یادمان
کشف رنگ در آرامگاه شاهان هخامنشی
- يادمان
- زیر مجموعه: ديده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبيعی ایران
- چهارشنبه, 03 ارديبهشت 1393 09:22
- آخرین به روز رسانی در جمعه, 30 خرداد 1393 15:18
- نمایش از چهارشنبه, 03 ارديبهشت 1393 09:22
- بازدید: 4916
خبرگزاری میراث فرهنگی_ گروه میراث فرهنگی_ حسن ظهوری_ برداشت رسوب از سطح آرامگاه شاهان هخامنشی در نقش رستم به ویژه آرامگاه داریوش پرده از راز رنگی بودن این آرامگاه‌ها برداشت و باعث حیرت باستان‌شناسان شد. در این کشف تازه تصویری جدید از رنگهای به کار رفته در نقش برجسته داریوش نمایان شد. این درحالی است که در صورت عبور قطار از کنار نقش رستم احتمال ریزش این رنگها وجود دارد.
LTB - JuzsportsShops | Nike React Element 87
"محمد تقی عطایی"، باستان‌شناس و کارشناس سابق بنیاد پژوهشی پارسه و پاسارگاد با اعلام این خبر به CHN گفت: «در سال 1382 زمانی کارشناسان مرمت پوسته‌های آهکی ناشی از بارش باران و شره آب را از روی مقبره شاهان هخامنشی، به خصوص داریوش بزرگ برمی‌داشتند متوجه شدند که تمام سطح آرمگاه داریوش و احتمالا دیگر شاهان هخامنشی مدفون در نقش رستم رنگی بوده است.»
این مرمت‌ها توسط "حسن راه ساز" از بنیاد پژوهشی پارسه و پاسارگاد و تحت پایان نامه‌ای توسط "مجید ایاسی" انجام می‌گرفته است.
عطایی گفت: «زمانی که هیات مرمت متوجه این رنگها می‌شوند کار با حساسیت بیشتری پیش می‌رود تا آن‌جا که بخش‌های زیادی از این فضاهای رنگی با حجم بسیار وسیع رنگ نمایان می‌شود. اما در همان زمان مستند نگاری کاملی که شایسته چنین کشفی باشد انجام نگرفت و به همین دلیل خبر کشف این رنگها تا امروز مسکوت مانده و هنوز تازه است.»
وی درباره رنگهای به کار رفته در نقش رستم گفت: «درون تمام نوشته‌ها میخی با رنگ لاجورد پر شده است و بیشتر نقش برجسته‌ها به خصوص نقش برجسته داریوش و خود آرامگاه تماما رنگی بوده است.»
وی افزود: «مثلا ریش و سیبیل داریوش لاجوردی رنگ است. پیش از این ما درباره استفاده از رنگ لاجورد در نقش برجسته‌های هخامنشی به خصوص داریوش خبر داشتیم. در تخت جمشید به جای آنکه از رنگ لاجورد برای تزئین ریش نقش برجسته داریوش استفاده شود، تمام ریش را از لاجورد ساخته بودند که اکنون به علت غارت مقدونی‌ها خالی مانده است.»
به گفته عطایی نقش رستم سند مهمی است که ریش داریوش در نقاشی‌ها نقش برجسته آبی بوده است.
وی از رنگ لاجورد به عنوان رنگی آیینی یاد کرد که در دوره اسلامی هم به وفور در کاشی‌کاری‌های دیده می‌شود.
عطایی در ادامه گفت: «موی داریوش در نقش برجسته آرامگاه‌اش در نقش رستم سیاه رنگ است. داخل چشم قرمز رنگ بوده و اطراف چشم و پلک ها با سرمه سیاه رنگی کشیده شده‌اند. لب و کفش‌ها قرمز رنگ هستند و لباس‌ها رنگهای متنوعی دارند.»
وی با بیان این موضوع که حتی برخی عناصر تخت جمشید نیز به صورت رنگی در نقش رستم نمایان است گفت: «برخی عناصر ساختمان سازی تخت جمشید مثل تیرهای سقف یا نمای ایوان‌ها که در حال حاضر اثری از آن‌ها وجود ندارد، به خوبی در نقش رستم نمایان است. از آنجایی که آرامگاه داریوش از روی ایوان‌های تخت جمشید کپی شده است می‌توان با شناسایی رنگهای به کار رفته در این آرامگاه شکل تقریبا واقعی ایوان‌های تخت جمشید را روی کاغذ بازسازی‌های رنگی کرد.»
