ایران‌بوم

مهاباد با ارتفاع1340 متر از سطح دریا یکی از شهرهای مهم آذربایجان غربی در جنوب دریاچه ارومیه است. این شهر که بین شهرهای آذربایجان غربی به عنوان یک شهر کاملاً گردشگری با جاذبه‌های‌ فراوان شناخته می‌شود، آب و هوایی سردسیری دارد و بهترین زمان برای سفر به آن از اردیبهشت تا مهر است.

اگرچه کمبود هتل و اماکن اسکان گردشگر در این شهر مشهود است اما باتوجه به میهمان‌نوازی مردمش بسیار مورد توجه گردشگران است.‏

این شهر در گذشته براثر زلزله نابود و مجدداً ساخته شد. پیرامون این شهر آثار تاریخی متعددی وجود دارد.‏

از جمله آثار تاریخی و گردشگری مهاباد می‌توان این آثار را نام برد که هر یک جاذبه ویژه خود را دارد.

* دخمه سنگی فخریگاه

این اثر تاریخی در 10 کیلومتری شهرستان مهاباد و در نزدیکی روستای ایندرقاش، روی صخره‌ای از جنس رسوبات آهکی قرار دارد.گوردخمه فخریگاه در دل کوه ایجاد شده است و بنای آن را به فراورتیش، نخستین پادشاه ماد نسبت می‌دهند.دخمه فخریگاه بدون مدخل ورودی بوده و در ایوان آن دو ستون سنگی ایجاد شده است که پاستون‌ها شبیه گلدان وارونه هستند.

ستون‌های جلو این ایوان و داخل مقبره به مرور زمان از بین رفته و فقط پا ستون‌ها و سرستون‌ها باقی مانده‌اند. داخل مقبره نیز یک سالن به اندازه عرض ایوان وجود دارد که با دو پله جرزدار از هم جدا می‌شوند.

اتاق جلویی احتمالاً ویژه انجام آیین تدفین بوده و در اتاق بعدی سه قبر مستطیل شکل به چشم می‌خورد که یک قبر بزرگ به صورت افقی و دو قبر کوچک به شکل عمود بر ایوان در آن تراشیده شده است. عمق قبرهایی که در این گور دخمه در دل سنگ تراشیده شده‌اند، حدود 50 سانتیمتر است.

ستون‌های داخلی ضخامت کمتری از ستون‌های بیرونی دارند. هر چهار ستون دارای پایه و سرستون‌هایی مربع شکل هستند. ارتفاع گوردخمه از لب ایوان تا پایین‌ترین قسمت تراشیده شده 530 سانتی‌متر و تا دامنه کوه نیز حدود 10 متر است.دخمه سنگی فخریگاه که شمالی‌ترین گور دخمه منتسب به دوران ماد است به همراه گور دخمه شیرین و فرهاد واقع در شهر صحنه و دکان داود در نزدیکی سرپل ذهاب از جمله زیباترین گوردخمه‌های ایران به شمارمی‌آیند.دخمه سنگی فخریگاه در سال 1316 توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره 288 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

* مقبره بداق سلطان

بداق سلطان که نام وی در تاریخ‌ اجتماعی منطقه به نیکی برده شده فرزند «شیرخان» و از نوادگان «صارم بیگ مکری» است. او در سال‌های 1111 تا 1062 هـ .ق حکمران منطقه مهاباد بود.

این بنا که احتمالاً در دوره شاه عباس صفوی ساخته شده است، با مساحت 136 مترمربع ترکیبی از سنگ، آجر قرمز چهارگوش و ملات ماسه و آهک است. مقبره بداق سلطان (بوداق سلطان) بنایی ساده با تورفتگی و بیرون زدگی‌هایی به شکل مستطیل است.مقبره بداق سلطان داخل اتاق اصلی است. ساختمان مقبره بر روی صفحه سنگی قرار گرفته است. بداق ‌سلطان در سال 1112هـ.ق در یکی از جنگ‌های شاه عباس در نزدیکی ایروان به قتل رسید و جسد وی را به خاطر خدمات عمرانیش به مهاباد آوردند و در آنجا دفن کردند.

‏

‏* محوطه تاریخی برد کنته‏

محوطه تاریخی برد کنته، از آثار تاریخی مهاباد است که قدمت آن به هزاره نخست قبل از میلاد برمی‌گردد.

* حمام لج

حمام لج واقع در روستایی به همین نام در 20 کیلومتری مهاباد از دوران صفویه به یادگار مانده است.‏

‏

* مسجد جامع‏

مسجد جامع مهاباد یا مسجد سوور، ازبرجسته‌ترین و بی‌نظیرترین آثار تاریخی اسلامی مربوط به دوران صفویه در این منطقه است.

* حمام میرزا رسول‏

از دیگر آثار تاریخی مهاباد که قدمتی دویست ساله دارد و جمعی از نیکوکاران این شهرستان بانی آن بوده‌اند حمام میرزا رسول است.این حمام قدیمی که تبدیل به موزه مردم‌شناسی شده است گویای بسیاری از آداب و رسوم مردم این منطقه است.

‏

* غار سهولان

غار سهولان دومین غار بزرگ آبی ایران است که در 43 کیلومتری شمال شرق مهاباد در محور مهاباد ـ بوکان قرار دارد. این غار در قدیم خانه مردم پارتی‌تبار بوده است.

