ایران‌بوم

انسان امروزی چنان در چنبره مشکلات و نا کامی‌های زندگی اسیر شده است که گاهی شادی و شاد زیستن را از یاد می‌برد، به زحمت لبانش به خنده باز می‌شود و با همین وضع روز‌ها را یکی بعد از دیگری پشت سر می‌گذارد تا شاید به آرامش و شاد زیستن دست یابد.بسیاری از جامعه شناسان معتقدند، که رسیدن به خواست‌‌های انسانی باعث پالایش شرایط روانی، اجتماعی و حتی جسمانی افراد در جامعه می‌شود‏‎.

گزارش‌ سازمان بهداشت جهانی نیز نشان داده است مردمی خود را شاد و در امنیت و آرامش احساس می‌کنند که امکانات اجتماعی قابل‌دسترسی در اختیار داشته باشند. این افراد کسانی هستند که از نگرانی‌های مربوط به مراحل مختلف زندگی، از حقوق فردی گرفته تا درمانی، امنیت معیشتی، سقفی بالای سروشرایط مناسب رشد کودکان‌شان، به دور هستند.‏‏ بر اساس این گزارش، افراد جامعه باید در زمینه‌های اجتماعی از امکانات تحصیل، کسب مهارت‌های حرفه‌ای، امنیت کاری، عدم تبعیض‌های جنسیتی، حقوق عادلانه، بازنشستگی و رشد استعدادهای فردی، برخوردار باشند.‏

کارشناسان معتقدند،سلامت روانی به عنوان یکی از شاخص‌ترین نشانه‌های سلامت عمومی تلقی می‌شود، زیرا فردی که از سلامت روانی برخوردار است، در درجه اول احساس راحتی و آسایش می‌کند و سپس برای اجتماع نیز شادی و آرامش خاطر به ارمغان می‌آورد.‏

شادترین مردمان جهان ‏

نتایج نظر خواهی دانشگاه «لیسستر» در انگلستان نشان می‌دهد که 81 درصد از مردم این کشور به جای افزایش ثروت، از دولت توقع دارند که شرایط زندگی شادتری را برایشان فراهم کند.

در این رده‌بندی دانمارک به عنوان شادترین کشور دنیا انتخاب شده است که دلیل آن نیز ثبات سیاسی، نبود خط فقر در جامعه، عدم وجود بیکاری، فرهنگ کاری راحت و بی‌تنش، خانواده‌های محکم و آمار طلاق بسیار پایین، خدمات مطلوب دولتی واجتماعی، بیمه‌های همگانی، مدارس و دانشگاه‌های رایگان با کیفیت آموزشی مناسب، هویت اجتماعی مشخص برای جوانان، طبیعت بکر و معماری شهری زیبا، آلودگی ناچیز محیط زیست، میزان پایین جرم و جنایت، امکانات شهرنشینی با کیفیت بسیار بالا و امکان ورزش‌های نزدیک به طبیعت مانند کوهنوردی، اسکی و سوارکاری برای همه، ذکر شده است.

دانمارک 5 و نیم میلیون نفر جمعیت دارد و امید به زندگی در آن بیش از 87 سال است. رتبه دوم به کشور سوئیس تعلق دارد که جمعیت آن 5 ‌و هفت‌دهم‌ میلیون نفر و امید به زندگی 85 سال است. کشور بعدی اتریش است که جمعیت آن 2 و هشت ‌دهم‌ میلیون نفر است و امید به زندگی تا 79 سالگی ادامه دارد. کشور چهارم ایسلند با 300 هزار نفر جمعیت است. امید به زندگی در ایسلند 80 سال برآورد شده است. پنجمین کشور باهاما، با 305 هزار نفر و امید به زندگی بیش از 66 سال است. کشورهای بعدی به ترتیب فنلاند، سوئد، بوتان، برونیی و کانادا هستند.

در رده‌بندی دانشگاه لیسستر، ایران از میان 220 کشور جهان از نظر شادزیستن در جایگاه 202 قرار گرفته است. موسسات و مراکز دیگری نیز رتبه‌بندی‌های مشابه ارائه داده‌اند که باز هم ایران در آن‌ها، جایگاه مطلوبی ندارد.

