گردشگری
معرفی و آسیب شناسی پل لوشان
- گردشگری
- نمایش از چهارشنبه, 13 دی 1391 07:06
- بازدید: 5593
برگرفته از تارنگار مرمت 87
استان گیلان با مساحت 14711 کیلومتر مربع در میان رشته کوههای البرز و تالش در شمال ایران جای گرفته است. این استان به واحد جغرافیایی جنوب دریای خزر تعلق دارد و با استان های اردبیل در غرب، مازندران در شرق ، زنجان در جنوب و اران و دریای مازندران در شمال هم مرز و همسایه است. رود سفید تمشک که بین چابکسر و رامسر جاری است، آن را از استان مازندران جدا می کند.
· موقعیت جغرافیایی شهر رشت
شهر رشت در ۴۹ درجه و ۳۶ دقیقه طول شرقی و ۳۷ درجه و ۱۶ دقیقه عرض شمالی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد و مساحت آن حدود ۱۳۶ کیلومتر میباشد.
این شهر از شمال به بخش خمام، از جنوب به دهستان لاکان، از غرب به صومعه سرا و از شرق به بخش کوچصفهان محدود میباشد. شهر رشت در وضع طبیعی خود جزء کوچکی از جلگه گیلان و دشت های جنوبی دریای خزر محسوب میشود.
این جلگه که در دو حد جنوبی و شمالی خود بین کوه های البرز و نوار ساحلی قرار دارد، شهر رشت، بندر انزلی و لاهیجان را در بر گرفته است.
رودخانه صیقلان رودبار (زرجوب یا سیاه رودبار) که یکی از شاخه های سفید رود است، از جهت خاور و شمال خاوری، و رودخانه گوهر رود که از کوه رضا لو چما چاء در جنوب رشت سر چشمه می گیرد، از جانب جنوب و باختر، شهر رشت را در میان گرفته اند این دو رودخانه در ۵/۴ کیلومتری شمال باختری رشت به هم پیوسته و سپس به نام پیر بازار روگا به مرداب میریزد. فاصله رشت از تهران ۳۲۵ کیلومتر است و از بندر انزلی ۳۰ کیلومتر است و با دو جاده آسفالته به این دو شهر مربوط میشود. رشت دارای فرودگاهی است که در ۵ کیلومتری شمال خاوری آن ساخته شده است.
از نظر توپوگرافی، باید رشت را شهری مسطح دانست و می توان گفت که شهر رشت، روی یک برآمدگی، به درازای ۴ کیلومتر و به پهنای ۲ کیلومتری قرار دارد. ارتفاع قسمتهای مرکزی شهر، میان (۱+) و (۲-) تغییر می کند. خط تراز، در قسمتهای پر جمعیت برابر (۷-) متر است. در قسمت جنوب و جنوب باختری و خاور هم که زمین ها به سوی رودخانه میرود پست تر میشود.
بر اساس آمار های منتشر شده از سوی سازمان هوا شناسی، متوسط روز های بارندگی در سال، ۱۳۵ روز است. کمترین میزان بارندگی سالیانه ۸۲۰ میلیمتر، متوسط این میزان ۹/۱۳۱۳ میلیمتر است (در ارائه این ارقام، میزان بارندگی در باران های شدید و به مدت کمتر از ۶۰ دقیقه منظور نشده است).
معمولاً، ماههای شهریور و مهر پر باران ترین ماههای سال است. ولی این امر ثابت نیست و گاهی هم ماههای فروردین، آبان، دی، بهمن و اسفند دارای بیشترین میزان بارندگی در سال میباشند. دمای شهر یا درجه حرارت، در بعضی مواقع به ۸- درجه می رسد و تا ۳۷ درجه نیز بالا می رود.
میزان رطوبت هوا در سحرگاه، بین ۹۰ و ۹۵ درصد است که در ساعت های نیمروز کاهش می یابد و در مواقع شب، دوباره رو به افزایش می گذارد. رطوبت در تابستان به کمترین حد و در زمستان، به بیشترین حد خود می رسد و بیشترین میزان رطوبت در فصول مختلف، ۱۰۰ درصد و کمترین میزان آن تا ۶۰ درصد تغییر می کند.
بادهایی که در رشت می وزند بیشتر معتدل هستند و جهت مشخصی ندارند.
