت.
در تظاهرات گستردهٔ مردم تبریز و در تجمع دانشجویان دانشگاههای تبریز در برابر کنسوگری رژیم باکو، مردم آشکارا خواستار القای عهدنامههای سیاه گلستان و ترکمانچای و آزادی و الحاق ایران شمالی، به مام میهن شدند.
بر روی جلد شماره 7 این نشریه، تصویری از «عباس میرزا» سردار رشید ایران زمین در جنگهای ایران و روسیه، دیده میشود. مصاحبه با زرتشت علیزاده، دو شرح جنایات روسها در مناطق اشغالی ایران، شاعران پارسی گوی اردوبار، حرکت آزادی بخش ایران شمالی در گذر تاریخ، از گنجه تا خرمشهر، مطبوعات باکو، از جمله مطالب و مقالات این شماره به شمار میروند.
