زبان پژوهی
زبان فارسی - دكتر سيد مصطفى محقّق داماد
- زبان پژوهي
- نمایش از جمعه, 09 اسفند 1392 10:45
- بازدید: 4898
برگرفته از تارنمای دکتر محمود افشار به نقل از پيشگفتارى است بر كتاب بيانالاديان تأليف ابوالمعالى محمد بن نعمت علوى فقيه بلخى بهتصحيح محمدتقى دانشپژوه با همكارى قدرتاللَّه پيشنماززاده، از انتشارات بنياد موقوفات دكترمحمود افشار، ش 59.، (1376) (عنوان از انتشارات موقوفات است).
دكتر سيد مصطفى محقّق داماد
زبان فارسى به مثابه عمدهترين وسيله ارتباط فرهنگى - اجتماعىبىترديد بزرگترين محورى است كه در طول اعصار و قرون اقوام مختلف ساكناين مرز و بوم و حتى فراتر از مرز ايران حول آن گرد آمدهاند.
اين زبان عليرغم تحمّل فراز و نشيبهاى سخت تاريخى و عبور از گذرگاههاى مهيب و هولناك ناشى از تسلط اقوام غيرايرانى همواره به عنوان بزرگترين مؤلّفه فرهنگى و شاخصترين مظهر تماميّت و استقلال ملّى باقى مانده است.
بعد از فروپاشى حكومت ساسانى كه مقارن با نطفهبندى و نضجگيرى تمدن نوپاى اسلامى در شبه جزيره عرب بود. اين زبان در يك روند تاريخى جذب و تأثيرگزارى متقابل بيشترين نقش را در تكوين و تكامل فرهنگ اسلامى داشته است.
اصول بنيادين و گوهرهاى تابناك تعاليم نجاتبخش اسلام كه بدواً از طريق زبان عربى نشر و ترويج مىگرديد با چنان توفندگى و سرعتى دنياىمتمدن آن روز را درنورديد كه بسيارى از فرهنگها و زبانها را تاب مقاومت نماندبهطورى كه تمام و كمال مقهور اقتدار اين منظومه جديد شدند. شايد در گسترهتاريخ كمتر تمدنى به قدمت مصر وجود داشته است ولى امروزه از آداب و سننو فرهنگ و زبان مصر قديم چيزى جز حكايات تاريخى باقى نمانده است.
در مقابل زبان فارسى پس از يك دوره كوتاه ايستايى، ضمن جذب و هضم فعال زبان و فرهنگ و تمدن نوين اسلامى بار ديگر بالندگى آغاز كرد و بالاخصدر قرون چهارم و پنجم و ششم هجرى به قلل رفيعى از تاريخ تكامل خود دستيافت و بهرغم تسلط سياسى و نظامى اقوام ترك و فراز و نشيبهاى ديگر هرگزتماميت و استقلال خود را ازدست نداد بلكه كليه اقوام مزاحم دير يا زود در اقيانوس گسترده اين زبان غوطهور شدند و ناخالصىهاى بيگانه را از خود زدودند و شفافيت يافتند.
گستره و عمق اثر مثبت زبان فارسى در اعتلاى فرهنگ و تمدن اسلامى در اين مختصر قابل وصف و شرح نيست، اجمال سخن آن كه زبان فارسى در تمدناسلامى يكى از رساترين بيانگران فرهنگ اسلامى بهكار مىرفته، و دوشادوشزبان عربى زبان اسلامى محسوب مىشده است.
كتاب حاضر به همّت جمعى از فرهيختگان زبان و ادب اين مرز و بوم اززير بار سنگين غبار قرون بيرون كشيده شده و اينك به صورت كامل و تصحيحجديد به زيور طبع آراسته مىشود. جا دارد از بانيان اين اقدام خير خصوصاًشادروان استاد محمدتقى دانشپژوه كه عمر پربركتش صرف نشر و ترويج زبان وفرهنگ و تاريخ اين سرزمين و نيز بازشناسى عرصههاى مهمى از فرهنگ و تراثاسلامى گرديد تجديد يادى شود.
استاد دانشپژوه از بازماندگان سلالهاى بود كه بدون تأثيرپذيرى از شبهفرهنگهاى وارداتى متداول زمان با غور در گذشته تاريخى تمدن اسلامى و ايرانىگوهرهاى تابناكى را به گنجينه پربار تمدن بشرى تقديم كرده است. روانش شاد وطريق سلوكش پر رهرو باد. (زمستان 1375 ه ش)