از انواع پهن برگ و به تعبیری جنگلهای برگریز است و مهمترین گونه های آن راش، بلوط، ممرز، افرا و توسکا و غیره است. در ۲۵ سال اخیر، جنگلهای سوزنی برگ همانند لکه های نامتجانس، دل زیبائیهای جنگلهای یکدست ما را می خراشد و هر گونه حیات وحش را، اعم از گیاهی و جانوری، به علل مختلف، از خود فراری می دهد، در حالیکه درختهای زیبای آزاد و سفید پلت و غیره از گردونه گیاهی منطقه خارج میشوند.
پستاندارانی از هفت راسته جانوری، شامل حشره خوران، خفاشها، گوشتخواران، زوج سْمان، خرگوشها و جوندگان موجودند که شامل ۲۰ خانواده و ۴۴ گونه میباشند و مهمترین گونه ها عبارتند از:
خار پشت، موش کور، حشره خوار آبزی، خفاش، گرگ، شغال، روباه معمولی، راسو، گورکن، شنگ، کفتار، گراز (خوک وحشی) ،خرگوش ،تشی ،موش شکول و خانواده پر تعداد موش.
مهمترین انواع پرندگان عبارتند از:
آبچلیکها، ابیا ( کفات )، اردکها (شامل: تاجدار، کله سبز، ارده ای، سر حنایی، سیاه کاکل، گیلار، فیلوش، آنقوت، تنجه بادکوبه ای، خوتکا، ختکای پر سفید، عروس غاز، غاز ها، قوی کُنگ و فریاد کش، نوک پهن) حواصیلها، باکلان، (قره غاز، آبقُمبل) پرندگان شکاری (بحری، طرلان، بالابان، سنقُرها، عقاب طلایی و جنگلی، کورکودها، لاشخورها، قرقی ها، پیغو، لیل، مارها در دو گروه سمی و غیر سمی طبقه بندی میشوند که معرفترین مارهای غیر سمی عبارتند از:
مار آبی، قره سوجه، مار چلیپر، مار آتشی و قمچه مار.
شهرستان رودبار با وسعت ۲۵۷۴ کیلومتر مربع دومین شهرستان استان گیلان به لحاظ وسعت است که از شمال به رشت، ازجنوب به استان قزوین و از غرب به فومن و استان زنجان محدود میشود.شهرستان رودبار در مختصات جغرافیایی ۳۶ درجه و ۳۲ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۷ دقیقه ازخط استوا و ۴۹ درجه و ۱۱ دقیقه تا ۵۰ درجه ۵ دقیقه طول شرقی از نصف النهار مبداء واقع شدهاست.این شهرستان با وسعت ۲۵۷۴ کیلومتر مربع دومین شهرستان استان گیلان به لحاظ وسعت است
· شهرستان رودبار
این شهرستان شامل 7 شهر، 4 بخش، 10 دهستان و 208 آبادی می باشد.
شهرهای آن عبارتند از : رودبار ـ منجیل ـ لوشان ـ رستم آباد ـ توتکابن ـ جیرنده ـ بره سر.
شهرستان رودبار به مساحت 3/2574 کیلومتر مربع در 75 کیلومتری جنوب رشت
و در طول 24/49 و عرض 48/36 جغرافیایی واقع شده است و جمعیت این
شهرستان 122187 نفر می باشد که 63692 نفر یعنی 1/52 درصد از
جمعیت این شهرستان را شهرنشینان و 58495 نفر یعنی 9/47 درصد
را روستانشینان تشکیل می دهند.
رودبار به نامهای مختلفی از جمله «خشکه رودبار»، «رودبارمحمد زمان خانی»،«رودبار زیتون» «پیلده رودبار» معروف بودهاست که نام رودبار احتمالاً به دلیل جریان داشتن رودخانه سفید رود در این شهرستان پدید آمدهاست. رودبار ازنظر تاریخی دارای قدمتی ۶ هزارساله میباشد .آثار بدست آمده در تپه مارلیک حاکی از وجود تمدنی کهن دراین منطقهاست که مربوط به هزاره دوم قبل ازمیلاد میباشد گفتنی است.
شهرستان رودبار درکرانه سفید رود و در منطقهای کوهستانی قرار گرفتهاست و آب و هوای آن تحت تاثیر هوای خشک و نیمه خشک ناحیه مرکزی قراردارد از نظر آب و هوایی این منطقه به ویژه شهر زیبای رودبار دارای آب و هوای مدیترانهای میباشند و رویش درختان زیتون در این منطقه گواه موضوع است. این منطقه درمسیر بادهای دایمی دره سفید رود قرارگرفته که بادهای منجیل آن معروف است.