غار آبی تاریخی سهولان که یکی از مهمترین و کم نظیرترین غارهاى طبیعی کشور است، از شگفت‌انگیزترین جلوه‌هاى طبیعت آذربایجان غربی به‌شمار می‌رود.

غار سهولان روزانه پذیراى صدها گردشگر و مسافرى است که از اقصی نقاط کشور براى دیدن این پدیده طبیعی به مهاباد سفر می‌کنند.

غار سهولان که به زبان کردی به معنی یخبندان است، در نزدیکی روستایی به همین نام قرار گرفته است. مردم محلی غار را کونه کوتر، یعنی لانه کبوتر نیز می‌‌نامند. دلیل این نامگذاری وجود تعداد زیادی لانه کبوتر درون غار است.

مساحت داخلی غار آبی سهولان 600 مترمربع است. آب دریاچه غار بسیار شفاف و زلال است و عمق آب در برخی جاها به 32 متر می‌‌رسد که علیرغم تاریک بودن تا چند متری قابل رؤیت است.ارتفاع سقف غار تا سطح دریاچه آن 50 متر است اختلاف دمای درون و بیرون غار بین 10 تا 15 درجه است.

غار سهولان شبیه غار علیصدر همدان است. این غار آبی با جلوه‌هاى طبیعی و قندیل‌هاى منحصر به فرد داراى دو دهانه است.مطالعات غارشناسان نشان می‌دهد که این غار 70 میلیون سال قدمت دارد.

این غار 100 سال پیش براى نخستین بار توسط ژاک دمرگان فرانسوى مورد کاوش و بررسی قرار گرفت و پس از آن در سال‌هاى جنگ جهانی دوم مجدداً توسط یک هیات انگلیسی مورد مطالعه قرار گرفت و در مهر 1373 توسط غارشناسان ایرانی شناسایی شد.

در خرداد 76 نیز یک کمیته از اعضاى غارشناسی آذربایجان غربی این غار را مورد بازدید و مطالعه قرار داد.

کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند به استناد لایه‌هاى سفالی که از منطقه دالان اصلی و تالار بزرگ و دهلیز ورودى کونه مالان بدست آمده این غار از هزاره‌هاى اول و دوم قبل از میلاد تا دوره پارتی و اسلامی و حتی زمان‌هایی از قرون وسطی سکونتگاه انسان‌ها بوده است.

تنها موجودات زنده این غار کبوتر چاهی و خفاش هستند که قسمت‌هایی از غار را به عنوان آشیانه انتخاب کرده‌اند.

به دلیل تاریک بودن و نبود نور هیچ نوع جلبکی در آب دریاچه این غار رشد نکرده و به غیر از جانداران میکروسکوپی هیچ موجود دیگرى در آن زیست نمی‌کند.

درجه حرارت غار در فصل تابستان و زمستان بین 10 تا 13 درجه سانتیگراد در نوسان است و رطوبت حاکم بر غار نیز بین 70 تا 80 درصد متغیر است که بر اثر رطوبت بالا روی سنگ‌ها و صخره‌ها با خزه‌های سبز و قهوه‌ای پوشیده شده و گاهی قطرات آب از بالای ایوان‌ها روی سطح آب می‌چکد.‏

‏* چشمه گرادو

چشمه گرادو در 500 متری جاده مهاباد ـ سردشت و در سمت راست بستر رودخانه کوچکی بر روی تپه‌ای با ترکیبات آهکی قرار دارد.

آب چشمه از دو مظهر به فاصله 100 متر از یکدیگر از زمین خارج می‌شود. سنگ‌های کربنات آهکی اطراف دو مظهر را تراشیده و دو حوضچه به وجود آورده‌اند که در یکی بانوان و در دیگری آقایان استحمام می‌کنند. از نقاط گوناگون کف حوضچه‌ها گاز به مقدار فراوان خارج می‌شود، ولی آبدهی چشمه‌ها خیلی کم است.

* کوه سلطان

کوه سلطان،کوه کم ارتفاعی در مسیر مهاباد به بوکان و نرسیده به غار سهولان است. طبق گفته افراد محلی، در زمان نه چندان دور این کوه قداست ویژه‌ای داشته و بسیاری افراد برای گرفتن حاجت به آنجا می‌رفته‌اند.

‏

* پارک ملت‏

‏پارک ملت مهاباد، پارکی زیبا و دیدنی در پایین دست سد مهاباد است.

نورپردازی زیبا در پارک، موسیقی کردی زیبایی که بی‌وقفه در پارک پخش می‌شود، رودخانه زیبایی که از دل این پارک می‌گذرد با سنگ‌های بزرگ و جالب داخل آب و منطقه تفریحی و گردشگری که روبروی پارک در دل کوه ایجاد شده است همه و همه پارک ملت مهاباد را به مکانی دیدنی تبدیل کرده است.

* بازار

وجود چندین بازارچه کالاهای خارجی در ورودی شهر نیز از دیگر جاذبه‌های مهاباد است.

تنوع کالاها و کیفیت مطلوب از جمله ویژگی‌های مهم بازارچه‌های مهاباد است و در این بازارچه‌ها انواع وسایل برقی، لوازم خانگی، پوشاک، اسباب بازی و وسایل آرایشی و بهداشتی به فروش می‌رسد.

سنگ نگاره خره هنجیران شهر مادی اندرقاش، غار راکاد قلعه شای (پوشتو)، رود‏ غار فقرقا، غار بورنیک کوچک ‏و غار بورنیک بزرگ از دیگر دیدنی‌های مهاباد است.