خبر
تغذیه و سلامت کودکان
- خبر
- نمایش از دوشنبه, 12 تیر 1391 14:25
- بازدید: 3651
برگرفته از روزنامه اطلاعات
به طور مسلم، بزرگ ترین آرزوی هرمادر و پدری این است که کودکانشان، هم از رشد طبیعی برخورداربوده و سالم و شاداب باشند و هم از گزند بیماری ها درامان بمانند.به گزارش وبگاه تبیا‌ن، این آرزویی کاملا طبیعی و منطقی است؛ به ویژه آنکه کودکان، گروهی از افراد جامعه را تشکیل می دهند که به دلایل زیر تغذیه آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است:
- چون کودکان در مرحله ی رشد سریع هستند، نیازهای تغذیه ای شان اهمیت خاصی دارد وهر نوع اختلالی که درتغذیه ی آنان پیش آید، می تواند موجب وارد آمدن لطمات شدیدی به رشد آنان شود.
- برخی از عوارضی که به علت تغذیه نادرست در سلامت کودکان ایجاد می شود، چنانچه به سرعت درمان نشود، جبران ناپذیر بوده و ممکن است تا آخر عــــمـر گریبان گیر آنان باشد.
- کودکان حساس تر و آسیب پذیرتر از بزرگسالان هستند و کمبود ها و اختلالات تغذیه ای موجب کاهش قدرت ایمنی آنان می شود، هم چنین آنها را رنجور، بیمار و ناتوان خواهد ساخت.
- کودکان درمرحله یادگیری سریع هستند و تغذیه ناکافی و نامناسب می تواند قدرت یادگیری و حافظه آنان را تا حد قابل توجهی کاهش دهد و این امر می تواند، در آینده، نیروی فعال جامعه را فلــج کرده و خســــارات عظیم و جبران ناپذیری به سلامت جامعه وارد سازد.
بنابراین با توجه به اهمیت خاص سلامت کودکان و جایگاه مهمی که این گروه درخانواده و جامعه دارند، لازم است به تغذیه و سلامت آنان توجه کافی مبذول شود. برای تشخیص این که آیا تغذیه ی کودکانمان صحیح و مناسب است یا نه، مهم ترین گام، بررسی اثراتی است که تغذیه روی سلامت آنان به جا می گذارد. با چندین معیار می توانیم به کفایت و تعادل تغذیه ی کودکان پی ببریم؛ این معیارها عبارت اند از:
- رشد؛
- وضعیت ظاهری و فیزیکی کودک؛
- قدرت یاد گیری؛
- تحرک و شادابی؛
- مقاومت در برابر بیماری ها
چنانچه کودک، لاغر و کم وزن باشد و وزن گیری منطبق با استاندارد انجام نشود، باید چاره ای موثر وعاجل اندیشید. درچنین مواردی یکی از مهم ترین اقدامات ، توجه به وضعیت تغذیه ای کودکان است. کمبودهای تغذیه ای به رشد کودکان لطمه زده و رشد آنان را دچاراختلال خواهد کرد.
بعضی ازافراد تصور می کنند، رشد قدی کودک، صرفا" یک عامل ژنتیک است و به طور کامل تحت تاثیر ارث قرار دارد. البته ارث، به طور مسلم در رشد قدی افراد موثر است، ولی دربسیاری از جوامع توانسته اند با تغذیه ی صحیح، کافی و متعادل و نیز ورزش مناسب و مداوم، به رشد همگان کمک کرده و افزایش قابل توجهی در رشد قدی آنان ایجاد کنند. به طور کلی تغذیه ی کافی ، صحیح و متنوع در رشد کودکان تاثیر زیادی دارد.
دربین مواد مغذی، عواملی که تاثیر بیشتری در رشد دارند، عبارت اند از:
پروتئین - انرژی - ویتامینA- ویتامین Dو املاحی مانند: کلسیم ، فسفر، ید و روی.
چنانچه به منابع غذایی این عوامل توجه کنیم، می بینیم دسترسی به آنها به طور کامل امکان پذیر و آسان است و با برنامه ریزی صحیح می توانیم دربرنامه ی غذایی روزانه ی کودک، از این مواد به مقدار کافی استفاده کنیم.
مواد پروتئینی
این مواد دارای دو منبع حیوانی و گیاهی هستند.
منابع حیوانی پروتئین عبارت اند از : انواع گوشت قرمز، مانند: گوشت گوساله و گوسفند، گوشت سفید مانند مرغ و ماهی، امعاء و احشا مانند جگر، دل و قلوه، مغز، زبان ، شیر و لبنیات و تخم مرغ.
منابع گیاهی پروتئین عبارت اند از: حبوبات، غلات و مغزها. لازم به ذکر است که منابع حیوانی پروتئینی دربدن کاربرد بهتری دارند و تقریبا به طور کامل تری به مصرف رشد، سازندگی ، ترمیم و تولید هورمون ها، آنزیم ها وآنتی بادی ها می رسند.