اقتصاد این منطقه بعلت شرایط خاص اقلیمی بر پایه کشاورزی و دامداری استوار است. مهمترین محصول کشاورزی که می توان به آن اشاره کرد زیتون میباشد که عمده ترین محصول کشاورزی شهرستان رودبار بوده و دارای فرآوردههای بسیاری چون روغن زیتون و صابون است.
· مناطق گردشگری رودبار
تپه های مارلیک یا چراغعلی تپه، در حوالی روستای نصفی از توابع رحمت آباد رودبار قرار دارد. کاوش های باستان شناسی در این تپه ها از سال 1340 شروع شد که حاصل آن کشف اشیاء نفیس و با ارزشی بود که اکنون در موزه ها نگهداری می شود. قدمت اشیاء پیدا شده در این تپه ها به بیش از سه هزار سال می رسد. امروزه مارلیک به عنوان یکی از گنجینه های ملی و تاریخی، سند پر افتخاری برای گیلانیان و تمدن کهن این منطقه به شمار آورده شده است.
· چشمه آب گرم ماست خور
از جمله دیدنی های شهرستان رودبار چشمه آب گرم ماست خور است. این چشمه در دهکده "ماست خور" در 5 کیلومتری شهر رودبار و در غرب سد منجیل قرار دارد و آب آن هنگام خروج از مظهر خود جوشان و گرم است. اهالی منطقه معتقدند که استحمام در این چشمه آب گرم بسیاری از بیماری های استخوانی و رماتیسمی را درمان می کند.
· معماری بومی گیلان
معماری سرزمین گیلان می تواند از دو جنبه شرایط اقلیمی- محیطی و طراحی معماری مورد بررسی و تفسیر قرار گیرد هر چند تاثیر اقلیم بر روی فرم و عملکرد بناها را در شمال به عنوان عامل تعیین کننده در نظر می گیرند ، ولی جنبه های معماری و زیباشناختی آن نیز از اهمیت والایی برخوردار است.
با نگاهی گذرا به هر کدام از گونه های معماری گیلانی در می یابیم که عناصر بوجود آورنده یک خانه سنتی گیلانی کاملا شکل گرفته و برآمده از طبیعت اطرافش است.
مصالح بکار رفته در بنا ، عاملی در جهت هماهنگی با محیط:
تفاوت ظاهری خانه های روستایی گیلان متاثر از رابطه تنگاتنگ فرم معماری با نوع معیشت و شرایط اقلیمی و محیطی می باشد، اما مشاهده می شود که در پوسته ظاهری بنا با ظرافت خاصی، از مصالح بر گرفته از محیط اطراف استفاده شده است . به طور کلی به کار بردن مصالحی که از طبیعت گرفته می شود موجب احساس هماهنگی و هارمونی با طبیعت است.
مواد ومصالح رایج در ساخت یک بنای بومی:
الف) چوب
ب) گالی یا کولش
ج) گل « به شکل مخلوط با گالی یا کولش و به عنوان کاهگل استفاده می شود »
د) آهک و گچ « عمدتا برای رویه نهایی دیوارها کاربرد داشت »
استفاده از گالی یا کولش نیز، تنها محدود به پوششی برای سقف شیبدارنیست ، جالب اینجاست که ریسمان تابیده شده از کولش که به « وریس » معروف است، گاهی نقش سازه ای دارد؛ این در حالی است که وریس عمدتاً در محل اتصال دو عضو چوبی کاربرد زیادی داشته است. رنگ غالب یک بنای بومی غالباً در هارمونی کامل با محیط اطراف می باشد. لازم به ذکر است که چوب نیز نقش سازه ای مهمی را در سازه های بومی گیلان دارا می باشد. در برش زیر نفوذ و رسوخ عوامل طبیعت که در نقش های مختلف ؛ چه در نقش سازه ای چه در نقش تزئینی ، خود نمایی می کند ، به تصویر کشیده شده است .
معماری بومی درگیلان از نمونه های خاصی است که در آن ، معماری از مرکز بنا خارج شده و به حاشیه می پردازد و به همان گونه نیز به چگونگی قرارگیری آن محدوده توجه بیشتری می گردد . به عبارت دیگر می توا ن گفت که این بناها دارای دو تصویر کاملاً متفاوت هستند و این جنبه شاید مهمترین وجه تمایز معماری گیلان با سایر مناطق ایران باشد
لوشان از جمله شهرهای بخش مرکزی شهرستان رودبار در استان گیلان ایران است. جمعیت لوشان در سال ۱۳۸۳خ برابر با ۱۳۸۱۶ نفر برآورد شدهاست. طبق آخرین آمار اعلامی جمعیت فعلی شهر لوشان بیش از ۲۲۰۰۰ نفر میباشد.
