تاریخ كهن و باستان

ارگ جم کهنترین آپارتمان شهر جهان

نویسنده: فرشاد فرشیدراد - نوروز 1392

سایت نخست ارگ جم

ارگ جم 1 (Arkaim) در جنوب استپهای اورال و در هشت کیلومتری شمال دهکده آمورسکی (Amurskiy) و در دو کیلومتری جنوب دهکده الکساندروفسکی(Alexandronvosky)  ازبخشهای شهر چلیابینسک  (Cheliabinsk)  و نزدیک استان گورکان (خورگان) روسیه ودر همسایگی شمال قزاقستان قرار دارد. این بنا در کنار رود بولشایا کاراگانکایا (Bolshaya Karaganskaya) قرار داشته و به نظر باستانشناسان روسی میتواند نخستین مرکز گردآمدن آریاییان در هزاره های دور باشد و حتی برخی زادگاه زرتشت را در همین منطقه میدانند. برخی هم چون خانم تامارا گلوبا (Tamara Globa) اختر شناس، عقیده دارد که این شهر همان شهر جمشید در اوستا بوده است.

سایت دوم به فاصله 1 کیلومتر از سلیت نخست

این شهر دایره‌ایی شکل سنگی2 را استون هنج روسیه نیز نامیده اند.3 در این شهر بقایای خیابانها، سیستم آبرسانی، کوره های ذوب فلزات و ابزارهای استخراج معدن یافت شده است. دانشمندان هنوز نتوانسته اند تاریخ دقیقی برای ساخت این بنا بیابند. برخی آنرا از 2000 قبل از میلاد و برخی نیز 4000 و حتی تا 5000 قبل از میلاد نیز گفته اند. اما بیشتر آنان این بناها را قدیمی تر از استون هنج در انگلستان که در 3300 سال پیش از میلاد ساخته شده است میدانند.

حفاری در ارگ جم، این بنا  به شکل چلیپا یا ماندالا ساخته شده است

داستان کشف بنا:

این بنای کهن پیشتر توسط ماهواره ها دیده و از آن عکسبرداری شده بود اما به آن اهمیتی نداده بودند. تا اینکه در سال 1987 یک گروه مهندسی که برای ساخت سد به منطقه آمده بود آنرا شناخته و خبر آنرا به مقامات محلی و مسئولین دولت وقت اتحاد جماهیر شوروی دادند. اما آنان با بی اعتنایی خواستند که هر چه سریعتر سد ساخته شود حتی اگر بنا به زیر آب فرو رود.!
مهندسین سرانجام برای آنکه  دولت  باور کند که این بنای کهن و ارزشمند، میبایستی محفوظ گردد از گروه باستانشناسان چلیابینسک به سرپرستی گنادی دانویچ  (Gennadi Zdanovich) دعوت به همکاری کردند. ابتدا دولت اتحاد جماهیر شوروی به یافته های باستانشناسی بی توجه بوده و همچنان در ساخت سد اصرار میورزید. (پیشتر به دستور دولت، منطقه باستانی سرکل (Sarkel) نزدیک دریای سیاه در نواحی خزر نیز فدای پروژه سد سیملیانسک ( Tsimlyansk)4  شده و به زیر آب فرو رفته بود.) اما سرانجام در سال 1991 با کوشش فعالین فرهنگی، مردم و رسانه ها، دستور متوقف ساختن پروژه سد صادر و قرار شد به جای سد آبی یک سد فرهنگی و تاریخی برای حفظ بنا در این منطقه ایجاد گردد. سایت باستانی ارگ جم در ماه می 2005 توسط ولادیمر پوتین ریاست جمهوری بازدید و از آن بعنوان کهنترین سازه بشری در روسیه یاد شد.

