کوروش بزرگ
گزارشی از رویدادها و سخنرانی‌های سومین همایش یادبود استوانه کورش‌بزرگ
- كوروش بزرگ
- نمایش از یکشنبه, 12 آبان 1392 03:53
- بازدید: 5947
مجید خالقیان*
سومین همایش یادبود استوانه کورش بزرگ، در روز هفتم آبان ۱۳۹۲، توسط انجمن علمی دانشجویان تاریخ دانشگاه تهران در تالار فردوسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی برگزار شد. این همایش با استقبال قابل توجه دانشجویان و علاقه‌مندان همراه بود و اساتید برجسته تاریخ و باستان شناسی به سخنرانی پرداختند. سخنرانان این همایش جناب آقای محمد رضا کارگر (مدیر کل امور موزه های کشور)، محمد تقی ایمان پور (استاد دانشگاه فردوسی)، روزبه زرین کوب (استاد دانشگاه تهران) و شاهرخ رزمجو (پژوهشگر موزه بریتانیا و استاد دانشگاه تهران) بودند.
کهسازه (ماکت) آرامگاه کورش بزرگ در دانشگاه تهران، به مناسبت روز گرامیداشت کورش بزرگ
آیات ذوالقرنین
این همایش با تلاوت آیاتی چند از کلام الله مجید آغاز شد. نکته قابل توجه آن بود که آیات ۸۳ تا ۸۸ سوره کهف تلاوت شد که پیرامون حضرت ذوالقرنین (ع) می باشد و به تأیید علامه طباطبایی محتمل ترین گزینه برای ذوالقرنین (ع)، کورش بزرگ است.
آخر شاهنامه
در ادامه مجری برنامه با خواندن ابیاتی از شعر مهدی اخوان ثالث با عنوان «آخر شاهنامه» برنامه را آغاز کرد. وی بعد از خوش آمد گویی به حضار، به شیرمردانی که در مرزهای جنوب شرقی کشور عزیزمان از دست دادیم، اشاره کرد و از دکتر جمشیدیها، معاونت فرهنگی دانشگاه تهران برای ایراد سخنرانی دعوت کرد.
معاون فرهنگی دانشگاه تهران: ملت ایران به کسی ظلم نمی کند و ظلم را هم نمی پذیرد.
دکتر غلامرضا جمشیدیها در ابتدای سخنان خود اظهار داشت: «بر خود فرض می دانم که از فرزانگان گروه تاریخ و باستان شناسی تشکر کنم» وی در ادامه سخنانش گفت که حرف‌های کورش‌بزرگ درباره رفتار درست با مردمان، مانند حاکمان معمولی نبود، چنین حرف هایی یک جور سبقه پیامبرانه دارد و حرف های خدایی است. معاون فرهنگی دانشگاه تهران، درباره ملت ایران هم سخنانی را مطرح کرد و افزود: ملت ایران به کسی ظلم نمی کند و ظلم را هم نمی پذیرد که این دو ویژگی ما ایرانیان است.
دکتر غلامرضا جمشیدیها (معاون فرهنگی دانشگاه تهران)
دبیر همایش: تعیین روزی در تقویم ملی برای پاسداشت نخستین منشور حقوق بشر...
فریبا میرزایی دبیر سومین همایش یادبود استوانه کورش بزرگ، در این همایش به بررسی اهداف انجمن علمی دانشجویان تاریخ پرداخت و همچنین اشاره هایی به وضعیت آثار باستانی و میراث فرهنگی داشت. وی گفت: منشور کورش بزرگ در سال ۱۹۷۱ از سوی سازمان ملل متحد به عنوان اولین اعلامیه حقوق بشر شناخته شد و به این ترتیب این افتخار به نام ایران در تاریخ جهان به ثبت رسید. میرزایی ادامه داد: انجمن علمی دانشجویان گروه تاریخ پس از برگزاری نخستین و دومین گرامیداشت منشور حقوق بشر کورش بزرگ، در سالهای گذشته، تصمیم به برگزاری سومین همایش گرامیداشت آن گرفته است. هدف انجمن علمی از برگزاری گرامیداشت برای منشور کورش بزرگ، تعیین روزی در تقویم ملی برای پاسداشت نخستین منشور حقوق بشر بوده است.
