یادمان

کاوش در پاسارگاد منجر به کشف سفال شاخص هخامنشی شد

کاوش در محوطه باستانی پاسارگاد به کشف تراشه‌های زائد حاصل از ساخت مکعب‌های سنگی زندان سلیمان، سفال شاخص هخامنشی و نیز سرپیکان سه پره مفرغی از همان دوره منتهی شد.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری علی موسوی سرپرست کاوش در محوطه باستانی پاسارگاد با اعلام این خبر گفت: کاوش‌های گسترده باستان شناسی در محوطه باستانی پاسارگاد پس از گذشت بیش از پنجاه سال از سر گرفته شد.طرح جامع کاوشهای باستان شناسی در محوطه پاسارگاد با هدف مطالعۀ فراگیر آثار باستانی از دوران پیش از تاریخ تا سده های هفتم و هشتم هجری به مدت پنج سال پیش بینی شده است.

به گفته این باستان شناس، فصل نخست فعالیتها در محدودۀ ویرانه های برج سنگی معروف به زندان سلیمان با هدف روشن کردن ابهامات دربارۀ ماهیت و کاربرد آن در دورۀ هخامنشی انجام شد. بنای معروف به زندان سلیمان شامل بقایای دیواری به بلندی ۱۴ متر در شمال محدوده کاخها واقع شده است. این دیوار در اصل باقی مانده یک برج سنگی چهار ضلعی مسقف بوده که بر اثر استفاده از سنگهای آن در ساخت بناهای متاخر به این شکل در آمده است.

موسوی تأکید کرد :مقایسه این برج سنگی با بنای مشابه دیگری موسوم به کعبه زرتشت در نقش رستم نشان داده که هردو این ساختمانها بسیار شبیه به هم بوده و شاید کاربرد یکسانی نیز داشته اند هرچند که هنوز کاربرد دقیق آنها نا معلوم است. بنا به سنگ نبشته شاپور اول ساسانی، برج سنگی کعبه زرتشت دژنبشت نامیده شده که شاید به محل نگهداری اوستای مقدس اشاره داشته است.

او با اشاره به این نکته که این کاربری برای بنا در دوره هخامنشی قطعی نیست تصریح کرد : غیر از فرض یاد شده کاربری آرامگاهی و نیز معبد برای این بنا پیشنهاد شده است.به منظور یافتن پاسخی درخور، به منظور شناسایی هویت واقعی بنا، گروه باستان شناسی حاضر تصمیم گرفت تا تپۀ کوتاهی که در جنوب شرق بنای زندان واقع است را کاوش کند.  پیوند این پشته با برج سنگی به وضوح در نقشه اولیه محوطه و تصاویر قدیمی هوایی دیده می شود.

او با بیان اینکه بررسیهای ژئو فیزیک سالهای اخیر در حوالی بنا از احتمال وجود ساختمانی به شکل دروازه شواهدی به دست دادافزود: اما پی بردن به آثار معماری نهفته و چگونگی ارتباط بنا با تپۀ جنوبی بدون انجام کاوش ممکن نبود.

موسوی کاوش محدوده برج سنگی را از اهداف اصلی برنامه طرح جامع باستان شناسی پاسارگاد اعلام کرد که قریب به یقین در مجموعه بزرگتری قرار داشته و به محدوده چهارباغ متصل بوده است. کاوشها در این فصل به نتایج غیر مترقبه ای از جمله کشف آثار معماری متفاوتی با بناهای شناخته شدۀ هخامنشی در محوطه منتهی شد. کاوش در مرکز و دامنۀ شمالی تپه آثار معماری منظمی با نقشه متقارن به دست داد.

موسوی با اشاره به اینکه دیوارها همگی از گل کوبیده یا چینه ساخته شده  و دارای زوایای راست گوشه هستند گفت: این دیوارها فضاهای مستطیل شکلی را ایجاد می کنند که شبیه دالانهای دراز انباری است و درون این فضاهای معماری در دو مرحله با سنگ پرشده اند.

وی با بیان اینکه با ایجاد یک گمانه پیشرو در مرکز تپه مشخص شد که دیوارهای چینه ای روی یک شالوده مستحکم ساخته شده افزود: این شالوده عبارت است از خرده سنگ و خاک ماسه دار که به ضخامت ۳ متر در زیر بنا انباشته و کوبیده شده است. یافته های کاوش در این فصل شامل تراشه های زائد حاصل از ساخت مکعبهای سنگی زندان سلیمان، سفال شاخص هخامنشی و نیز سرپیکان سه پره مفرغی از همان دوره است. این بقایا در نهشته های کاوش شده در این تپه به خوبی نشان از قدمت آثار کشف شده به دوره هخامنشی دارد.

  این باستان شناس اظهار داشت : تفسیر و شناخت دقیق ماهیت آثار یاد شده  در این مرحله هنوز زود است اما نقشه کنونی مجموعه با بخشهایی از تخت جمشید و حتی با آثار معماری خشتی محوطه هایی چون گودین تپه قابل مقایسه است. در فصل بعدی پلان کل مجموعه و چگونگی ارتباط آن با برج سنگی مشخص شود.

به گفته او، محوطۀ باستانی پاسارگاد نخستین و کهنترین سکونتگاه سلطنتی سلسله هخامنشی در فارس است که تاریخ بنیان آن به دورۀ فرمانروایی کوروش بزرگ در قرن ششم پیش از میلاد می رسد. محوطه میراث جهانی  پاسارگاد در محلی به نام دشت مرغاب در۱۳۰ کیلومتری شمال شیراز، نزدیک به سرحدات شمالی استان فارس واقع شده است.

به گفته این باستان شناس، در مجموع بیش از پنجاه اثر تاریخی در محوطه میراث جهانی پاسارگاد و پیرامون آن قرار دارد که شامل بقایای سکونتگاههای پیش از تاریخی تا استقرارگاههای اسلامی در سده های ششم و هفتم هجری است.

کاوش باستان شناسی در محوطه پاسارگاد با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، برنامه ریزی و هدایت پژوهشکده باستان شناسی، همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس و پشتیبانی پایگاه میراث جهانی پاسارگاد انجام شد.

فاطیما کریمی

• < قبلی
• بعدی >