کاوشهای باستانشناسی:

در یافته های باستانشناسی این منظقه اثری از لوازم قیمتی، جواهر و یا زر و زیور نیست و نیز هیچگونه نشانه ایی از خط و نوشتار در این کاوشها بدست نیامده است. برخی دانشمندان عقیده دارند مردم این شهر به طور ناگهانی شهر را ترک و لوازم خود را برده و آنگاه شهر را آتش زده اند اما هنوز از اسرار این شهر و کاوشهای آن بی‌خبریم.
در کاوشهای باستانشناسی تکه سفالهای شکسته، استخوان حیوانات وحشی واهلی و همچنین ابزارهای سنگی و برنزی پیدا شده است. بر روی برخی از این تکه پاره ها نشانه چلیپا (Swastika)  دیده میشود که یاد آور سرزمین کهن ایرانویج می‌باشد. 5  در مجموع، میتوان گفت اشیاء بدست آمده چندان چشمگیر نیست که بتوان برای آن موزه ایی براه انداخت اما آنچه مهم است همانا معماری بنا و سبک خاص این ساختمان شگفت انگیز میباشد که در جهان بی همتاست.

 
نشان چلیپا بدست آمده در ارگ جم

مختصات و مشخصات بنا: (سایت 1 و 2)

52. 38’48. 40 N

59. 33’20. 39 E

52. 38’57. 21 N

59. 34’17. 26 E

این ارگ شامل دیوارهای بسیار پهن و محکم و ضد آتش و طوفان و سیل ساخته شده است. رهگذرهای مخفی، پوشش چوبی کف خیابانها، برجهای چوبی بلند ، شبکه آبرسانی و زهکشی از دیگر مشخصه های این بنا است. همچنین آثار کشاورزی و بقایای دانه های جو و ارزن  در این مکان پیدا شده است.
مساحت  زمین بنا نزدیک به بیست هزار متر مربع و احتمالا" در سه طبقه بوده  که یک طبقه آخر بعنوان آتشکده و رصدخانه کاربرد داشته است . این ارگ در بر گیرنده دو حلقه اصلی،  (بیرونی و درونی ) بوده است.
قطر دایره بیرونی نزدیک 160 متر و ضخامت دیوارهای آن 5/5 متر و 5 متر هم ارتفاع داشته است. دورادور این دیوار خندقی هم به عرض تقریبا" 2 متر حفر شده بوده  است. (شاید این خندق ارزش دفاعی نداشته و برای آبیاری و زهکشی از آن استفاده میشده است)
دیوار بیرونی از قطعات الوار و گل و آهک ساخته شده و  دانشمندان روسی گویند اندودهای ضد آتش و آب در دیوار بکار رفته، برای نمای دیوارها هم از کاهگل استفاده کرده بودند. دیوارهایی نیز با بخشهایی مجزا شده از داخل و بصورت یک پازل به خیابان محیطی مربوط شده بوده  تا مهاجمین غریبه را گمراه و از پیشروی آنان جلوگیری کند.
 دور دیوار پیرامونی چهار درب کار گذاشته شده بوده که درب بزرگتر در جبهه جنوب غربی بنا، و سه ورودی کوچکتر نیز در پیرامون بنا تعبیه شده بودند. بخش بیرونی ارگ، 35 واحد مسکونی را به شکل شعاعی در خود جای داده بوده همچنین در کنار این واحدها، خیابانی به عرض 5 متر وجود داشته که کف آن تماما" با الوار هایی به درازای 2 متر پوشانیده شده بوده است. اما شگفت انگیز اینجاست که زیراین خیابان، کانال زهکشی به پهنای 2 متر برای هدایت  روان آبهای سطحی ساخته بودند که این آبها از لا به لای الوارها به جوی زیرین میریخته و در پایان هم به خندق بیرونی هدایت و از شهر خارج میشده است. از اینرو هیچگاه بنا در آب فرو نمیرفته و  حتی در بروز طوفانها و سیلایهای شدید، آبهای سطحی به خوبی به  بیرون  رانده می‌شده است.