پروتئین های گیاهی از نظر
اسید های آمینه ی اساسی ، کامل نیستند، بنابراین کاربرد ضعیف تری دربدن دارند، ولی چنانچه مخلوطی از دو نوع پروتئین گیاهی به طور مثال مخلوطی از «غلات وحبوبات» مثل عدس پلو یا «حبوبات و مغزها» مثل خوردن چند عدد گردو پس از یک غذای حاوی حبوبات ویا « غلات و مغزها» مثل شیرینی های گردویی ، بادامی یا نان کنجدی مصرف شوند، دراین صورت، اسیدهای آمینه یک دیگر را کامل کرده و کاربرد تغذیه ای آن ها در بدن بالا می رود و به طور کامل تری به مصرف می رسند.
البته کودکان و نوجوانان که درحال رشد هستند و نیاز به پروتئین بیشتری دارند، باید مقدار بیشتری پروتئین حیوانی در برنامه ی غذایی روزانه ی خود بگنجانند.
انرژی
برای رشد و ساخته شدن سلول ها، نیاز به انرژی است؛ برای تامین انرژی کودکان باید همزمان از مواد نشاسته ای مانند برنج، نان، ذرت، ماکارونی، آرد، گندم، جو و چربی ها مانند کره و روغن های گیاهی وهمچنین مغزها از قبیل گردو، بادام، پسته، بادام زمینی، بادام هندی، فندق و تخمه استفاده کرد. میوه های شیرین نیز، ا زمنابع غنی انرژی محسوب می شوند.
توجه داشته باشید که درمصرف مواد انرژی زا هرگز نباید افراط کرد چرا که موجب افزایش وزن وچاقی می شود.
وزن بدن، معیار خوبی جهت تخمین کفایت یا کمبود مصرف مواد انرژی زا است، چنانچه وزن کودک کمتر از حد استاندارد باشد ، نشانه ی کمبود انرژی است و لذا باید مصرف مواد انرژی زا را افزایش داد.
اگر وزن ، بیش از حد استاندارد باشد نشان دهنده ازدیاد مصرف مواد انرژی زا است که در این صورت باید مصرف کربوهیدرات ها وچربی ها را محدود کرد.
ویتامینA
این ویتامین تاثیر قابل توجهی در رشد دارد و چنانچه کودکان و نوجوانان دچار کمبود این ویتامین شوند، به رشد آنان لطمه وارد شده و کوتاه قد باقی خواهند ماند.
ویتامینA در موادی مانند جگر، کره حیوانی، زرده ی تخم مرغ، شیر و لبنیات پر چرب وجود دارد. بهتر است غذای کودکان کم اشتها را با این مواد تکمیل کنید.
منابع گیاهی ویتامینA عبارت اند از:
سبزی هایی که دارای برگ سبز تیره، زرد تیره و نارنجی هستند؛ مانند سبزیجات برگی، هویج، گوجه فرنگی و میوه هایی مانند طالبی، زردآلو، شلیل و هلو. این مواد را به صورت تازه و کاملا شسته شده، در اختیار آنها بگذارید.
ویتامینD
ویتامینD از طریق تابش اشعه ی ماوراء بنفش نور خورشید به پوست، در بدن تولید می شود. درتولید ویتامینD در بدن، این عوامل موثر اند:
الف – شدت تابش نور خورشید به پوست ، ب – مدت زمان تابش، ج – کیفیت تابش نورخورشید
بنابراین سه مورد باید نور خورشید به صورت ملایم، به مدت نیم ساعت در روز، به طور مستقیم ( نه از پشت شیشه) به پوست کودک بتابد تا مقدار کافی ویتامینD در بدن تولید شود.
کلسیم و فسفر
کلسیم و فسفر املاحی هستند که ماده ی اصلی استخوان ها را تشکیل می دهند. چنانچه دردوران رشد، کلسیم و فسفر به میزان کافی مصرف نشود، در رشد آنها اختلال ایجاد شده و روند رشد به خوبی و به طور کامل انجام نخواهد شد.
- بهترین منبع غذایی کلسیم و فسفر، شیر و لبنیات است؛ البته این دو ماده ی معدنی در سبزی ها ، حبوبات و مقداری هم درغلات وجود دارند . برای جذب بهتر کلسیم و فسفر، ویتامینDلازم است. بنابراین برای رشد واستخوان سازی ، علاوه بر کلسیم و فسفر، مقدار کافی ویتامینD نیز باید در بدن وجود داشته باشد.
- محیط اسیدی ، جذب کلسیم را افزایش می دهد ؛ بنابر این مصرف مواد حاوی کلسیم همراه با مواد حاوی ویتامینC ، موجب ارتقای جذب کلسیم غذا می شود.
- برعکس وجود اگزالات ( ماده ای که دربعضی سبزی ها مانند اسفناج و کلم وجود دارد) و نیز فیتات ( که درغلات موجو د است ) از جذب کلسیم جلوگیری می کند.
شیر بهترین منبع کلسیم و فسفر است چون شیر دارای ویتامینD است ، نسبت کلسیم به فسفر در شیرمناسب است و لا کتوز ( قند شیر) به جذب کلسیم کمک می کند .
مصرف روزانه 2 لیوان شیر برای کودکان ضروری است.