دبیر سومین همایش یادبود استوانه کورش‌بزرگ همچنین درباره تخریب میراث فرهنگی بیان کرد: مدتی است که تخریب آثار میراث فرهنگی ایران شدت گرفته به طوری که در مدت زمان کوتاه، بسیاری از آثار تاریخی کشور تخریب شده است. البته تخریب آثار تاریخی ایران، که بسیاری از آنها به ثبت میراث فرهنگی هم رسیده است، مسئله جدیدی نیست. میرزایی به نمونه‌هایی از تخریب آثار باستانی اشاره کرد و گفت: برخی از این آثار نشانگر تاریخ و پیشینه ایران کهن است و مرمت آن شاید ناممکن به نظر برسد. او وظیفه انجمن علمی دانشجویان را اینچنین بیان کرد: انجمن علمی دانشجویان گروه تاریخ دانشگاه تهران وظیفه خود می‌داند، از مردم و مسئولان بخواهد تا بر حفظ آن، چنان که شایسته فرهنگ و تمدن ایران است، رفتار نمایند چراکه میراث فرهنگی، منحصر به فرد، غیر قابل جایگزینی و در میان همه ملل از ارزش و احترام برخوردار است.
پس از سخنان دبیر همایش، نماهنگی با عنوان «سیر تخریب میراث فرهنگی» به نمایش در آمد که تصاویر غم انگیزی از نوشتن یادگاری ها و تخریب آثار در آن گنجانده شده بود.
کارگر: میراث گرانبهای ما می تواند به عنوان یک پشتوانه عظیم برای مسائل سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در بر داشته باشد.
محمد رضا کارگر، مدیر کل امور موزه های کشور، در این همایش اظهار امیدواری کرد که این هم نشینی و هم اندیشی، مبنای خوبی برای بزرگداشت اتفاقات مهم تاریخ کشورمان باشد. وی گفت: امیدوارم که ارزش های نهفته در میراث فرهنگی ما توسط این گونه نشست ها بیشتر تجلی پیدا کند.
کارگر به طرح سوال های مبنایی پرداخت و گفت: ما باید فکر کنیم و ببینیم با وجود این غنای آثار ما چه بهره وری را امروز می توانیم داشته باشیم؟! جامعه ما چگونه می تواند برای هویت سازی خود، هدفمند سازی و وحدت ملی خود و برای صد ها موضوع دیگر استفاده کند؟ مدیر کل امور موزه های کشور، خاطره ای از نمایشگاه امپراتوری فراموش شده ی هخامنشی در موزه بریتانیا بیان کرد و افزود: آن زمان در تیتر روزنامه «آبزرور» این گونه نوشته شد که ایران کشوری نیست که بشود معادله آن را با بحث نظامی حل کرد، این نمایشگاه به ما نشان داد که ایران کشوری است با چند هزار سال تمدن و مردمی تمدن ساز. کارگر عنوان کرد که بار عمده چنین تأثیری روی منشور کورش‌بزرگ بود، منشوری که در قسمت آخر نمایشگاه به نمایش درآمده بود.
گارگر ادامه داد: ما امروز می توانیم از منظر های مختلف در عرصه های جهانی حضور پیدا بکنیم. در هر منظری هم وارد شویم مانعی سر راه ما نیست، ولی در بعضی از منظر ها در یک صدر قرار می گیریم، در یک منظر ما اصلا به حساب نمی آییم. مهم ترین عنوانی که دنیا ما را به آن قبول دارد و بلا منازعه می پذیرید این است که ما ملتی هستیم تاریخ ساز، تمدن ساز و همیشه دارای رفتار فرهنگی و هم کنشی با فرهنگ های مجاور خودمان هستیم.
وی همچنین به دیگر نمایشگاه ها و اظهارات تحسین برانگیز مسئولین کشورهای دنیا به میراث فرهنگی ایران اشاره کرده و گفت: این ها در واقع تأثیرات مستقیمی است که میراث گرانبهای ما می تواند به عنوان یک پشتوانه عظیم برای مسائل سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در بر داشته باشد.
محمد رضا کارگر (مدیر کل امور موزه های کشور)
ایمان پور: کورش صلح طلبی را یک امتیاز می داند
دکتر محمد تقی ایمان پور، استاد دانشگاه فردوسی و دارای مدرک دکتری از دانشگاه منچستر، در ابتدای سخنانش از انجمن علمی دانشجویان تاریخ تشکر کرد که در این فضای نا امیدی و بی‌انگیزگی توانستند این جمعیت انبوه را گرد هم آورند. او خاطر نشان کرد: «من افسوس می خورم برای بچه های خودمان در مشهد که متأسفانه کمتر چنین فرصت هایی را توانستند فراهم کنند.»
