ایران‌بوم

خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گروه میراث فرهنگی ـ خانه جواهری همدان یکی از بناهای منحصربه فردی بود که در اوایل دوره پهلوی اول و اواخر قاجاریه ساخته شد و اکنون توسط مالکان تخریب شد. این خانه در مجاورت جاده قدیم دره مرادبیگ و در کنار میدان بیمه در میان باغ بزرگی قرار داشت که در سال های اخیر درختان آن بریده شده بود. اما حالا مالکان با استفاده ازفرصت تعطیلات نوروز آن را به طورکامل نابود کردند.

این اتفاق در حالی صورت گرفت که تخریب عمارت ذوالریاستین و باغ بدیع الحکما که در همسایگی این باغ قرار داشت با واکنش فعالان مدنی و هنرمندان مواجه شد.

پیش از این فعالان مدنی درجلسه ای که با حضور اعضای شورای شهر و رئیس کمیسیون عمرانی همچنین رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهرتشکیل شده بود درخواست کرده بودند که این بنای کم نظیر را نجات دهند.

مهدی حجتی فهیم دوستدار میراث فرهنگی که از نزدیک شاهد تخریب این بنا بود می گوید : با نابودی این بناها عناصر قدیم معماری ما از بین می رود و ما برای آیندگان چیزی برجا نمی گذاریم. مسلما مالک ترجیح می دهد چنین بنایی را تفکیک کند و زمین آنرا بفروشد و یا آپارتمان بسازد، تا این که چنین بنایی را نگهداری کند. اما نهادهای دولتی باید پیش‌قدم شوند و از چنین آثاری پاسداری کنند.

این عضو انجمن نخبگان همدان می گوید: باید توجه داشت که مردم و شهروندان نیز باید دخیل باشند. مردم ما اگر آنقدر که به مسابقه فوتبال اهمیت می دادند به تاریخ و فرهنگ خود توجه می کردند ما هرگز شاهد چنین رفتاری با میراث تاریخی و طبیعی نبودیم. چرا به مسائل دیگر توجه می کنیم اما به تاریخ و فرهنگ خود بی تفاوت هستیم؟ در فیس بوک فراخوان می دهند موهایتان را امروز فرفری کنید بیایید فلان پارک جواب می دهد اما برای چنین مواردی هنوز ما ناکام هستیم. وقتی دولت کاری نمی کند مردم باید حساسیت نشان دهند و نهادهای مدنی را یاری دهند .

این پژوهشگر ادامه می دهد: نهادهایی مثل شهرداری، منابع طبیعی، میراث فرهنگی، حفاظت از محیط زیست و در برخی از موارد حتا اداره آب و گاز که باید حافظ منابع و میراث باشند در تخریب دخیل هستند مثلا اداره راه و یا شهرداری برای ایجاد یک خیابان چند صد درخت را قطع می کند مشخص است که یک جای کار می لنگد. چه کسی باید پاسخگو باشد؟ متاسفانه همدان به سمتی می رود که برای اکوسیستم شهری کاری نمی توان کرد تقریبا باغی نمانده است که در مورد آن صحبت کرد .

حجتی فهیم می گوید: در گفتگویی که با رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر همدان و یکی از مسئولان میراث فرهنگی همدان داشتم ، گفتند که ما نتوانسته ایم خانواده مالک را قانع کنیم تا این بنا را در اختیار مردم قرار دهند .عضو شورا به من گفت این جا میراث فرهنگی می تواند وارد عمل شود متاسفانه باید گفت درمورد این بنا دیر اقدام کردند.

با نابودی عناصر فرهنگی معنویت مردم نیز نابود می شود و با وجود این تخریب ها ما چگونه می توانیم از هویت خود حرف بزنیم هربنا و اثری بیانگر نشانه های فرهنگی یک دوره خاص است و باید حفظ شود ما وقتی می گوییم همدان پایتخت تاریخ و تمدن است و بیشتر هم شعار است ، براساس همین آثار است و پس از نابودی این بناها حتی شعار هم نمی توانیم بدهیم.

امیرشهاب رضویان کارگردان سینما و فعال فرهنگی که در سال های گذشته برای حفظ آثار طبیعی و تاریخی همدان تلاش های بسیاری انجام داده است ، پس از شنیدن خبر نابودی عمارت جواهری می گوید: نابودی عمارت وباغ جواهری و بی توجهی نسبت به نگهداری عمارت باغ بدیع الحکما نشانه بی کفایتی مدیران شهر همدان است.»

وی در ادامه گفت: «درحالی که چند ماه پیش درمورد لزوم حفظ باغ و عمارت بدیع الحکما نامه ای با امضا 270 نفر از فعالان مدنی و فرهنگی شهر تنظیم کردیم، و برای وزارت کشور سازمان میراث فرهنگی، سازمان حفاظت محیط زیست ارسال کردیم و در جلسه ای حضوری با شهردار محترم موضوع را مطرح کردیم امروز شاهد تخریب کامل عمارت وباغ جواهری و تخریب بخشی از باغ بدیع الحکما هستیم، علاوه برتخریب بخشی ازعمارت بدیع الحکما بیشتردرختان باغ بدیع الحکما قطع شده و هیچ یک از مدیران شهر اقدامی در جهت جلوگیری از تخریب این باغ وبنا اقدام نکرده است و این یعنی بی کفایتی و بی توجهی نسبت به حفظ محیط زیست و میراث فرهنگی شهر و نادیده گرفتن حق شهروندی و خواست شهروندان . آقایان اگرعرضه و لیاقت کار کردن ندارید حداقل استعفا بدهید که به مراتب اقدامی شرافتمندانه تر است.»

این هنرمند در ادامه می گوید: «معماری دوران صفوی شهر را قشون عثمانی و دیوار قلعه دور شهر را آقامحمدخان قاجار و معماری دوران قاجاری شهر را در بیست سال گذشته مدیران بی کفایت شهر نابود کرده اند. باغهای کمربند سبز دور شهر هم کماکان دارد نابود می شود و شهردار، استاندار، رئیس اداره حفاظت محیط زیست و رئیس میراث فرهنگی دست روی دست گذاشته اند و منتظرند دستی از غیب مانع تخریب ها شود.»

به گفته رضویان همدان در طی این سالها به شدت تخریب شده و کمیسیون ماده 5 بیشترین تاثیر را در تغییر کاربری ساختمانهای قدیمی و باغهای ارزشمند و تبدیل آن به آپارتمان و ساختمانهای تجاری داشته است. دیوان عدالت اداری هم که کارش شده حکم دادن به مالکانی که قصد تخریب بناهای قدیمی را دارند. ای کاش قانون گذاران ما در کنار بحثهای طولانی در مجلس شورا، کمی هم در مورد تغییر قوانین مربوط به حفظ ابنیه و باغهای ارزشمند کار می کردند. خلاء قانونی موجود فقط به نفع بساز و بفروشها و نابودکنندگان میراث فرهنگی و محیط زیست است.

حسین زندی