زبان پژوهی
واژگان فارسی را به کار گیریم(واژههای برابر فرهنگستان ایران(1314ـ 1321))
- زبان پژوهي
- نمایش از شنبه, 04 دی 1389 06:24
- بازدید: 7662
برگرفته از فر ایران
اساسنامهی فرهنگستان ایران در جلسهی روز 29 اردیبهشت ماه 1314 به تصویب هیات وزیران رسید و در تاریخ پنجم خرداد ماه همان سال به وزارت معارف ابلاغ شد. این نهاد روز 12 خرداد ماه 1314 در ساختمان پیشین دانشکدهی حقوق و علوم سیاسی به ریاست محمدعلی فروغی نخست وزیر و با عضویت 24 تن از اعضای پیوسته بنیاد گذارده شد. فرهنگستان ایران افزون بر اعضای پیوسته، دارای عضوهای وابسته نیز بود. رفته رفته اعضای پیوسته فرهنگستان ایران افزایش یافت و به 41 تن رسید.
از جلسهی چهاردهم در دهم شهریور ماه 1314، مدرسه عالی سپهسالار (دانشکده معقول و منقول)، به فرهنگستان ایران تخصیص یافت. در سال 1321، ساختمان ویژهی فرهنگستان، در کنار دانشکدهی مزبور ساخته شد و فرهنگستان ایران به ساختمان جدید انتقال یافت.
این نهاد، پس از اشغال ایران در دوران جنگ دوم جهانی، رفته رفته ناتوان شد و سرانجام به تعطیلی گرایید. با وجود کوششهایی برای زنده کردن دوبارهی آن، راه به جایی برده نشد تا این که در آبان ماه 1349، فرهنگستان زبان ایران، کار فرهنگستان را پی گرفت و ...
واژههای معادل زیر، در آن فرهنگستان گزینش شدهاند:
حامل / وکتور = بردار (ریاضی)
ارتفاع نقطه از سطح = برز (ریاضی ـ هندسه)
مقطع = برش (طبیعی)
برفهایی که مانند دانههای ریز تگرگ است = پسنگک (هواشناسی)
انتقال بانکی = برداشتن پول از یک حساب و گذاشتن در حساب دیگر = برگردان
قابل فسخ = برگشت پذیر
استخراج = برهیختن (زمینشناسی)
شبنم که یخ بسته باشد = بژ
فرکانس = بسامد
بساوایی = لامسه (پزشکی)
بساویدن = لمس کردن
ضرب = بسشمار (ریاضی)
بنچاق = بن چک
در فارسی، سند را چک و اصل سند را بنچک گفتهاند و بنچاق، تحریف شدهی بن چک است.
مفصل = بند (پزشکی )
مفصل کوچک دست = بندچه یا بندک (پزشکی)
طبیعی = بایسته
به حد وفور = فراوان
بخار = دمه
قابل قسمت = بخشپذیر
تقسیمکردن = بخش کردن
به خصوص = به ویژه
دفعالوقت کردن = امروز و فردا کردن
سوء هاضمه = بدگواری
بذات = از بن
براق = درخشان
قلع و قمع = برانداختن
به رای العین = به چشم خود
انحلال = برچیدگی
منحل کردن = برچیدن
صورت کسر = برخه شمار (ریاضی)
مخرج کسر = برخه نام (ریاضی)