لوشان در ۱۰۰ کیلومتری رشت قرار دارد.[۱] و آب و هوای آن گرم و خشک است.
اقتصاد
اقتصاد گروههایی از مردم از طریق کشاورزی (پیاز و سیب زمینی و گندم) و باغداری (زیتون) میگذرد. دراین شهر دو کارخانه سیمان فعالیت دارد و معدن زغالسنگ سنگرود نیز در حوالی شهر لوشان واقع شدهاست.[۲]
لوشان واقع در بین دو بخش عمارلو گیلان و مرکز بخش طارم سفلی، دارای شهرک صنعتی بزرگ و نیز تعدادی کارخانجات فعال از جمله دو واحد کارخانه سیمان و نیروگاه برق و شهرکهای کوچک و بزرگ است که از سال ۱۳۶۰ به عنوان شهر اعلام شدهاست.[۳]
آرامگاهها
در سالهای اخیر وجود امامزاده محمد حنفیه که به روایتی فرزند امام علی (ع) است باعث حضور گسترده مردم شهرهای اطراف در روزهای مذهبی گردیدهاست. این امامزاده که زائران در سراشیبی آن غلت میخورند در روستای مرتفع بیورزن در ۱۵ کیلومتری شمال شرقی لوشان واقع است.
معرفی پل های قدیمی استان گیلان
یل خشتى لنگرود ، روى رودخانهى این شهر بنا شده و ارتباط محلههاى قدیمى لنگرود را به یکدیگر برقرار مىکند.
به گزارش خبرگزارى دانشجویان ایران ( ایسنا ) این پل، معبر ارتباط قدیمى شرق و غرب شهر بوده است و محلههای " راه پشته " و « انزلى محله» را به « فشکالی محله» متصل مىکند. رودخانهى لنگرود در گذشته بهعنوان مسیرى قایق رو به وسیلهى قایقهاى بادبانى کوچک و لوتکاها استفاده مىشده است. شهر لنگرود در گذشته از قطبهاى تجارى استان گیلان بوده است.
بعضی افراد ساخت این پل را به دوره ى ایلخانى نسبت مىدهند. البته در تاریخ و در ذکر وقایع سال ٩١٢ هجرى قمرى به وجود پلى چوبى روى رودخانه لنگرود اشاره شده است که با نظر فوق منافات دارد. امروزه، گرچه پلهاى بزرگ و کوچک دیگرى دو سوى رودخانه را بههم پیوند مىدهند؛ اما از اهمیت پل خشتى که در مرکزى ترین نقطهى شهر قرار دارد، کاسته نمىشود.
در شمال غربى پل و به فاصلهى نزدیکى از آن، رودى کوچک به رودخانهى لنگرود مىپیوندد که پلى کوچک دارد. سیاحهایى مانند هنوى، مکنزى، ابت، بوهلر و رابینو از این پل در خاطرههاى خود یاد کردهاند. عرض رودخانهى لنگرود تقریبا ٣٠ متر است.
پل خشتى لنگرود از یک قسمت مسطح میانى به طول ١/١٥ متر و دو سطح جانبى شیبدار تشکیل شده که هریک حدودا ١٠ متر طول دارند و قسمت عابرروى پل با سنگ فرش شده است. عرض قسمت عابررو حدودا ٥/٣ متر است و در دو طرف، جانپناههایى به قطر ٤٥ سانتىمتر و ارتفاع ٣٥ سانتىمتر قرار دارند.
پل لنگرود از دو دهانه ى بزرگ با تاق جناقى کند برخوردار است که هر یک حدود ١١ متر عرض دارند. ارتفاع کلى پل از سطح آب تا بالاى جانپناه تقریبا ١١ متر و پایهى میانى پل چهار متر قطر دارد. در دو طرف پل، سیلبرگردانهایى برای استحکام پایهى پل وجود دارند. روى پایهى پل و بالاتر از موجشکنها یک دهانهى کوچک با تاق جناقى با عرض ١٢٠ سانتىمتر و ارتفاع ١٠/٢ متر تعبیه شده است که در هنگام افزایش آب، فشار وارده بر پل را مىکاهد و جریان آب را آسانتر میکند.