شادی حق همه است

دکتر امیرمحمود حریرچی ـ جامعه شناس در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا اظهار داشته است:ساختار رسمی جامعه باید «شادی» را به عنوان یک حق برای مردم بشناسد، آن را درک کند و در جهت شاد بودن مردم بکوشد، اما اکنون کسانی که شاد باشند، به نوعی در اجتماع توبیخ می‌شوند!

وی با بیان این مطلب که شادی غذای روح انسان است و باید فرصت شادی کردن را برای تمامی مردم فراهم کرد، نه اینکه در تقابل با آن قرار گرفت، می‌گوید: زمانی که نحوه صحیح شادمانی را ندانیم، به شکل‌های نامعقول و غیرمنصفانه این کار را انجام می‌دهیم، چرا که یاد نگرفته‌ایم با هم بخندیم، بلکه به هم می‌خندیم!

دکتر حریرچی با اشاره به این مطلب که شادی را از دوران ابتدایی باید آموزش داد، می‌افزاید: باید دلایل شاد بودن و با هم خندیدن را از کودکی به افراد بیاموزیم. به عنوان نمونه در پیروزی‌های ملی ورزشی در کنار یکدیگر شادی کنیم، چرا که شادی‌های جمعی باعث احساس نوعی همدلی بین افراد نیز می‌شود. ‏

وی یادآوری می‌کند: متاسفانه امروزه شاد بودن نوعی بی‌خیالی، بی‌تفاوتی و حتی جلف بودن تلقی می‌شود و حتی برخی آن را نوعی بی‌بند و باری می‌دانند، چرا که علائم بیرونی شادی و ابراز آن هنوز در جامعه جا نیفتاده است و به عنوان بی‌هویتی و حتی بی‌مسؤلیتی نیز شناخته می‌شود، در مقابل هر چه فرد خموده‌تر باشد، معقول‌تر و موجه‌تر به نظر می‌رسند!

این جامعه‌شناس همچنین می‌گوید: در ایران مراسم عزاداری را باشکوه برگزار می‌کنیم، اما از کنار شادی‌های جمعی مانند پیروزی تیم‌های ملی در مسابقات ورزشی، به آرامی می‌گذریم، این در حالی است که باید در جهت گسترش شادی در جامعه تلاش کنیم، تا به یک فرهنگ عمومی تبدیل شود.

وی با بیان این مطلب که متاسفانه در حال حاضر برخی افراد شادی خود را با استهزاء و تحقیر دیگران به دست می‌آورند،می افزاید: این وضعیت برای جامعه بسیار خطرناک است، به عنوان نمونه برخی افراد با هجوم به صفحه شخصی لیونل مسی، بازیکن تیم ملی فوتبال آرژانتین و قرار دادن کامنت‌های توهین‌آمیز، شاد می‌شوند!‏

دکترحریرچی با اشاره به سریال‌های طنز تلویزیون، یاد آوری می‌کند: زمانی که چنین سریال‌هایی را همراه با خانواده می‌بینیم و دوستانمان نیز آن را دنبال می‌کنند، با هم از دیدن آن‌ها لذت می‌بریم و شاد می‌شویم. ‏

‏ عوامل موثر در شادی ‏

دکتر رضا حسینی ـ روانشناس در مورد عوامل موثر بر شادی به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: یکی از عوامل موثر در داشتن احساس شادی و رضایت در انسان‌ها، درک آنان ازکیفیت زندگی است. بر اساس استانداردهای جهانی، کیفیت زندگی هر فردبه مجموعه‌ای از موقعیت‌ها در زندگی، پایبندی به معیارهای فرهنگی و انسانی، داشتن سیستم ارزشی،هدف‌ها و آرزوها و امکان دستیابی به خواست‌‌ها و نیازهای فردی و گروهی مربوط است. وی با اشاره به این مطلب که یکی از مهم‌ترین معیارهای تعیین‌کننده سلامت جسم و روح افراد در جامعه احساس شادی و رضایت از زندگی است، می‌افزاید: احساس شادمانی یکی از اصل‌های مهم زندگی است و از اینرو باید عوامل و شرایط ناراحت‌کننده در محیط را تحت کنترل داشته باشیم. این روانشناس یاد آوری می‌کند: انسان‌ها باید بیاموزند که حتی المقدور از افزایش مشکلات و ناراحتی‌ها ی زندگی پیشگیری کنند آنان باید راه‌حل‌های منطقی‌ و آسانی را در مقابل با حوادث به‌کار ببرند و اجازه ندهند مشکلات گوناگون، خصوصی‌ترین و خلوت‌ترین ابعاد زندگی شخصی شان را دربرگیرد.‏

