نام‌آوران ایرانی
استاد شفیعی کدکنی، چشم و چراغ فرهنگ امروز
- بزرگان
- نمایش از جمعه, 19 مهر 1398 21:43
برگرفته از روزنامه ایران، 5 اردیبهشت‌ماه 1398
استاد شفیعی کدکنی شخصیتی چند بعدی است که در زمینه‌های گوناگون همچون شعر و شاعری، نقد ادبی، تصحیح متن، تحقیقات ادبی، ترجمه و تدریس فعالیت کرده و در هر زمینه نیز کارنامه‌ای درخشان دارد.
مسعود جعفری جزی عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در یادداشتی آورده است:
بگذار شکرها را، بگذار قمرها را
او چیز دگر داند، او چیز دگر سازد
شعر شفیعی کدکنی از دهه چهل تاکنون در عین حال که تصویری روشن از تحولات جامعه ما بوده و صدای بخش وسیعی از مردم همین جامعه را بازتاب داده است، جلوه گاه عواطف صادقانه و شور و هیجان سراینده آن نیز هست. با اینکه دوران اوج شعر سرایی شفیعی کدکنی همزمان بوده است با حضور برخی از شاخص‌ترین شاعران بزرگ معاصر، اما جویبار جاری و زلال شعر او تشخص و جلوه خاص خود را دارد. صدای او در عرصه شعر معاصر صدایی نامکرر است. در حوزه نقد ادبی نیز آثار شفیعی کدکنی طراوت، تازگی و تأثیرگذاری ویژه خود را دارد. آثار او در این‌حوزه، در عین حال که از هیاهو و جنجال برخی نقدهای محفلی و مغرضانه به دور بوده، کهنگی و محافظه‌کاری برخی نقدهای به‌ظاهر دانشگاهی را هم نداشته است. او در برخی آثار انتقادی‌اش از قلمرو نقد فراتر رفته و وارد حوزه نظریه‌پردازی شده است.
آثار شفیعی کدکنی در حوزه تصحیح متن و تحقیقات ادبی سیری تکاملی است که با کوشش‌های علامه قزوینی آغاز شد. شفیعی کدکنی تصحیح متن را به شاخه‌ای مهم از تحقیقات ادبی و تاریخی در ایران تبدیل کرد. مطابق با روش او، مصحح وظیفه دارد که علاوه بر بازسازی متن کهن، همه مشکلات احتمالی آن را برای خواننده علاقه‌مند روشن کند، درباره متن و مؤلف آن از جهات گوناگون تحقیق کند و حاصل یافته‌های خود را در اختیار خواننده بگذارد. مؤلفه هایی که در تصحیح اخیر تذکره الاولیاء نیز به وضوح قابل مشاهده است. با کارهای شفیعی کدکنی تصحیح متن که از دهه پنجاه و تحت تأثیر فضای ایدئولوژیک چپ‌گرا و جوان محور کم اعتبار شده بود، دوباره ارزش پیدا کرد و نسل تازه‌ای از جوانان مستعد قدم در این راه گذاشتند.
تحقیقات ادبی شفیعی کدکنی عمدتاً بر مسائل زبانی و تاریخی متمرکز است و همین نکته موجب شده که دچار انشانویسی‌های مرسوم نشود. ترجمه حوزه اصلی فعالیت شفیعی کدکنی نبوده اما او آثاری را از انگلیسی و بویژه عربی ترجمه کرده است. اسلوب او در ترجمه اسلوبی خاص خودش است ولی در مجموع بیش از آنکه به فرهنگ لغت متکی باشد به هنر فارسی نویسی‌اش تکیه دارد و در مواقع لازم حتی آن را با تحقیق همراه می‌کند.
هنر تدریس و کلاس‌های پرشور و سازنده شفیعی کدکنی از دیرباز جایگاهی خاص داشته و چندین نسل از دانشجویان از دهه پنجاه تاکنون با اشتیاقی خارق‌العاده در محضر درس او این سخن مولانا را تجربه کرده‌اند که می‌گوید: «آدمی فربه شود از راه گوش.» شفیعی کدکنی درکلاس‌هایش هنر معلمی را با دانش وسیع و فضیلت‌های انسانی پیوند داده است و همه این‌ها نقشی عظیم در پویایی، سرزندگی و تداوم فرهنگ ما دارد. شفیعی کدکنی چشم و چراغ فرهنگ امروز ماست.