رنگهای به کار رفته در آرمگاه نقش رستم نشان می‌دهد که دو طرف تیرهای نگهدارنده سقف که به دو سر گاو منتهی شده‌اند رنگی هستند. تیرها دارای چلیپای قرمز رنگی هستند که داخل کادرهای لاجوردی قرار گرفته‌اند. با بازسازی این رنگها می‌توان نمایی از ایوان‌های تخت جمشید را بازسازی کرد و حتی می‌توان تصور کرد که تخت جمشید چه شکلی بوده است.
پیش از این نیز در کاوش‌های دره بلاغی نیز مشخص شده بود که دیوار‌های خشتی اندود سبز رنگ داشته‌اند که احتمالا در تخت جمشید نیز از این رنگها استفاده می‌شده است.
عطایی با بیان این موضوع که در حال حاضر رنگها از استقامت کمی روی سنگ برخوردار هستند و شرایط جوی یا لرزه می‌توان باعث تخریب آن‌ها شود گفت: «از نظر حفاظتی این رنگها خیلی سست هستند زیرا تنها ماده‌هایی معدنی‌اند که روی سنگ مالیده شده و با باد و باران و لرزه آن را از بین می‌برد. در این میان عبور قطار می‌تواند مخرب باشد.»
وی در ادامه گفت: «اولا که قطار نباید از میان تخت جمشد و نقش رستم عبور کند چون به لحاظ قانونی مشکل دارد ولی در صورتی که عبور کند می‌تواند برای این رنگها مضر باشد.»
عطایی با تاکید بر تشکیل یک تیم مستقل جهت لرزه نگاری عبور قطار از کنار نقش رستم گفت: «این که مسئولان راه آهن اقدام به لرزه نگاری زمین کرده‌اند اصلا قبول نیست و این کار باید توسط یک تیم مستقل انجام شود پیامد‌های لرزه نگاری نیز به طور کامل در اختیار کارشناسان قرار گیرد.»
کشف رنگ در آثار هخامنشی موضوع تازه نیست و تقریبا در آثار برجسته این دوره اثر رنگ کشف شده است. به صورت مورد می‌توان به آثار رنگ در چندین تابوت رنگی کشف شده در آسیای صغیر اشاره کنیم که تمامی نقش برجسته‌ها رنگی بودند.
همچنین می‌توان از یک تابوت چوبی در غرب آسیای صغیر اسم برد که به نقاشی‌های رنگی مزین بوده است.
این تابوت سال گذشته در یک گور هخامنشی در ترکیه باز شد. دور تا دور تا دور این تابوت را با چوب بسته بودند و نقاشی شده بود. این تابوت به یکی از شاهزاده‌های ساتراپی هخامنشی تعلق داشت و با وجود آنکه میراث ترک‌ها محسوب نمی‌شود اما آن را با دقت زیادی حفاظ کرده‌اند.
عطایی یادآور شد: «از سوی دیگر به صورتی که در گزارش‌های هرتسفلد در کاوش‌های باستان‌شناسی تخت جمشید اشاره شده است، وقتی وی ایوان شرقی آپادانا را کاوش می‌کرد در تمام سطوح این ایوان و نقش‌برجسته‌ها رنگی بوده است که البته بعدا از بین رفته‌اند.»
اشمیت نیز در کاوش و مطالعه روی نقش رستم آثار رنگ را دیده است ولی آن را جایی منتشر نکرد. همچنین زمانی که ایتالیایی‌ها در تخت جمشید کار می‌کردند توانستند بازسازی رنگی کاملی از نقش فره ایزدی انجام دهند که در آثار دکتر شهبازی به چاپ رسیده است.
عطایی در پایان یادآور شد اگر ما از آثار رنگی خوب استفاده کرده و آن‌ها را مستند نگاری کنیم می‌توانیم بازسازی دقیقی نیز از آن آثار داشته باشیم. درست است که آثار رنگی پراکنده به دست می‌آید اما اگر این‌ها درست مستند نگاری شود می‌توان یک مجسمه را به صورت رنگی و مولاژ از پا تا سر بازسازی کرد.