‏ وی با اشاره به این مطلب که در بسیاری از مواقع احساسات منفی مانند احساس تنفر از دیگران، خصومت و دشمنی و جاه‌طلبی‌های بیمارگونه باعث به‌وجود آمدن احساس ترس، تردید و ناامنی می‌شود، می‌گوید: قسمت عمده انرژی زیستی ما صرف جنگ و جدال‌های درونی و مقابله با دیگرانی که نقش عمده‌ای هم در زندگی شخصی ما ندارند، می‌شود. بنابراین، مهم این است که بتوانیم احساسات منفی خود را در درجه اول شناسایی کنیم و مهار آنها را به دست بگیریم. ‏

دکتر حسینی می‌افزاید: هیچ‌کس مایل نیست ناملایمات سراغ او بیایند، اما تحولات زندگی و حادثه‌های آن برای ما قابل پیش‌بینی نیست و این در حالی است که نمی‌توانیم ازهمه حوادث ناگوار زندگی پیشگیری کنیم. اما در نهایت باید نوعی آمادگی ذهنی در برخورد با مسایل و مشکلات داشته باشیم تا بتوانیم قبل از آنکه آشفته حال و پریشان شویم، با راه‌حل‌های مناسب برای مسایل روزمره و یا حوادث پیش‌بینی‌نشده، نسبت به برطرف کردن یا کاهش آن‌ها اقدام کنیم.وی با بیان این مطلب که لذت بردن از زندگی مستلزم داشتن شخصیت سالم و شاداب و پرتحرک است، یاد آوری می‌کند: نمی‌توان به انتظار معجزه‌ بود، بلکه باید قوی باشیم، به خودمان اتکا کنیم، راه حل‌های مناسب را بیابیم، و آن‌ها را شناسایی کنیم و مورد استفاده قرار دهیم. ‏این روانشناس می‌گوید: کارشناسان سازمان بهداشت جهانی معتقدند، سلامت فقط به معنای بیمار نبودن نیست، بلکه به شرایط کامل و مطلوب جسمی، روحی و روانی و حضور در فعالیت‌های اجتماعی و فردی برای ارتقای کیفیت زندگی خود اطلاق می‌شود. ‏

سریال های غم انگیز تلویزیونی! ‏

دکترعلی فرجام ـ روانشناس اجتماعی نیز با اشاره به این مطلب که اکثر فیلم‌ها و سریال‌های صدا و سیما غم و غصه را برای تماشاگران به ارمغان می‌آورد، می‌گوید: نبود فضای شاد و آرام بخش در اغلب سریال‌ها و فیلم‌های فارسی باعث افسردگی جوانان شده است، به طوری که بسیاری از آنان به بر نامه‌های ماهواره‌ای روی می‌آورند.

وی با اشاره به این مطلب که نبود برنامه‌های شاد در صدا وسیما یکی از مهم‌ترین کاستی‌های این سازمان است، می‌افزاید: یکی از ویژگی‌های مهم صدا وسیما، ابعاد سر گرمی و تفریحی آن است که متاسفانه در بیشتر مواقع به‌دست فراموشی سپرده شده است.

این روانشناس اجتماعی همچنین یاد آوری می‌کند: پخش برنامه‌ها ی غمگین درصدا و سیما سهل‌انگارانه است، وگرنه چگونه ممکن است کارشناسان این سازمان آموزش‌های غلط این برنامه‌ها را به مسئولان صدا و سیما،گوشزد نکنند؟

وی با بیان این مطلب که نبود بر نامه‌های شاد و مفرح،نوجوانان را به سمت برنامه‌های ماهواره‌ای می‌کشاند می‌گوید: ماهواره یک برنامه خوب و 99 برنامه بد اما جذاب دارد و شادی و سر زندگی را با اهداف خاصی به جوانان می‌آموزد و آنان که متاسفانه شادی و نشاط را در کمتر برنامه‌های صداو سیما دیده‌اند، به شیوه روابط غربی آن را یاد می‌گیرد.

