یادمان
یافته‌های فصل سوم کاوش در دره شمی ایذه
- يادمان
- زیر مجموعه: ديده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبيعی ایران
- شنبه, 19 دی 1394 06:49
- آخرین به روز رسانی در شنبه, 19 دی 1394 06:49
- نمایش از شنبه, 19 دی 1394 06:49
گور دخمه‌های منحصر به فرد ، سازه‌های معماری تمام سنگی بادیوارهپ، پوشش خرپشته‌ای درگاه، سفال، پلکان و درسنگی یافته‌های سومین فصل در کل چندار دره شمی ایذه است.
خبرگزاری میراث فرهنگی – میراث فرهنگی - جعفر مهر کیان سرپرست هیأت کاوش مشترک ایران و ایتالیا درکل چندار دره شمی با اعلام این خبر هدف از کاوش‌های این جایگاه باستانی را شناسایی این دوره کم شناخته پس از هخامنشیان دانست و گفت : هیأت مشترک ایران و ایتالیا بر اساس تفاهمنامهای 5 ساله میان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و مرکز پژوهش و کاوش‌های باستان‌شناسی تورینوی ایتالیا(cst) در این کاوشگاه سرگرم فعالیت هستند.
به گفته‌این باستان شناس، کاوش‌های امسال با تمرکز در تخت‌گاه که در میانه‌این محوطه باستانی قرار دارد ( نکروپل یا گورستان که پیرامون آن را تا کرانه‌های خشک رودخاوری در برگرفته است ) در 6 نقطه آغاز و به دستاوردهای ارزنده‌ای از معماری ویژه کلان سنگی و تمام سنگی انجامید .
مهر کیان تصریح کرد: این نوع معماری از بلوکهای سنگی بدون استفاده از هر گونه ملات بصورت خشکه چین تشکیل شده که در دیواره‌ها ، نعل درگاه ، خیز پاکار تاق، تاق خرپشته‌ای و پلکان سنگی و حتی درآن به کار رفته است .
به گفته‌این باستان شناس، در ساختار پوشش بناها در این شیوه از معماری سنگهای برگزیده، بزرگ و مرغوبی مورد استفاده قرارگرفته که احتمالا از مسافت بسیار دور به‌این محل آورده شده‌اند .
مهرکیان شاهکار این ساختار را درگاهی بی نظیر دانست که درکاوش‌های فصل دوم دره شمی کشف شده است .
او گف : این ساختار باستان شناسان را با الگویی از معماری آشنا کرد که بیشتر به گورخانه‌ها یا آرامگاه‌های سردابه‌ای و گور دخمه‌ها مربوط است .
سرپرست ایرانی کاوش‌های کل چندار شمی افزود: این گونه از معماری بدون در نظر گرفتن کاربرد اصلی آن که ویژه خاکسپاری خانوادگی است تا فردی، در سامانه‌ای از ساختار معماری ویژه‌ای جای گرفته است که ما در گذشته با آن به شکل شهرهایی با پلان هیپو داموس یا شطرنجی در معماری ایرانی دوره سلوکی به بعد آشنا شده‌ایم .
این باستان شناس گفت: ساختار معماری درکل، زمینه‌ای شطرنجی دارد بگونه‌ای که در آن دیوارها حتی اگر در زمان بنیانگذاری بدون شناخت از جهات اصلی ساخته شده باشند تصادفا در راستای جهات اصلی یعنی شمال و جنوب ، خاور باختری در گستره‌ای بیش از 50هکتاری قرار گرفته است.
به گفته وی، این محوطه دامنه‌های کوه بی لوا (بیل آباد)در کرانه باختری تا خشک رود شمی در سوی خاوری و آب روهایی در شمال و جنوب گستره‌ای که یک مثلث را تشکیل می‌دهد در بر می‌گیرد .
مهر کیان گفت: این گستره که هسته‌های دیگری را در پیرامون خود جای داده قلمرویی باستانی است که بنا به شواهد تاریخی دوره اشکانی را که در خوزستان باید "دوره الیمایی" بدانیم دربر می‌گیرد.
دوران کم شناخته تاریخ ایران
پدیده‌های که می‌تواند ما را با دوران کم شناخته‌ای از تاریخ ایران پس از فروپاشی هخامنشیان تادوره ساسانی که دگر باره یک امپراطوری ایرانی بر فلات ایران و قلمرو ایران باستان چیره شده آشنا کند.