ارگ جم به شکل گل نیلوفر، نماد کهن هند وایرانی ساخته شده است

و نیز دیوار درونی به پهنای نزدیک 3 متر و بلندی 7 متر در میان خود 25 واحد مسکونی را جای داده بوده است. تنها ورودی این ساختمان مرکزی درب کوچکی در جنوب بنا است که بطور کامل بسته و از نظرها پنهان گردیده. گویند ورودی کوچک این بنا به منظور حفاظت و پیشگیری دفاعی نبوده اما شاید به منظور تشریفات و آداب خاصی ساخته شده و کسانی که وارد میشدند باید مراسم خاصی را اجرا میکردند. ظاهرا" کسانی که در این قسمت زندگی میکردند افراد مهمی بودند و ورود به این بخش حتی برای کسانی که در بخش دایره  بیرونی زندگی میکردند ممنوع بوده است.
واحدهای مسکونی بنا به طور مجزا ازهم هرکدام دارای سیستم آبرسانی و زهکش بوده و فاضلاب هر واحد مسکونی نیز به جوی زیر جاده منتقل و از آنجا به بیرون شهر رانده میشده است. 6
هر واحد مسکونی دارای چاه آب، تنور یا کوره ذوب فلز و انباری گنبدی شکل بوده است. دانشمندان همچنین  کانالهایی را یافتند که از چاهها به کوره ها و انبارها کشیده شده بود .آنها بر این عقیده هستند این کانالها برای ورود جریان هوا به کوره ها و نیز خنک کردن انبارها کار آیی داشته است. 6
اما قسمت سوم بنا یا تاج میانی  به صورت احتمالا" مربع و نزدیک 25 تا 27 متر بلندی داشته و گفته میشود برای آتشگاه و رصد ستارگان کاربری داشته است.

نمای سه بعدی از ارگ جم

به نوشته روزنامه پراودا پروفسور والری چودینوف (Valery Chudinov) صاحب کرسی تحقیقات باستانشناسی روسیه گفته است: سه منطقه باستانی در این سایت وجود دارد  که یکی همین بخشی است که توریستها و بازدیدکنندگان از آن بازدید میکنند. دوم بخشهایی است که هنوز کاوش در آن ادامه دارد و ورود به آن  فعلا"ممنوع است و سومین بخش هم جاهایی هستند که برای همیشه بسته خواهند ماند! آقای چودینوف این بنا را هم شهر، هم معبد و هم رصدخانه ایی میداند که در یک جا ساخته شده اند. اما  به نوشته پراودا هنوز بدرستی کاربرد این آپارتمان شهر مشخص نشده.

دانشمندان در طرح معما گونه این بنا نیز نظرهای مختلفی ابراز داشته اند. پروفسور گنادی دانویچ (G.B. Zdanovich)  سر گروه باستانشناسی در ارگ جم به این نکته اشاره کرده  که شکل این بنا شبیه به ماندالا (Mandala)  ونشان مقدس در میان آریاییان است که آن مربعی را در میان دایره ترسیم میکند. ماندالا در متن کهن ریگ ودا آمده و واژه ای است که معنی حلقه،  کشور،  فضا، اجتماع، و با هم بودن را می‌رساند.

نقشه (پلان) حلقه درونی ارگ جم به شکل ماندالا

ماندالا میتواند نشانه ای برای مدل کیهانی و شاید معانی دیگری مانند چرخه زمان را تداعی کند. (اما دور نیست پلان چلبپا گونه این بنا یاد آور سرزمین کهن ایرانویج باشد – نگارنده).

