ایران‌بوم

تهاجم داعش به شنگال و کشتار بی‌رحمانه مردم این دیار و رنج آوارگی و در به دری شمار قابل توجهی از اهالی شنگال و نیز به اسارت در آمدن زنان و دختران ایزدی شنگالی توسط داعش بازتاب بسیار گسترده‌ای در رسانه‌های جمعی و نیز در میان افکار عمومی در ایران داشت. بسیاری از رسانههای جمعی با دقت و به صورت مستمر به بازتاب این فجایع پرداخته و نویسندگان و تحلیلگران بسیاری در روزنامهها و نشریات به تحلیل و بررسی این فجایع پرداختند. همچنین پس از گسترش تهاجم داعش به کوبانی موج گستردهای از همراهیها و همدلی‌های مردمی ایرانیان خود را نمایان ساخت. بسیاری از رسانه‌های جمعی و نیز نخبگان و شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی و مدنی کشور به نشانه همدلی با مردم شنگال و کوبانی به ابراز انزجار از اعمال داعش پرداختند و به این ترتیب شاهد بودیم که فضای عمومی به صورت گستردهای در جای جای ایران متوجه آلام و رنجهای مردم شنگال و کوبانی شده است.

واکنش‌های مردمی در ایران برای ابراز همدلی و همراهی با مردم شنگال و کوبانی در اشکال گوناگونی ظاهر شد. پیش از همه و بیش از همه این رسانه‌های مکتوب و روزنامه‌ها و نشریات و نیز سایت[ تارنما]‌های خبری و خبرگزاری‌های کشور و فعالان اینترنتی بودند که با اختصاص بخشی از اخبار و تحلیل‌های خود به موضوع داعش و هجوم این گروه به مردم شنگال و کوبانی و به تصویر کشیدن وضعیت مردم این مناطق و نیز جنایات و روش‌های غیرانسانی داعش ضمن اطلاع رسانی شایسته، حساسیت‌های عمومی نسبت به این واقعه را تشدید کردند. بسیاری از روزنامههای پرفروش کشور تیترهای بزرگ و نخست صفحه اول خود را به این موضوعات اختصاص دادند و یاداشتهای اصلی خود را در صفحه یک روزنامهها به تحلیل رویدادهای کوبانی و شنگال و وضعیت مردم به ویژه ایزدیهای شنگال پرداختند. در این دوره چند ماهه صدها خبر، گزارش، یاداشت، مصاحبه،عکس و تحلیل در باره داعش و هجوم داعش به اقلیم کردستان عراق و نیز کوبانی تولید و منتشر شد و از این نظر حجم قابل توجهی پیام و محتوای رسانهای در این خصوص تولید و منتشر شد. بخشی از این یاداشتها و تحلیلها به موضوع داعش و حملات آن و مقاومتهای مردمی اختصاص داشت و بخشی نیز درخواست یاری و افزایش کمکهای همه جانبه ایران به مردم منطقه و به ویژه کردهای عراق و سوریه را در دستور کار خود قرار داده بودند. گروهی نیز در نوشتههای خود خواستار دخالت و یاری نهادهای بین المللی در امر کمک به مردم آواره این مناطق بودند. نویسندگان چنین نوشتههایی شامل روزنامه نگاران و تحلیلگران و نیز گروهی از نخبگان و استادان و پژوهشگران برجسته کشوری بودند. چنین مشارکت گستردهای ازسوی طیفهای مختلف فکری و سیاسی و نیز علمی در باره موضوعی خارج از مرزهای سیاسی ایران یعنی همدلی با آسیب دیدگان حملات داعش وبه خصوص کردهای عراق و سوریه تا کنون کمتر سابقه داشته است. این موضوع یعنی موج رسانهای بازتاب و تحلیل حوادث کردستان عراق و نیز کوبانی نشانگر اهمیت موضوع و جدی گرفته شدن موضوع کردهای عراق و سوریه از سوی افکار عمومی ایرانیان است.

همراه با واکنش رسانههای جمعی برخی فعالان مدنی ونهادهای غیر دولتی نیز با برگزاری نشستها و بر پا کردن کانونهای گردآوری کمکهای مردمی اقدام به گردآوری کمکهای پولی، امدادی و کالایی برای یاری آوارگان ایزدی و دیگر آوارگان مستقر در اقلیم کردستان عراق کردند. از جمله این اقدامات میتوان به تلاش نهادهای مدنی در استان کردستان، استان آذربایجان غربی، کرمانشاه و نیز تهران اشاره کرد که طی چند اقدام جمعی و با همراهی نیکوکاران کشور میلیاردها تومان کمک نقدی و کالایی برای یاری این رنج دیگان ناشی از هجوم داعش گردآوری و سپس به اقلیم کردستان عراق اعزام شد.

همچنین یکی دیگر از این همراهیهای بیسابقه مردمی در ایران با مردم کرد در منطقه از طریق برگزاری تجمعات و نشستهای اعتراضی خود را نشان داد. همزمان با رویدادهای شنگال و کوبانی دهها تجمع و نشست اعتراضی در تهران و سایر شهرستانها از جمله سنندج برگزار شد. تجمع کنندگان با شعارهایی ضمن ابزار انزجار ازسکوت دولت ترکیه در مقابل تهاجم داعش به اقلیم کردستان عراق و همچنین همراهی دولت ترکیه با داعش و نیز ممانعت این کشور از یاری رساندن به مردم کوبانی از سازمانهای بینالمللی خواستار جدیت بیشتر در مقابل هجوم داعش بودند. شعارهایی چون«تهران گلوی کوبانی» و نیز «شرافت ایرانی حمایت از کوبانی»، نشانی از همدلی ایرانیان با مردم رنج دیده این مناطق بود.

