زیست بوم

هشدار نسبت به سیر صعودي پدیده خشكیدگی و كاهش تنوع زیستی - بیابانزایی، رویشگاه‌های زاگرسی را تهدید می‌کند

برگرفته از همشهری آنلاین

اسدالله افلاکی

پدیده خشکیدگی بلوط زارها در شش میلیون هکتار از رویشگاه‌های زاگرسی همچنان سیر صعودی دارد.

این درحالی است که براساس برآوردهای اولیه، 300هزار هکتار از جنگل‌های زاگرسی دچار پدیده خشکیدگی شده‌اند. در عین حال رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران می‌گوید: با کاهش فشارهای موجود بر رویشگاه‌های زاگرسی می‌توان پدیده خشکیدگی و آفات را در این عرصه‌ها مهار کرد.

دکتر هادی کیادلیری در گفت‌وگو با همشهری، افزود: از آنجا که شدت گرما بیشتر شده، اکوسیستم‌های جنگلی اعم از جنگل‌های شمال و جنگل‌های زاگرسی در مسیر قهقرا قرار گرفته‌اند، زیرا همه عناصر زیستی در این اکوسیستم‌ها از بین رفته یا در معرض نابودی هستند؛ در نتیجه نه‌تنها رویشگاه‌های زاگرسی که رویشگاه‌های شمال کشور هم با آفات مواجه هستند؛ کما اینکه هم‌اکنون بخش‌هایی از این رویشگاه‌ها دچار آفات شده‌اند.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه مجموعه عوامل طبیعی و غیرطبیعی هم به سمتی پیش می‌رود که در کوتاه‌مدت امید به بهبودی عرصه‌های جنگلی کشور وجود ندارد، تصریح کرد: مشکل اینجاست که ما تصور می‌کنیم درخت یعنی جنگل، در نتیجه تا زمانی که درختان سرپا هستند گمان می‌کنیم که جنگل مشکلی ندارد. این درحالی است که اغلب عناصر زیستی در رویشگاه‌های شمال کشور نابود شده است؛ ازجمله در این اکوسیستم‌ها به سختی می‌توان حیات وحش را دید درحالی‌که حیات وحش یکی از عناصر زیستی است.

کیادلیری با تأکید بر اینکه سازمان جنگل‌ها به تنهایی نمی‌تواند با پدیده خشکیدگی و آفاتی که دامنگیر جنگل‌ها شده مقابله کند، گفت: هر چند بخشی از مشکل موجود ناشی از گرمایش زمین است اما می‌توان در درازمدت با برنامه‌ریزی و با نگاه علمی آسیب‌پذیری جنگل‌ها را کاهش داد و با این راهکار آفات و سایر تهدیدات رویشگاه‌های جنگلی را مهار کرد. به گفته وی، هر چه فشار بر جنگل کم شود در واقع آسیب پذیری جنگل کاهش می‌یابد. وقتی معیشت حاشیه نشینان جنگل صرفا متکی به جنگل است؛ وقتی جنگل نشینان ناگزیر به برداشت چوب از جنگل برای تأمین سوخت خود هستند، نباید انتظار داشته باشیم که آسیب پذیری و «استرس‌های جنگل» کم شود.

رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران ضمن انتقاد از بی‌توجهی به منابع طبیعی خاطرنشان کرد: درحالی‌که 80درصد از عرصه‌های کشور تحت مدیریت منابع طبیعی است بودجه کل منابع طبیعی 0/01کل بودجه کشور است. بدیهی است که با این بودجه نمی‌توان 80 درصد عرصه‌های کشور را مدیریت کرد. وقتی بودجه وجود ندارد چطور می‌توان کارشناس جذب کرد؟ وقتی بودجه نباشد نمی‌توان تجهیزات تهیه کرد و به تبع آن نمی‌توان آتش یا آفات را در عرصه‌های جنگلی دفع و مهار کرد. براین اساس ضروری است در سیاست‌های کلان، منابع طبیعی بیشتر مورد توجه قرار بگیرد.

پایش هوایی رویشگاه‌های زاگرسی

مهندس پرویز گرشاسبی که پیش‌تر رویشگاه‌های زاگرسی در حوزه مدیریت وی قرار داشت، به همشهری گفت: گرچه برآوردهای اولیه نشان داد 300هزار هکتار از جنگل‌های زاگرسی به پدیده خشکیدگی مبتلا شده‌اند اما این آمار به‌دلیل پراکندگی عرصه‌های مبتلا به خشکیدگی در 30میلیون هکتار عرصه‌های زاگرسی، چندان دقیق و علمی نیست و نمی‌توان با قاطعیت آماری در این زمینه به‌دست داد.

معاون سازمان جنگل‌ها ومراتع کشور درخصوص اقدامات انجام شده برای مقابله با پدیده خشکیدگی بلوط‌ها تصریح کرد: سال گذشته 18میلیارد تومان برای مقابله با آفات و پدیده خشکیدگی اختصاص یافت و در پی آن، 300هزار هکتار مبتلا به خشکیدگی و آفات قرق شد و اقداماتی نظیر هرس کردن، اصلاح پرورش وکاشت گونه‌های جدید در این عرصه‌ها در دستور کار قرار گرفت. این اقدامات و بارش‌های قابل توجه به‌ویژه در ایلام و فارس سبب بهبود نسبی وضعیت درختان مبتلا شد.

وی به طرح پایش رویشگاه‌های زاگرسی برای مشخص شدن ابعاد مناطق مبتلا به پدیده خشکیدگی اشاره کرد و افزود: طرح پایش، سال گذشته با همکاری سازمان جغرافیایی به‌اجرا درآمد و از دو میلیون هکتار تصویربرداری شد. این کار ادامه دارد و امسال تصویربرداری از شش میلیون هکتار رویشگاه‌های زاگرسی به پایان می‌رسد. این تصاویر باعث تسهیل در مقابله و مهار پدیده خشکیدگی رویشگاه‌های زاگرسی می‌شود.

کاهش گونه‌های بومی

جواد میرزایی، مدرس دانشگاه هم در این زمینه گفت: ترکیب گونه‌ها و تنوع زیستی در جنگل‌های زاگرس روزبه‌روز در حال کاهش است و گونه‌های بومی جای خود را را به‌گونه‌های غیربومی داده‌اند.وی در گفت‌وگو با مهر افزود: نقش جنگل‌های زاگرسی در حفاظت از خاک و آب، افزایش آب‌های زیر‌زمینی، حفظ حیات وحش، تعدیل دمای منطقه، ترسیب کربن، تولید علوفه، محصولات فرعی و گیاهان دارویی بسیار پراهمیت است. به گفته وی، در چند سال اخیر به‌ویژه در سه سال گذشته بخش عظیمی از درختان ارزشمند زاگرس خشک شده‌اند به‌طوری‌که به‌عنوان مثال در منطقه ایلام طی سال‌های 88 و 89 براساس یک تحقیق 12درصد درختان کاملا خشک شده‌اند. میرزایی اظهار داشت: برخی از گونه‌ها درصد خشکیدگی‌شان از این میزان هم بالاتر بود به‌طوری‌که افرا که از گونه‌های بومی این منطقه است تا حدود 16درصد خشک شده است.

• < قبلی
• بعدی >