دکتر فرجام می‌افزاید: متاسفانه رسانه‌های ما آن طور که باید و شاید نمی‌توانند شادی را به جامعه بیاورند و اکثر سریال‌های تلویزیونی هم که غم‌‌انگیز است واز اینرو نوجوانان و جوانان را که جویای شادی و هیجان هستند، از جامعه گریزان می‌کند.‏

وی یادآوری می‌کند: مساله مهمی که سبب دور شدن نوجوانان و جوانان از خانواده‌هایشان می‌شود، این است که فضای شادی و تفریح مناسب و مشروعی برایشان وجود ندارد و از این رو تفریح برخی از آنان به سراغ موادمخدر رفتن و رفتارهای خلاف و ناهنجار است. آنان به‌دنبال هیجان‌های کاذب و به سمت تفریحات نامشروع می‌روند، چون شادی در جامعه ما به قدر کافی وجود ندارد.‏این استادیار دانشگاه با بیان این مطلب که نبود شادی در جامعه سبب افزایش اقدامات خشونت ‌بار می‌شود، می‌گوید: برخی از جوانان تصور می‌کنند با دست زدن به اقداماتی مانند مصرف مواد مخدر یا الکل، شادی به سراغشان می‌آید واندوه از آنها دور می‌شود، حال آن که این تصور کاملاً اشتباه است. جوانانی که برای شاد شدن مواد مخدر مصرف می‌کنند، دچار مشکلات متعدد روانی می‌شوند. آنان می‌خواهند مشکلات روانی شان را با مصرف مواد بر طرف کنند و شاد شوند و این در حالی است که باید عدم کامیابی آنان را ریشه یابی کردتا احساس اندوه و ناراحتی‌شان از بین برود.‏

این روانشناس اجتماعی همچنین می‌گوید: در اکثریت کشورها مردم جشن‌های زیادی را برای شاد بودن برگزار می‌کنند و از آن‌ها لذت می‌برند اما متاسفانه در جامعه ما نه‌تنها امکانات شادی و نشاط مشروع وجود ندارد، بلکه وقتی هم که به عنوان مثال جوانان در یک پارک آب‌بازی می‌کنند، به بدترین شکل ممکن سرکوب می‌شوند!وی با بیان این مطلب که جوانان ما از کمترین امکانات تفریحی و شادی آفرین بی‌بهره هستند، می‌افزاید: در چنین شرایطی ما از آنان می‌خواهیم که رفتارهای درست و منطقی داشته باشند و در این مورد به آنان تحکم هم می‌کنیم، نتیجه این می‌شود که از ما بگریزند و در نهایت به رفتارهای پرخطر دست بزنند.

چگونه شاد شویم؟؟

توصیه‌هایی برای شاد زیستن ‏

کارشناسان برای شاد زیستن، توصیه‌های زیر را دارند: ‏

*با یک دوست صحبت کنید

پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند کسانی که خوشحال ترند، 7 برابر بیشتر از افراد غمگین به دیدار دوستان و آشنایان‌شان می‌روند. محققان ثابت کرده‌اند افرادی که در فاصله نسبتا نزدیکی از دوستان و خویشاوندانشان زندگی می‌کنند، تا 42 درصد بیشتر احساس شادی دارند. به همین دلیل به جای اینکه در اوقات فراغت لم بدهید و کانال‌های تلویزیون را عوض کنید، با یک دوست قدیمی گپ بزنید و یا به دیدار اقوام بروید.