افزون بر واکنشهای رسانهای و نیز امدادگری و کمکهای مردمی و همچنین تظاهرات و تجمعات اعتراضی، انتشار چند بیانیه در همراهی با مردم اقلیم کردستان عراق و کوبانی از دیگر اقداماتی بود که توسط فعالان و نخبگان اجتماعی ایرانی پی گرفته شد. آخرین دست از این واکنشها انتشار بیانیه ای با امضا بیش از سیصد و هفتاد نفر از شخصیتهای سیاسی، فرهنگی، علمی و مدنی برجسته و صاحب نام از مناطق مختلف ایران از جمله استانها وشهرستانهای تهران، شیراز، خوزستان، کرمانشاه، آذربایجان غربی وشرقی و اردبیل، خراسان، کردستان، کرمان و مازنداران و سایر مناطق بود. نخبگان مشارکت کننده در این بیانیه که به سه زبان فارسی، انگلیسی و کردی منتشر شد ضمن در خواست از سازمانهای بینالمللی و شخص دبیرکل سازمان ملل متحد برای گسترش اقدامات امدادی و یاری رسانی به مردم منطقه درخواست کرده بودند تا سازمان ملل با تعیین کمیتهای حقیقتیاب اقدام به شناسایی افراد، گروهها و کشورهایی کند که در تأسیس کمک و تسلیح داعش نقش داشتهاند. این بیانیه در محافل خبری و رسانهای ایران و نیز خارج از ایران بازتاب گستردهای داشت.

گستردگی حمایت و همدلی ایرانیان از مردم اقلیم کردستان عراق و شنگال و نیز کردهای سوری در کوبانی موجب شد تا برخی تحلیلگران در پی پاسخ به این پرسش برآیند که دلیل بازتاب گسترده رویدادهای شنگال و کوبانی در ایران چیست؟ چرا ایرانیان به اشکال مختلف همدلی گسترده و بی سابقهای با مردم این مناطق از خود نشان دادند؟

پاسخ به چنین پرسشی نیازمند بررسی و پژوهش ویژهای است اما شواهد و مستندات موجود نشان میدهد اولاً بازتاب حوادث کردستان عراق و تهدیدهایی که توسط داعش کردهای منطقه را در معرض وضعیت مخاطرهآمیزی قرار داده است در ایران بسیار گسترده بوده است و کمتر سابقه داشته که در برابر موضوعی که خارج از مرزهای سیاسی کشور روی میدهد چنین واکنشهای گستردهای ظهور و بروز کند. دوم واکنش به این پدیده صرفاً خاص مردم کُرد ایرانی نبوده و نخبگان و شخصیتها و فعالان غیر کُرد ایرانی در بخشهای گستردهای از ایران و حتی در استانهای شرقی کشور نیز در این روند اعتراضی–همدلی مشارکت قابل توجهی داشتهاند.همچنین شواهد نشان میدهد در این همراهیها و اعتراضها نه فقط شخصیتهای سیاسی بلکه بسیاری از فعالان فرهنگی نیز مشارکت داشتهاند.

مشارکت این گروه از فعالان فرهنگی نیز افزون بر شاخصهای حقوق بشری و حقوق مردم شنگال و کوبانی عموماً مبتنی بر تأکید بر عناصر فرهنگی و پیوندهای تاریخی، تمدنی و فرهنگی میان ایرانیان با کردهای جهان است. آنگونه که از نوشتهها یا تراکتهای این گروهها مشخص بود پیوندهای تاریخی و تمدنی و زبانی و فرهنگی میان ایرانیان با کردهای عراق و سوریه موجب میشود تا حساسیت ایرانیان نسبت به سرنوشت کردهای عراق و سوریه بیشتر نمایان شود و به این ترتیب این پیوندهای تمدنی، فرهنگی، تاریخی و زبانی و هم سرنوشتی و نیزهم تباری نقشی برجسته در گسترش حساسیتهای ایرانیان به وضعیت و رنجهای مردم تحت ستم داعش از جمله شهروندان شنگال و کوبانی ایفا کند. شاهد این مدعا نیز ایزدی بودن مردم شنگال است. آیین ایزدی با دارا بودن عناصر آیینی ایرانیان باستان و پیش از اسلام، نشان روشنی از این پیوندها را نمایان میسازد.

حوادث اخیر در اقلیم کردستان عراق و هجوم داعش به این منطقه به ویژه حملات داعش به شنگال و مردم ایزدی بیش از گذشته حاوی این پیام بود که میان ایرانیان با کردهای منطقه از جمله کردهای عراق و سوریه پیوندهای عمیقی وجود دارد و سرنوشت مردم کرد عراقی و سوری از نظر مردم ایران اهمیت زیادی دارد. همدلی ایرانیان با کردهای منطقه در بطن خود حاوی این پیام بود که استعدادها و ظرفیتهای موجود برای گسترش روابط ایران با کردهای منطقه فراتر ازوضع موجود و روابط سیاسی حاضراست. پیامی که باید توسط مسئولان ذیربط در ایران و نیزاقلیم کردستان عراق بیش از گذشته شنیده شود. پیام و بانگ همدلی و همراهی ایرانیان با کوبانی و شنگال سرمایه اجتماعی با اهمیتی است که میتواند نقش بیبدیلی در تعمیق پیوندهای فرهنگی هم تباران حوزه تمدن نوروز ایفا کند.