شباهتهای این بنا به استون هنج در انگلستان:

1. هر دو بنا در یک عرص جغرافیایی و نزدیک 51 درجه شمالی قرار دارند.
2. دایره میانی هر دو بنا تقریبا" به قطر 80 متر ساخته شده است. (این اندازه بهترین میدان دید برای رصد میباشد)
3. هر دو بنا در دشت و در میان گودی کاسه ایی شکل ساخته شده اند.
4. آزمایشهای رادیو کربن نشان میدهد ارگ جم و استون هنج در یک زمان و حدود 3000 پیش از میلاد ساخته شده اند اما برخی آزمایشهای دیگر قدمت  ارگ جم را از استون هنج بیشتر میداند.
5.  بنا به نوشته روزنامه پراودا  و بر طبق یافته های کنستانتین بیستروشکین
  (Konstantin Bystrushkin) در استون هنج  15 پدیده کیهانی به همراه 22 جزء نجومی را میتوان رصد کرد که این در ارگ جم به 18 پدیده و30 جزء نجومی افزایش میابید.  (پدیده هایی مانند طلوع و غروب خورشید، ماه ، ستارگان، اعتدالات وانقلابات و...)

ارگ جم برای رصد آسمان:

 از نظر باستانشناسان موارد زیر میتواند کاربری این بنا را برای یک رصد خانه در روزگار خود توجیه نماید:
1. دقت در ساخت این بنا  و با توجه به میدان دید رصدی، بیشتر دانشمندان را متقاعد ساخته که این بنا بهترین موقعیت برای یک  پایگاه نجومی است.
2.  دایره میانی این بنا با 27 دیوار شعاعی و با تقسیمات دوازده گانه میتواند انگیزه های نجومی بنا  را مشخص سازد.
3. دانشمندان معتقدند حلقه میانی این بنا به خورشید و حلقه بیرونی به ماه تعلق داشته است. این دو حلقه نسبت به هم انحراف  نزدیک 5 درجه دارند که شاید از روی انحراف مدار ماه با مدار زمین ساخته شده باشد.
4. دانشمندان روسی شواهدی یافتند که ساکنین این شهر از حرکت سوم زمین (حرکت تقدیمی) که هر 26 هزار سال روی میدهد آگاه بودند.

ارگ جم زیارتگاه مردم روسیه:

به نوشته روزنامه پراودا از سال 1991 همه ساله زائرین و بازدیدکنندگان فراوانی به این منطقه می آیند و خود را با آب رود بولشایا کاراگانکایا (Bolshaya Karaganskaya) میشویند زیرا که این مکان را مقدس میدانند. آنان در مرکز این بنا می ایستند  وآرزوهایی میکنند و معتقدند که آرزوهایشان بر آورده میشود. همچنین گویند کوههای اطراف این شهر مرموز مانند  کوه شامانگا(Shamanka)  از نوعی خاصیت شفادهندگی برخوردار است از اینرو بازدیدکنندگان به بالای آن میروند و در بدن خود جریانی از انرژی را احساس میکنند.

اینجا مکان خوبی برای مدیتیشن و ایجاد خلسه برای پیروان مکاتب معنوی هم است وهر سال تعداد زیادی از مردم در این مکان و پیرامون آن به مراقبه میپردازند. همچنین برخی مردم  از حالات عجیبی در این مکان خبر داده اند.
 پراودا مینویسد دانشجوی دختری که مشغول کاوش در منطقه بوده با صدایی مشکوک به مرکز بنا خوانده می‌شود و زمانی که او  در مرکز بنا می ایستد اشباحی را در کنار خود میبیند اما وی فریاد کنان از منطقه دور می‌شود.
 همچنین  طبق گزارشهای مختلف، آثاری از گرما، الکتریسیته و جریان‌های مغناطیسی در اطراف بنا احساس می‌شود.  به نوشته روزنامه پراودا بیشتر درختان این منطقه  خم شده اند و در روی تنه آنها اثرات سوختگی دیده میشود. ابتدا تصور میکردند اینها به دلیل رعد و برق در این مناطق باشد.  اما ظاهرا" هنوز دلیل این آثار بر درختان مشخص نشده است. برخی این رویدادها را از انرژی های مرموز این منطقه میدانند.
 شبیه این اتفاقات را برخی کاوشگران از درون اهرام مصر نیز بازگو کرده اند. آیا این بناهای باستانی بر روی کانونهای انرژی زمین بنا شده اند؟ یا در موقعیتی ویژه قرار دارند؟ به هر روی میدانیم که این بنا های کهن با دانش پیشرفته و در مدارها و نصف النهارهای خاصی ساخته شده اند. وبه گونه ایی انرژی های زمین را منتقل می‌کنند.