کمى بالاتر از دهانهى کوچک، یک تاقنماى بزرگ و دو تاقنماى کوچک تزیینى وجود دارند که در تاقنماى بزرگ یک تاقنماى تزیینى دیگر اضافه کردهاند؛ احتمالاً از این تاقها براى گذاشتن فانوس و یا چراغ استفاده مىکردند تا عبور قایقها را در شب تسهیل کنند.
در فاصله ى بین دو قوس دهانهاى بزرگ پل و کمى پایینتر از جانپناه بر پیشانى پل دو فرورفتگى طولى به عرض ٤٥ سانتىمتر و طول حدود چهار متر دیده مىشوند که شاید جاى نصب کتیبهاى بودهاند. در کنارهى قوسها یک نوار آجرکارى جلو آمده و تزیینى به عرض ١٢ سانتىمتر بهچشم مىخورد.
پل خشتى لنگرود احتمالاً در دوره ى قاجار مرمت شده است. همچنین در سالهاى اخیر نیز سازمان میراث فرهنگى و گردشگرى گیلان عملیات مرمت براى احیاى این پل خشتى را اجرا کرده است.
امروزه، پل تاریخى لنگرود در قلب شهر و در نزدیکى بازار معروف آن و میدان انقلاب پابرجاست. این پل در فهرست آثار ملى نیز ثبت شده است.
آشنایی با پل خشتی تمیجان - گیلان
پل خشتی تمیجان در ۶ کیلومتری جنوب غربی رودسر گیلان روی رودخانه تمیجان احداث شدهاست.
از نوع طاقها و مصالح به کار رفته در این پل میتوان آن را به دوره صفوی نسبت داد.
پل خشتی تمیجان در زمان حکومت بهزادبیگ در گیلان و به همت او در سال هزار و 20 قمری ساخته شده است.
طول آن 60 متر و عرض آن نیز 5 متر است. در قسمت طول این پل 5 دهنه بزرگ و کوچک وجود دارد که 3 دهنه بزرگ در قسمت غربی و 2 دهنه کوچک در طرف شرق آن است.
در 2 طرف طاق جناحی میانین، 2 اتاق کوچک در میان پایههای پل ساخته شده که در هر طرف پل 2 پنجره دارد.
طاق این 2 اتاق آجری و مدور (دایره وار) است و 2 اتاق کوچک دیگر نیز در دل پایههایی که میان طاقهای کوچک قرار دارد بنا شده است.
در 2 طرف عرض پل جانپناهی آجری به بلندای 50 سانتی متر ساخته شده تا از افتادن افراد و چهارپایان جلوگیری شود. پل خشتی لنگرود نیز نمونهای از این پل است.
بدنه و پایههای پل آجری است، ولی کف پل سنگفرش است و دارای چهار دهانه بزرگ میباشد.
این پل 700 سال قدمت دارد و در آستانه تخریب قرار گرفته است. پل خشتی تمیجان در فهرست آثار ملی کشور با شماره ۱۱۲۵ به ثبت رسیدهاست.
آشنایی با پلهای غازیان و میان پشته - بندرانزلی
پل غازیان روی رودخانه انزلی، بین غازیان و میان پشته و در مسیر ارتباطی تهران- رشت قرار دارد.
ساخت این پل، به همراه پل دیگر انزلی، توسط مهندسان سوئدی در سال 1316 به پایان رسید.
پل غازیان در زمان خود از معدود پلهای پیشرفته جهان در نوع خود بوده و بر همین اساس، جزو پلهای تاریخی ایران به ثبت رسیده است.
این پل 210.40 متر طول و 10 متر عرض دارد. ارتفاع آن از سطح آب 6.85 متر و دارای 5 دهانه ثابت و یک دهانه متحرک به طول 25 متر است.
مصالح مورد استفاده در ساخت این پل، بتون و آهن است. قسمت متحرک پل توسط چرخ دنده و به کمک نیروی موتور یا انسان به بالا و پایین حرکت می کند.
این پل به شماره 1514 به ثبت تاریخی رسیده است.
پل میان پشته
پل میان پشته، رابط بین استان گیلان و اردبیل است.
مسافران غرب کشور که از راه اردبیل و آستارا به گیلان میآیند از روی این پل میگذرند.
پل میان پشته، در دوره پهلوی، بین غازیان و میان پشته ساخته شد. طول این پل 210 متر و عرض آن 10 متر است.
این پل بتونی که ارتفاع آن از سطح آب 7 متر است، یکی از شاه کارهای صنعت پل سازی اوایل قرن حاضر است.
