ایران‌بوم

استهبان از شهرستان‌های شرق استان فارس است که از شمال به دریاچه بختگان (پیچگان)، جنوب به کوه‌های تودج (توده)، غرب به دشت رونیز و شرق به کوه‌های داراب و ایج محدود می‌شود.

adidas heliopolis hotel in dubai , adidas concord ankle fur sneakers boys running Release Date Info , MysneakersShops | Women's shoes - chandal adidas negro redecilla black hair line - ropa deportiva adidas peru en vivo gratis internet , High boots and others - Trekker boots - DialadogwashShops

در حقیقت این منطقه دشتی است با 1767 متر ارتفاع از سطح دریا و 2652 کیلومتر مربع وسعت، با این شرایط شهر استهبان در دشتی قرار دارد که توسط کوهها احاطه شده است.

کوه‌های مرتفع، قسمت‌های غرب، جنوب غربی، جنوبی و تا حدودی شمال منطقه را فرا گرفته‌اند. مهمترین ارتفاعات آن، سلسله جبال تودج است که در اصل دنباله زاگرس جنوبی است. بلندترین ارتفاع در این سلسله جبال 2300 متر است.

* منابع

منابع آب منطقه را چشمه، قنات و رودخانه تشکیل می‌دهند. رودخانه‌های این شهرستان فصلی‌اند و اسفند و فروردین سال‌های پر باران از ارتفاعات جنوبی مشرف به شهرستان سرچشمه گرفته و با گذشتن از غرب شهر به سوی شمال جاری می‌شوند و در آنجا به دریاچه بختگان می‌ریزند. رودخانه‌های «فتح‌آباد» و «عباس‌آباد» از این نمونه‌اند. رودخانه «رودبار» (روستایی در نزدیکی ایج) تنها رودخانه دائمی منطقه است که از کوه‌های «بوخون نی‌ریز» سرچشمه می‌گیرد و با آبیاری کردن روستاهای ناحیه رودبار به منطقه داراب وارد می‌شود.

چشمه‌های «قعری»، «پازهری»، «یوخوُ»، «مُرَخنه» و «بُک‌بُک» از مهمترین منابع تأمین آب شهرستان به شمار می‌روند. این چشمه سارها که در ارتفاعات جنوب غرب و غرب شهرستان (سلسله جبال تودج) قرار دارند در اصل سرقنات‌هایی هستند که از گذشته بسیار دور مورد بهره برداری اهالی منطقه بوده‌اند.

* پوشش گیاهی

پوشش گیاهی این ناحیه اهمیت فراوان دارد زیرا جنگل‌های پراکنده آن درخت‌های متنوعی را در خود پرورش می‌دهند. درختان به، ارژن، سرو کوهی و جرگه با درختچه‌های کوچک، طبیعت سرسبزی را برای این منطقه فراهم آورده‌اند. البته درختکاری از گذشته‌های بسیار دور، یکی از ویژگی‌های مردم این سرزمین بوده است و بر همین اساس درمنابع نیز از این شهر همیشه به عنوانی «شهرکی پردرخت» یاد کرده‌اند.

‏از محصولات این سرزمین می‌توان به انجیر و انگور و زعفران اشاره کرد والبته بیشتر درختان این ناحیه انجیر است. علاوه بر انجیر باغداران استهبان انواع درختان باغی از جمله انگور، بادام، انار، مرکبات و سیب و گلابی و آلو سیاه را نیز پرورش می‌دهند.‏

در این منطقه گندم، جو، پنبه، ذرت، حبوب، صیفی‌ و سبزی‌ها نیز کشت می‌شود.

* حیات وحش

در زیستگاه‌های حیات وحش این ناحیه جانورانی مانند گرگ، شغال، روباه و بزکوهی، مار و سوسمارهای بزرگ و کوچک، عقاب، کبک، تیهو و جغد به چشم می‌خورد.

امروزه تنوع پوشش حیوانی منطقه به واسطه شکار بی‌رویه در گذشته و نبود حمایت ارگان‌های مسئول در حفظ حیات وحش به حداقل رسیده است.

* معادن

‏این منطقه دارای معادن سنگ مرمریت، چینی و سیاه است که در استهبان، خیر، رونیز و ایج پراکنده‌اند، از این منابع تنها معدن سنگ رونیز مورد بهره‌برداری قرار دارد. در رودبار ایج معدن منگنز نیزشناسایی شده ولی هنوز به مرحله بهره‌برداری و استخراج نرسیده است.

