زبان پژوهی
چرا در سینما «فارسی» پاس داشته نمی‌شود؟ - وقتی سینما هم محل هجوم به زبان فارسی می‌شود
- زبان پژوهي
- نمایش از دوشنبه, 16 تیر 1393 20:11
- بازدید: 4721
برگرفته از خبرگزاری فارس
محمدرضا پارسا
با وجود اینکه به طور متوسط در سینمای ایران سالانه ۶۰ تا ۷۰ فیلم ساخته می‌شود و در صدور پروانه‌های ساخت نیز دقت نظر زیادی صورت می‌گیرد اما گاهی وقت‌ها زبان فارسی در سینما پاس داشته نمی‌شود.
زبان فارسی و استفاده از آن و مراقبت از این زبان نکته بسیار مهمی است که رهبر معظم انقلاب برآن تاکید زیادی دارند. معظم‌له درباره مراقبت از این زبان و استفاده زیاد و نادرست از زبان‌های غیرفارسی در زمان طاغوت می‌فرمایند:
«خیلی از سنت‌های غلط پیش از انقلاب، با انقلاب از بین رفت؛ این یکی متأسفانه از بین نرفت. یک عده‌ای کأنه افتخار می‌کنند که یک حقیقتی را، یک عنوانی را با یک واژه فرنگی بیان کنند؛ درحالی‌که واژه معادل فارسی برای آن عنوان وجود دارد، دوست می‌دارند از تعبیرات غربی استفاده کنند. »
با این تاکیدات مقام معظم رهبری و در شرایطی که امروز حتی معتبرترین نشان‌واره (برند)های خارجی نیز برای تبلیغات خود سعی می‌کنند از زبان فارسی استفاده کنند و تلاش می شود تا از ترویج زبان‌های خارجی در تبلیغات محیطی استفاده نشود، اما گاهی در سینما این زبان و قواعد آن پاس داشته نمی‌شود.
جدای از زبان محاوره‌ای و ادبیاتی که در بسیاری از فیلم‌ها استفاده می‌شود و به هیچ عنوان یا زبان و فرهنگی غنی فارسی همخوانی ندارند اما به نظر میرسد در الزام به استفاده از اسامی ایرانی نیز برخی وقت‌ها اغماض‌های صورت می‌گیرد.
با نگاهی به فهرست فیلم‌هایی که در حد فاصل سال 88 تا 93 پروانه ساخت گرفته‌اند به 9 فیلم برخورد میکنیم که اسامی اولیه آنها خارجی بوده است که برخی با تغییر عنوان توانسته‌اند اکران شوند و برخی دیگر همچنان همان نام‌های خارجی را حفظ کرده‌اند که اکران آنها با همین صورت باعث می‌شود دستورالعمل فرهنگستان زبان و ادب فارسی در خصوص الزام به تبلیغات با رسم و الخط زبان ملی نادیده گرفته شود.
اکران فیلم «ردکارپت» با دو نام متفاوت در تبلیغات شهری و محیطی باعث شد تا نگاهی به فهرست تمام فیلم‌هایی که با واژگان غیر فارسی ساخته و اکران شده‌اند بیندازیم . در این فهرست به 9 فیلم برخورد کردیم.
نام فیلم نام قبلی کارگردان تهیه کننده وضعیت نمایش (اکران)
رد کارپت فرش قرمز رضا عطاران احمد احمدی در حال نمایش
متروپل کلید شکسته-عرق سرد مسعود کیمیایی مسعود کیمیایی پایان نمایش
کارواجار - اناهید آباد تقی علی‌قلی‌زاده عدم تولید و نمایش
لانتوری - رضا درمیشیان رضا درمیشیان عدم تولید و نمایش
تابو - خسرو معصومی جواد نوروزبیگی تولید و عدم نمایش
تراژدی - آزیتا موگویی محمدحسن نجم تولید و عدم نمایش
سودای کاپ آخرین سفر جمال شورجه روح‌الله برادری عدم تولید و نمایش
سعادت آباد راویولی مازیار میری همایون اسعدیان تولید و نمایش
یکی از ما دو نفر پرنسیب تهمینه میلانی محمد نیک‌بین تولید و نمایش
شبکه فلش ایرج قادری ایرج قادری تولید و نمایش
از سویی روابط عمومی و معاونت نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی معتقدند که تمامی مجوزهای ساخت و نمایش به امضای معاون نظارت و ارزشیابی فعلی و مدیرکل نظارت و ارزشیابی سابق میرسد که در نهایت تعامل اصلی میان او و عوامل فیلم‌ها صورت می‌گیرد و البته در مواردی که نتوان برای واژه غیر فارسی جایگزینی پیدا کرد فیلم با همان نام ساخته و اکران می‌شود.