پی‌نوشت‌ها:

1- ارگ جم، فارسی شده آرگام (Arkaim) و نام منطقه ایست در جنوب اورال روسیه  که این شهر کهن آریایی آنجا ساخته شده است برخی از مشخصات این آپارتمان شهر با سازه ایی که در اوستا بنام  ور جمشید آمده شبیه است و موقعیت این بنا نیز درست در نصف النهار نیمروز که به گزارش وندیداد مکان مهاجرت ایرها بوده واقع است. چون برای اولین بار گفتاری به فارسی برای این یادگار کهن ایرانی نگاشته میشود  نگارنده، این بنا را ارگ جم نامید. دور نیست که بنای ساخته شده بدست جمشید نیز طرحی اینچنین داشته باشد یا ور گمشده همین بنا باشد. در اوستا اندازه این ور به اندازه یک میدان اسب سواری آمده است. به هر روی شاید کاوشهای بیشتر در آینده حقیقت متون کهن ما را آشکار تر سازد (بیشتر باستانشناسان روسی این بنا را یادگار نخستین ایرانیان ساکن در این منطقه میدانند.)
2- شهرها و ساختمانهای بزرگ در روزگاران کهن بیشتر به شکل دایره ساخته میشده مانند شهر گور فیروز آباد، دارابگرد در فارس، استون هنج در انگلستان، گوبکلی تپه در ترکیه و آپارتمان شهرهای پوئبلو ها در نیومکزیکو

بالا ماکت  یک پوئبلو بونیتو ( آپارتمان شهر های باستانی در نیومکزیکوی آمریکا) و پایین یک کیوای ساخته شده  در آن

3- استون هنج بنایی سنگی است که در حدود 3300 پیش از میلاد در انگلستان ساخته شده این بنا به شکل دایره و هم مدار با ارگ جم در روسیه ساخته شده است.
4- سایت باستانی سرکل معروف به کاخ سفید در 1200 سال  پیش به کمک امپراطوری بیزانس برای خزر خاقان حکمران نواحی خزر در ناحیه رود دن روسیه  Don River, in present-day Rostov Oblast )) ساخته شده بود که  با بی توجهی مسئولان اتحاد جماهیر شوروی اکنون به زیر آب فرو رفته است.

سایت باستانی کاخ سرکل پیش از فرو رفتن به زیر آب در پروژه سد سازی در سال 1950

5-  بر مبنای آخرین تحقیقات نشان چلیپا تقاطع چهار رود باستانی در سرزمین گمشده ایرانویج است که در بیشتر فرهنگهای جهان به آن اشاره شده این سرزمین کهن و میانی در هر جا نامی داشته اما مشخصات همه آنها یکی است برای همین این نشان در همه جای دنیا دیده میشود. (جغرافیای کهن و سرزمینهای گمشده – فرشاد فرشید راد)
6-  بعید است که فاضلاب توالتها به خندق بیرونی هدایت شود و این از بهداشت چنین بنای مهمی دور است  و نیز اینکه هر واحد مسکونی جداگانه چاه آب داشته باشد هم درست به نظر نمیرسد احتمالا" این چاهها برای فاضلاب هر واحد بودند و کانالها هم برای هدایت فاضلابها ساخته شده بودند اما آبهای شست و شوی میتوانسته به خندق بیرونی هدایت شود.

منابع:

Archaeological sites and site museums- Vol L, n°2, april 1998- Museum International 1-
Archaeology and ethnic politics:
the discovery of Arkaim
V. A. Shnirelman )  UNESCO)

2- Pravda news paper 07.06.2010

3- Crystalink.com (historical web & other)

• < قبلی
• بعدی >