‏معادن نفت واقع در ناحیه «دم تنگ» حدود 10کیلومتری غرب شهرستان نیز از مقادیر قابل توجهی نفت سبز برخوردارند و رگه‌های طلا نیز به مقدار کم در خاکهای ناحیه رودبار یافت شده‌اند. معادن سنگ، گچ و آهک به وفور در منطقه استهبان پراکنده‌اند و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند. خاک رس استهبان که بهترین خاک سرامیک منطقه است ندرتاً توسط صنعتگران سرامیک شهرستان استفاده می‌شود. نمک دریاچه بختگان نیز در ناحیه خیر مورد استفاده روستانشینان است.‏

‏* جاذبه‌های استهبان

آبشار استهبان یکی از زیباترین آبشارهای منطقه است. این آبشار که سال 1335 خورشیدی به معماری حاج حسین بنا (معمارپور) و سنگتراشی حاج احمد علی دژ ساخته شده است، 16 پله دارد. این آبشار با ریزش مداوم آبی زلال و گوارا که از چشمه‌های کوه‌های استهبان جاری می‌شود، زیبایی و طراوت ویژه‌ای دارد. این آبشار در سمت جنوبی استهبان در حاشیه بولوار قرار دارد.

* آتشکده ساسانی غمپ

در 40 کیلومتری غرب استهبان و در مسیر جاده استهبان- شیراز، در حاشیه «خرمنکوه» چشم‌انداز بسیار زیبایی وجود دارد که به آن «غمپ آتشکده» می‌گویند. در واقع غمپ به تالاب بسیار زیبایی گفته می‌شود که آب زلال و گوارایی از چشمه‌های متعددی در آن می‌جوشد و استخر طبیعی مصفایی را پدید می‌آورد.

در سمت چپ غمپ و درست آن طرف جاده، سنگی چهارگوش و یکپارچه به بلندای تقریبی دوگز استوار و محکم ایستاده و خود را از حوادث بی‌شمار روزگار مصون و محفوظ نگه داشته است. روی یکی از سطوح آن دایره‌ای حجاری کرده‌اند که از نقوش آن چیزی بر جا نمانده است. در راس آن گودال کوچکی است که احتمالاً آتشگاه این آتشکده بوده است. این سنگ متعلق به آتشکده دوره ساسانیان است. مجموعه غمپ و آتشکده ساسانی تنگ کرم (تنگ کرم یکی از روستاهای نزدیک به آتشکده است) یادآور آتشکده با عظمت فیروزآباد پارس است.

* پیر آشکده

در نزدیکی روستای «رونیز سفلی» و با فاصله تقریبی یک فرسنگ از غمپ آتشکده، آرامگاهی وجود دارد که به «پیر آشکده» شهرت دارد. روایات گوناگونی وجود دارد مبنی براین که اینجا آرامگاهی متعلق به پیری به نام «آشکار» است. عده‌ای دیگر معتقدند که متعلق به پیری از بزرگان و خدمتگزاران آتشکده است.

* آسیاب‌های آبی

در گذشته، مردم استهبان با استفاده از شیب تند زمین و آب فراوانی که از چشمه‌های «قهری»، «پازهری»، «مرخنه» و «بُک‌بُک» سرازیر می‌شد آنها را به یک جدول اصلی هدایت می‌کردند و در مسیر آن نیز 11 آسیاب آبی تعبیه کرده بودند که خوشبختانه هشت تای آنها سالم و پابرجاست و در حال حاضر فقط دوتای آنها (آسیاب هشتم و نهم) کار می‌کنند.

* استخر حاج میرزا صادق

در ابتدای دامنه کوه جنوبی استهبان که مشرف به شهر است استخر بسیار زیبا و بزرگی قرار دارد که به گویش مردم استهبان «سلخ حاجی م صدق» شهرت دارد. سازنده آن حاج میرزا صادق حسینی (معزی) (1244-1313 هـ .ق) است که میرزا حسن حسینی فسایی در صفحه 1258 فارسنامه ناصری از او به نیکی یاد می‌کند. این استخر مورد استفاده عموم است و آب آن صرف باغی می‌شود که باز به دست حاج میرزا صادق ساخته شده است.

* استخر بخو

بخواستخری چهارگوش با آبی بسیار زلال و خنک است که از چشمه‌ای به همین نام پر می‌شود. این استخر بالاتر از باغ جوزا و در کوه بش واقع شده است. خنکی و زلالی آب این استخر زبانزد مردم است. با سه بار پر و خالی شدن این استخر، استخر حاج میرزا صادق کاملاً پر می‌شود.

این استخر هم توسط حاج میرزا صادق ساخته شده است و همه مردم می‌توانند از آن استفاده کنند.

* امامزاده پیرمراد(ع)

یکی از اماکن مقدس و متبرکه شهر استهبان امامزاده محمد بن علی ابراهیم بن موسی بن جعفر (ع) معروف به پیرمراد است. این امامزاده در غرب استهبان و به فاصله 1000 قدمی از مرکز شهر قرار دارد.

در حال حاضر ساختمان پیرمراد دارای چهار رواق و یک مسجد است.