اما احمداحمدی تهیه کننده فیلم‌سینمایی «ردکارپت» که از 5 تیرماه در گروه قدس اکران شده است در توضیح به کارگیری از دو نام متفاوت در تبلیغات این فیلم گفت: مجوز ساخت این فیلم با عنوان ردکارپت (فرش قرمز) صادر شده و در تعاملی که با معاونت نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی داشتیم توافق شد که از هر دو اسم در تبلیغات فیلم استفاده شود.
وی افزود: به همین دلیل در تبلیغات اصلی فیلم آورده شده است که فرش قرمز (ردکارپت) و دلیل این کار نیز این بود که می‌خواستیم مخاطب عام با معنی کلمه ردکارپت که همان فرش قرمز می‌شود بیشتر آشنا شود وگرنه بر اساس مجوز سازمان سینمای مجاز به استفاده از هر دو اسم هستیم.
تهیه کننده «رکاردپت» همچنین در پاسخ به این سوال که چرا در سر در برخی از سینماها از واژه «ردکارپت» و در برخی از سینماهای دیگر «فرش قرمز» استفاده شده است گفت: آن چیزی که به عنوان نام رسمی فیلم در سر در سینماها استفاده شود فرش قرمز (ردکارپت) است اما اینکه برخی سینماها تصمیم گرفتند این دو نام را جداگانه استفاده کنند به اعمال سلیقه خودشان باز می‌گردد.
به هر روی این سیاست یک بام و دو هوای سازمان سینمایی که تکلیف استفاده از عنوان خارجی را صریح و قاطع مشخص نکرده‌است و با استفاده از واژه « تعامل » سال‌هاست تلاش میکند تا فقط رفع تکلیف نماید جای نقد زیادی دارد.
در شرایطی که رهبر معظم انقلاب حساسیت زیادی روی زبان فارسی دارند شاید دیگر می‌توان گفت حجت بر نهادهای مرتبط تمام است و تلاش برای دور زدن این کار و گنجاندن اسامی غیرفارسی با بهانه‌های مختلف توجیهی نداشته باشد. شاید مرور دوباره بعضی نظرات مقام معظم رهبری درمورد حساسیت زبان فارسی ،اهمیت موضوع را بیش از پیش نشان دهد :
«خیلی نگران زبان فارسی هستم؛ خیلی نگرانم... کار درستی در این زمینه انجام نمی‌گیرد و تهاجم به زبان زیاد است. همینطور دارند اصطلاحات خارجی [به‌کار می‌برند]. ننگش میکند کسی که فلان تعبیر فرنگی را به کار نبرد و به جایش یک تعبیر فارسی یا عربی به کار ببرد؛ این خیلی چیز بدی است؛ این جزو اجزای فرهنگ عمومی است که باید با این مبارزه کرد...
ما در کانون زبان فارسی، داریم زبان فارسی را فراموش میکنیم؛ برای تحکیم آن، برای تعمیق آن، برای گسترش آن، برای جلوگیری از دخیل‌های خارجی هیچ اقدامی نمی‌کنیم. یواش یواش [در] تعبیرات ما یک حرف‌هایی می‌زنند - هر روزی هم که می‌گذرد یک چیز جدیدی می‌آید- ما هم نشنیده‌ایم.
گاهی می‌آیند یک کلمه‌ای می‌گویند، بنده می‌گویم معنای آن را نمی‌فهمم، می‌گویم معنای آن چیست؟ معنا [که] می‌کنند، تازه ما اطلاع پیدا میکنیم که این کلمه آمده؛ [این] یواش یواش کشانده شده به طبقات و توده مردم؛ این خطرناک است.» و نیز تأکید می‌گذارند که «زبان فارسی باید گسترش پیدا کند. باید نفوذ فرهنگیِ زبان فارسی در سطح جهان روزبه‌روز بیشتر شود. فارسی بنویسید، فارسی واژه‌سازی کنید و اصطلاح ایجاد کنید.»