معماری دوره‌ای که در تاریخ معماری ایران شوربختانه به دلایل تاریخی از جمله این احتمال که ساسانیان آثارشان را نابود کرده‌اند یعنی دوره پارتی شاید برای نخستین بار سخن‌های تازه‌ای برای گفتن دارد .
به گفته‌این باستان شناس، بدون تردید این دوره در میانه زاگرس میانی همان دوره الیمایی است دوره‌ای که با سرزمین بختیاری نشین زاگرس منطبق بوده و به تعبیری همان قلمرو کوهستانی آیاپیر یا دوره‌ایلام نو و پیش از هخامنشی است .
او افزود: در این منطقه ما با فرهنگی آشنا می‌شویم که با داشتن ویژگی‌های خاص بومی از ایلامیان و سلوکیان و پارتها بهره گرفته است .
مهر کیان ظرفیتهای کاوش در این فصل رابسیار ناچیز دانست و افزود: امادستاوردهایی آن تأکیدی بر اهمیت شمی در میراث فرهنگی کشور است چرا که دوره پارتی را بیش از بیش معرفی و اطلاعات ناچیز این دوره را غنا می‌بخشد .
شاید آمیزش با دوره‌های پارتی از شناسایی سکه‌های آن دوره تا تصویری که از پوشاک آن زمان به دست داده است با عث شده این دوره در پرده‌ای از ابهام و در سایه دور ه اشکانی باشد .
کشف خط نوشته الیمایی
او با اشاره به وجود نگارکند یا نوکندهای ناشناخته الیمایی در دشت سوسن و چند نقطه باستانی در ایذه امروزی(مالمیر) تصریح کرد که با استفاده از پیشرفته ترین روش‌های مستند نگاری یعنی استفاده از دستگاه اسکن لیزرهوشمند3 بعدی هیأت ایرانی و ایتالیایی توانست به کشفهای تازه‌ای دست یابد که از آن جمله می‌توان به 2خط نوشته الیمایی برگرفته از خط آرامی در نگارکند خنگ یار علی وند اشاره کرد که زبان شناسان هم اکنون در حال خوانش آن هستند.
مهر کیان مستندنگاری و اسکن لیزر هوشمند سه‌بعدی نگارکنده‌ها و نوکنده‌های سنگی و صخره‌ای الیمایی خونگ اژدر، خونگ یار علی‌وند و خونگ کمال‌وند دشت ایذه را از اقدامات هیأت مشترک اعلام کرد که توانسته اطلاعات قابل توجهی را در اختیار باستان شناسان قرار دهد .
الیمایی ها نیاکان بختیاری ها
او با بیان اینکه پیکره پرآوازه مفرغین مرد پارتی هم اکنون آذین بخش تالار دوره تاریخی موزه ملی ایران باستان است افزود: این اثرنشان از پیشرفت ریخته گری شیوه فلزگری دوره تاریخی دارد.
وی تصریح کرد : آثار باستانی کشف شده در دره شمی متعلق به میراث الیمایی هاست که نیاکان بختیاری ها هستند .
مهر کیان گور دخمه‌های منحصر به فرد، سازه‌های معماری تمام سنگی بادیواره، پوشش خرپشته‌ای درگاه، پلکان و درسنگی را یافته‌های سومین فصل در کل چندار دره شمی ایذه اعلام کرد .
این باستان شناس گفت : محوطه تاریخی مورد کاوش در این فصل مجموعه‌ای از آرامگاه‌های پیرامون یک مکان آیینی و مقدس بوده که ویژگی معماری آن کاربرد سنگ به وفور در پوشش سقف و درب است.
مهر کیان گفت :ادامه کاوش‌های هدفمند در کل چندار شمی که باستان شناسی را در استان تمدن خیز خوزستان دگر باره بر سر زبانها می‌اندازد می‌تواند در قالب بین‌المللی خود و هنگامه‌ای که شوربختانه آثار دوره پارتی در گیرو دار درگیری‌های سوریه و عراق به دست داعش بیشترین آسیب را دیده است مرجع باستان شناسان دوره تاریخی جهان شود .
به گفته وی، پشتیبانی میراث فرهنگی خوزستان که این جایگاه باستانی را مدیریت می‌کند در این راستا بسیار ضروری است گرچه در کل اهتمام و عزم ملی را برای کاری سترگ می‌طلبد.