محوطه داخل حرم 144 مترمربع است که یک عرق چین دارد که روی آن گنبدی به ارتفاع تقریبی 28 متر و قطر 13 متر به چشم می‌خورد.چنین گنبدی از نظر ارتفاع در استان‌های مجاور مشاهده نشده است.

* برکه صفی

در استهبان بنا به اقتضای طبیعت و سختکوشی مردم در دل کوهها، آب انبارهای زیادی ساخته شده است. یکی از این آب‌انبارها که در نیم فرسنگی خاور استهبان در کنار جاده استهبان- نی ریز قرار دارد «برکه صفی» است که در اصطلاح و گویش مردم «برکه سفید» خوانده می‌شود. این برکه سال1067 هجری قمری توسط حکام دولت صفویه ساخته شده است.

* کرش سنگی

کرش سنگی به دستگاهی گفته می‌شود که در آن انگور را طی مراحلی به «شیره» تبدیل می‌کنند.

در کوه‌های استهبان کرش‌های فراوانی وجود دارد که از همه جالبتر و دیدنی‌تر کرش سنگی است که در کوه «توده= تودج» نزدیکی «بیلور» قرار دارد. در این کرش پاتیل، آب سنگ، انگور اشکن و تار را در دل کوه کنده‌اند.

* توی لا

در کوه جنوبی استهبان تفریحگاه کم نظیری است که هرسال در تابستان مشتاقان و علاقه مندان زیادی را از شهرهای دور و نزدیک به سوی خود فرا می‌خواند.

در این منطقه دو چشمه بزرگ «قهری» و «پازهری» آبی بسیار زلال و گوارا و خنک را برای خستگان به ارمغان می‌آورند.‏

‏* باغ جوزا

در فاصله 3 کیلومتری جنوب استهبان و در دامنه کوه بش تفریحگاهی دیدنی وجود دارد که آرامش و سکوت، زلالی آب چشمه، سایه درختان چنار سربه هم آورده، هوای دلنشین، صوت دلکش پرندگان، عطر آویشن‌های کوهی، بوی وحشی گل‌های روییده در اطراف خوشه‌های چیده شده انگور که در خنکای گلسنگ‌های حاشیه جدول آب لمیده‌اند همه و همه، انسان را به آرامشی فرح انگیز

دعوت می‌کند تا به دور از دغدغه‌های عصر ماشین ساعاتی در دامن طبیعت به سر برد.

* چنار آب بخش

در مرکز شهر استهبان درخت چنار کهنسالی وجود دارد که مانندآن را مشکل بتوان پیدا کرد، در فارسنامه ناصری آمده است: «در اوایل این قصبه درخت چناری است که در بلندی قد و کلفتی و راستی کنده و خرمی شاخه، مانندش دیده نگشته است. ارتفاعش نزدیک به 20 ذرع شده است و دایره بیخ کنده آن بیشتر از دو ذرع است.»

فرصت الدوله شیرازی در صفحه 412 کتاب خود به نام «آثار عجم» می‌نویسد: «ارتفاع چنار آب بخش 45 ذرع و 11 ذرع قطر دارد.» در افواه عمومی چنین است که این چنار قدمتی نهصد ساله دارد.

از گذشته‌های دور کاروانیان در زیرسایه آن غنوده‌اند و با مردمان این محل به داد و ستد پرداخته‌اند. هنوز که هنوز است مرکز عمده خرید و فروش و نبض بازار در حول و حوش همین درخت است. مرکز اصلی پخش آب چشمه‌های استهبان و روانه شدن به محلات چهارگانه، گزمان، تیرونجان و اهر و محله میری از همین مکان صورت می‌گرفته است، که به آن مرو می‌گفته‌اند.

متاسفانه با از بین بردن «مرو» و سیمانی شدن جدول‌های آب و آسفالت شدن اطراف چنار و بی‌توجهی مسئولان گذشته، روز به روز از طراوت و سرسبزی آن کاسته شدتا جایی که این درخت نهصد ساله را به مرز نابودی کشاندند.

* چنار بازار

در خیابان کزمان (سلمان) سرکوچه محله میری استهبان درخت چناری وجود دارد که در نوع خود بی‌نظیر است.

بهتر است سخن را از زبان حسین ملکی در کتاب جنگل‌ها و گسترش کویرهای ایران بشنویم:

«در انتهای بازار اصطهبانات درخت چناری است که براثر قدمت عمر تنه آن پوسیده و خالی شده و در حفره تنه آن دو مغازه یکی قصابی و دیگری کبابی ایجاد شده بود، چون مغازه‌های مذکور از داخل و خارج گل اندود شده بود، تعیین اندازه محیط آن میسر نبود، قسمت فوقانی تنه و تاج درخت از پشت بام مغازه‌ها هویدا بود.»

منبع: روزنامه اطلاعات