*یک کار خیر انجام دهید

محققان معتقدند کمک کردن داوطلبانه به دیگران، باعث می‌شود انسان احساس شادی کند، زیرا با انجام این کار، احساس همدلی و صمیمیت با دیگران تقویت می‌شود و قدر توانایی‌ها و امکانات خودتان را بیشتر می‌دانید. در طول روز موقعیت‌های بسیاری پیش می‌آید که می‌توانید به کمک همنوعانتان بشتابید، اما بهترین کار این است که برنامه منظمی برای کمک به نیازمندان داشته باشید.‏

*پرده‌ها را کنار بزنید

فقط خلق و خوی ما نیست که با نور خورشید بهتر می‌شود، این نور روی ساعت بیولوژیک و خواب و بیداری ما هم اثر می‌گذارد. مطالعه‌ای که در مورد بیش از 450 زن انجام شد، نشان داد افرادی که بیشتر از نورخورشید (به خصوص صبح‌ها) بهره‌مند می‌شوند، اخلاق و خواب بهتری دارند. نتایج مطالعه‌های زیادی نشان داده‌اند کسانی که در طول روز بیشتر در معرض نورخورشید قرار می‌گیرند، کمتر به اختلالات خواب و افسردگی دچار می‌شوند. ‏

*قدم بزنید‏

اگر در دفتر کارتان پنجره نیست، حتما برای استفاده از نورخورشید، چند بار از اتاق بیرون بروید. بهتر است زمانی که احساس افسردگی می‌کنید یا اینکه توان ذهنی کافی برای تمرکز بر روی کارها را ندارید، نرمش کنید. نتایج مطالعه‌ها نشان می‌دهد حتی نرمش‌های ملایم می‌تواند به میزان چشمگیری باعث بهبود خلق شود. می‌توانید حرکات فیزیکی ملایمی انجام دهید که بیشتر دوست دارید. مثلا در پارک قدم بزنید یا به گل‌های باغچه تان برسید. توجه داشته باشید که این فعالیت‌ها فقط یک تفریح و استراحت ذهن محسوب می‌شود، نه جایگزینی برای ورزش و هرگز نمی‌توانید عصبانیت یا ناراحتی خود را یکباره از بین ببرید. به جای اینکه مدام به یک موضوع ناراحت کننده فکر و باقی روزتان را خراب کنید، ورزش کنید و یا به کلاسی بروید که تا به حال آن را امتحان نکرده‌اید، زیرا وقتی سعی می‌کنید حرکات جدید را یاد بگیرید ذهن دیگر نمی‌تواند به آنچه باعث ناراحتی اش شده است، فکر کند.

*دور و برتان را مرتب کنید‏

به هم ریختگی میز کار و یا پیشخوان آشپزخانه، شما را عصبی و مضطرب می‌کند. اشیای نامرتب و به هم ریخته یادآور کارهایی است که باید انجام می‌شدند، ولی نشده اند. آشفتگی محیط اطراف باعث کلافگی می‌شود و به همین دلیل برای غلبه بر احساسات ناخوشایند، میز کار یا کتابخانه محل کارتان را مرتب کنید و یا اگر در خانه هستید، ظرف‌های آشپزخانه یا وسایل اتاق‌ها را نظم و ترتیب دهید. البته لازم نیست خودتان را خیلی خسته کنید، کارهای اساسی را به وقتی موکول کنید که زمان بیشتری دارید. فقط کاغذها، کتاب‌ها یا وسایلی را مرتب کنید که همیشه دوروبرتان ریخته است. مطمئن باشید همین که شروع به مرتب کردن وسایل کارتان کنید، احساس آرامش خاطر بهتری خواهید داشت.

*یک فیلم خنده دار ببینید‏

خنده از ته دل باعث انجام واکنش‌های شیمیایی و بهبود خلق، کاهش درد و استرس و تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. برای مبارزه با افکار منفی، یک فیلم خنده دار هرچند کوتاه تماشا کنید و یا به سایت‌ها و وبلاگ‌های تفریحی سری بزنید.

*استراحت کنید‏

استراحت، آرامش، سکوت و تنهایی نیز گاهی می‌توانند مفرح باشند. بعد از یک روز کاری پر سر و صدا و شلوغ،چند دقیقه به خودتان آرامش دهید، از خانه یا اداره بیرون بروید یا موقع کار چند دقیقه صندلی تان را از میز کار دور کنید، چشمانتان را ببندید و به موضوع‌های خوشایند فکر کنید.‏