ایمان پور موضوع سخنرانی خود را «کورش آنگونه که باید شناخت» عنوان کرد و به سیاسی شدن تاریخ در کشور اشاره داشت. او از افراط و تفریط ها درباره تاریخ ایران باستان گلایه کرد و نمونه هایی از این موضوع مثال آورد. سپس به بیان اجمالی منابعی که از کورش بزرگ سخن می گویند پرداخت و تأکید کرد که حق نداریم با نگاه ارزش های امروز به حوادث تاریخی و به یک شخصیت نگاه کنیم، ما باید به زمان حادثه و ارزش های حاکم بر آن زمان برگردیم، اگر منابع را مقایسه و بررسی کنیم و به ارزش های حاکم بر آن زمان برگردیم به واقعیت نزدیک می شویم. او پس از بررسی محتویات منابع اشاره کرد که کشتن از نظر کورش یک امر ناپسند است و با صلح وارد شدن امر پسندیده ای است در حالی که گویی در شرایط آن روز و برای دیگر حاکمان کشتن یک نوع افتخار بوده است. کورش صلح طلبی را یک امتیاز می داند و سعی دارد آن چهره صلح آمیز را نشان دهد.
نماهنگ فعالیت‌های انجمن علمی دانشجویان تاریخ و نماهنگ کورش نامه
در ادامه همایش نماهنگی از فعالیت های چند وقت اخیر انجمن علمی دانشجویان تاریخ دانشگاه تهران به نمایش در آمد که از جمله این فعالیت ها می توان به «نخستین همایش جایگاه تاریخی-فرهنگی نوروز» در اسفندماه سال گذشته و همچنین همایش «شاهنامه در ترازوی تاریخ» در اردیبهشت امسال اشاره کرد.
در نماهنگ کورش نامه، برخی از جملات کتاب کورش نامهٔ گزنفون (مورخ یونانی) که از زبان کورش‌بزرگ نقل کرده است به همراه منبع دقیق آن آورده شد و به نمایش در آمد.
زرین کوب: باید هشیار باشیم
دکتر روزبه زرینکوب، استاد دانشگاه تهران و متخصص تاریخ ایران باستان، در این همایش دیدگاهی منتقدانه به برخی از فرضیه ها داشت و قبل از ورود به بحث اصلی نکات مهمی را اشاره کرد. زرینکوب گفت: ما به عنوان اهل تاریخ یا به عنوان کسانی که با تاریخ، فرهنگ و سنت‌های کهن ایران ارتباط داریم، خیلی باید هشیار باشیم. کسانی با عنوان ایرانشناس، تاریخ دان، باستان شناس و زبان شناس هستند که البته کارهای بزرگی انجام دادند و از آن ها متشکریم که این حوزه دانشی را گسترده تر کردند و اگر خیلی از آن ها نبودند ما دستانمان خیلی خالی بود، اما این بدان معنا نیست که ما موظف هستیم در برابر آنها تعظیم کنیم، ما فقط موظف هستیم در برابر دانش و آن دانشی که انسانی است تعظیم کنیم. اینکه یک شخص ممکن است چیزی بگوید که خلاف هویت و هویت بخشی ایرانی باشد حتما باید با دقت به آن توجه کنیم و راجع به آن حرف بزنیم و نقدش کنیم، البته عالمانه، البته دقیق و البته محترمانه.
دکتر زرینکوب خاطر نشان کرد: دانشِ تاریخ، جدای از کسی که آن را ایجاد می کند نیست. نمی توانیم بگوییم تاریخ میخوانیم اما با مولف آن و یا تولید کننده آن کاری نداریم چرا که مهم است که مولفش کیست و دنبال چیست!
استاد دانشگاه تهران به یک باستان شناس مشهور به نام «دنیل پاتس» اشاره کرد که کتابی با حمایت های مالی عده ای از حکومت های کرانه های جنوبی خلیج فارس نوشت و عنوانش را نام جعلی «تاریخ باستانی خلیج ع ر ب ی» قرار داد و چند سال پس از آن مقاله ای با عنوان «کورش بزرگ و پادشاهی انشان» نوشت! زرین کوب افزود: رابطه دانش با قدرت و رابطه دانش با سیاست یک امر بدیهی و غیر قابل انکار است. او گفت: نمی خواهیم الزاما بگوییم چنین چیزی بد است، خیر بد نیست ولی به هر حال باید مراقب بود و به این مسئله توجه کرد.
در ادامه دکتر زرین کوب به سخنرانی تخصصی در حوزه تاریخ و نقد برخی از فرضیه های «دنیل پاتس» که کورش را غیر ایرانی خوانده است، همراه با ارائه اسناد و مدارک تاریخی پرداخت.
دکتر روزبه زرین کوب (استاد دانشگاه تهران)
رزمجو: استوانه کورش‌بزرگ یکی از ده اثر مهم موزه بریتانیا است
آخرین سخنران این همایش دکتر شاهرخ رزمجو بود. دکتر رزمجو پژوهشگر موزه بریتانیا است که متن اصلی بابلی استوانه را به فارسی ترجمه کرده است. ترجمه رزمجو در تارنمای رسمی موزه بریتانیا قرار دارد و او را باید یکی از متخصصان بزرگ استوانه کورش‌بزرگ دانست.
دکتر شاهرخ رزمجو (پژوهشگر موزه بریتانیا، استاد دانشگاه تهران)
رزمجو پس از اشاره به تاریخچه ای از چگونگی کشف استوانه کورش و معرفی هرمزد رسام، افزود: به تازگی با توجه به اسنادی که در اختیار ما قرار دارد، به نظر می رسد خود «هرمزد رسام» در زمان کشف استوانه کورش حضور مستقیم نداشته زیرا او در چندین سایت به طور همزمان مشغول به حفاری بوده است و یکی از بستگانش به نام «داود توما»، در بابل مشغول کار بوده و احتمالا این استوانه از یافته های «داود توما» است. شایان ذکر است که همواره «هرمزد رسام» با عنوان یابنده استوانه کورش مطرح بود.
استاد دانشگاه تهران درباره اهمیت استوانه کورش در موزه بریتانیا اینچنین گفت: این اثر یکی از ده اثر مهم موزه بریتانیا است، این موزه میلیون ها اثر در انبار هایش دارد و یا به نمایش گذاشته است اما اگر قرار باشد ده اثر مهم موزه بریتانیا نام برده شود، موزه اعلام خواهد کرد که استوانه کورش یکی از اولین ها است و در بالای لیست قرار می گیرد.
رزمجو در ادامه گفت: برخی ممکن است بگویند آنچه در استوانه کورش نوشته شده است، تبلیغ است یعنی ممکن است یک پادشاه فاتح بیاید و بگوید من این کارها را کردم در صورتی که واقعیت نداشته باشد. اینجاست که ما وظیفه داریم به سراغ منابع و مدارک دیگر برویم. او افزود: مدارک دیگری از بابل در اختیار داریم که شامل لوح ها و کتیبه های گلی هستند. دکتر شاهرخ رزمجو با نشان دادن تصویر یکی از لوح ها، ادامه داد: این لوح مربوط به دو روز پس از فتح بابل می شود. در اینجا یک معامله شرح داده می شود که در آن گوسفند رد و بدل می کنند برای پرداخت. این به ما می گوید که سیستم اداری بابل هنوز به طور عادی کار می کند، چیزی عوض نشده است و مردم مشغول زندگی عادی خود هستند و کشتار و غارت به نظر نمی آید زیرا این اسناد باید در دیوانخانه ها تنظیم می شد، شاهدان باید حضور می یافتند و تأیید امضا می کردند. رزمجو افزود: ما مجموعه ای از این لوح های مربوط به روزهای بعد از سقوط بابل داریم که نشان می دهد همه چیز سر جای خودش است. وی همچنین به یافت شدن کتیبه هایی از منطقه سوریه اشاره کرد که اشاره دارند که افرادی از بابل آزاد شدند تا برگردند به سرزمین خودشان و باز هم این مورد تأییدی بر متن استوانه کورش‌بزرگ است.
مترجم استوانه کورش، درباره مورد احترام بودن کورش گفت: «کورش بزرگ» نامی نیست که جدید باشد و یا در قرن بیستم به کورش داده شده باشد، بلکه اروپایی ها قبل از یافته شدن استوانه کورش (حتی از قرن 16) برای او استفاده می کردند. اما هرچه جلو تر می آییم و به قرن 19 می رسیم دیدگاه اروپایی نسبت به پادشاهان مشرق زمین و به خصوص، کورش، داریوش و خشایارشا تند تر می شود و حالت خصمانه تری به خود می گیرد. بعد از تبلیغاتی که کلاسیسیت های قرن نوزدهم انجام می دهند، چهره ی خوبی که پادشاهان ایران در ذهنیت اروپایی داشتند، به مرور تضعیف و تخریب می شود.
رزمجو در پایان سخنانش از مرحوم پیرنیا یاد کرد و گفت: درست نیست که ما از استوانه کورش صحبت کنیم و از مرحوم حسن مشیرالدوله پیرنیا یاد نکنیم. کسی که اولین ترجمه استوانه کورش‌بزرگ به فارسی را برای ایرانی ها ارائه داد و انصافا در زمان خودش ترجمه بسیار بسیار خوبی را ارائه کرد. مشخص است که پیرنیا خیلی دقت در گزینش کلمات برای این ترجمه کرده است و متأسفانه خیلی کم از ایشان یاد می شود.
اجرای موسیقی زنده
در ادامه موسیقی زنده سنتی اجرا شد و این آخرین برنامه این همایش بود، در انتهای همایش تصاویری از ماکت کورش در حیاط دانشکده ادبیات و علوم انسانی پخش شد و حضار سالن مراسم را ترک کردند.
کهسازه آرامگاه کورش بزرگ در دانشگاه تهران، به مناسبت روز گرامیداشت کورش بزرگ
* برگرفته از تارنمای پردیس اهورا