ساخت این پل در سال 1316 شمسی پایان یافت و از آن تاریخ مورد استفاده بوده است.
پل دیگری با 127 متر طول بندر انزلی را به میان پشته پیوند میدهد. این پل که از روی مرداب یا رود انزلی میگذرد 3 چشمه دارد.
پل آجری پونل
این پل در چهار کیلومتری جاده رضوان شهر به تالش قرار دارد و در دوره صفویه بنا و در دوره قاجاریه بازسازی شده است. مصالح آن آجر و سنگ و در راه شاه عباسی واقع شده بود. طول پل 30 متر و دارای یک دهنه ی بزرگ با طاق جناقی و عرض 30/2 متر وجان پناهی (قسمتی در زیر پل که می توان در زیر آن پناه گرفت )به ارتفاع 40 سانتیمتر است.
پل خشتی تجن گوکه
این پل در دهکده تجن گوکه از توابع لاهیجان قرار دارد و دارای دو چشمه با طاق جناقی است. در پایه های میانی و جانبی پل اتاقک های کوچکی برای بیتوته ی کاروانیان احداث شده بود. طول پل 60 متر و عرض آن 25/4 و ارتفاع کلی آن بیش از 5/7 متر است.مصالح به کار رفته در این پل آجر ، سنگ و ملات ساروج است. این پل در زمان قاجاریه ساخته شده است.
خشت پل تیمجان
خشت پل تیمجان در روستای تیمجان در غرب رودسر قرار دارد و از پل های دوره صفوی و قاجار است. این پل بر روی رودخانه ی کهنه گوراب که قبلاً محل عبور راه شاه عباسی بود، احداث شده است. مصالح پل آجر قرمز رنگ و ساروج است. پل دارای سه دهنه بزرگ و دو دهنه کوچک با طاق های جناقی است. طاق میانی 6 متر ارتفاع دارد. قسمت میانی پل مسطح و اطراف آن شیب دار است.
پل غازیان
پل غازیان یکی از پل های معروف دوره معاصر است که غازیان را به بندر انزلی متصل می کند. این پل از سال 1314 تا 1318 توسط مهندسین خارجی که بیشتر سوئدی و از شرکت سنتاب (آلمان ) و شرکت موتلا ( سوئد) بودند، ساخته شده است.
طول پل 40/210 متر ، عرض آن 10 متر و ارتفاع آن از سطح آب 85/ 6 متر است. پل دارای 5 دهانه ثابت و یک دهانه به عنوان پل متحرک به طول 25 متر است که هنگام عبور کشتی ها آن را بلند می کردند. در ساخت پل از بتون و مصالح فلزی استفاده شده است. این پل در سال های 1320 و 1333 ش مرمت شده است.
پل گازروبار
این پل در جاده ی رشت به صومعه سرا بر سر رودخانه گازروبار ساخته شده و شالوده ی آن به دوره صفوی و قاجار باز می گردد. پل گازروبار دارای یک دهانه اصلی و دو دهانه فرعی کوچک است. مصالح به کار رفته در آن ، آجر با ملات گچ در طاق ها و سنگ ساروج در پایه ها است. این پل به دستور "حاجی یوسف بگلوری" در دوره ی قاجار بازسازی شد.
((مشخصات و آدرس پل های تاریخی برخی از شهرهای استان گیلان))
شهرستان آستانه:
پل تجن گوکه/ کسیم/ روستای گسیم/ روستای تجن گوکه
شهرستان املش:
پل انزلی/ بندر انزلی/ بعد از کاخ شاه
شهرستان رشت:
پل چمار سرا/ رشت/ چمار سرا
پل خشتی لاهیجان/ رشت/ سر راه لاهیجان
شهرستان رضوانشهر:
پل پونل/ گیل دولاب
شهرستان رودبار:
پل خشتی / لوشان/ بر روی رودخانه شاهرود
قلعه نادری/ خورگام
محوطه اربوناو/ خورگام/ روستای ناوه
چراغعلی تپه مارلیک/ رودبار
شهرستان رودسر:
پل خشتی/ چینی جان/ روستای تمیجان
شهرستان صومعه سرا:
پل گازروبار/ صومعه سرا/ میانه راه صومعه سرا و بازار جمعه
شهرستان لاهیجان:
پل آجری/ لاهیجان
پل خشتی تجن گوگه/ لفمجان/ روستای تجن گوگه
پل خشتی لاهیجان/ لاهیجان انتهای محله پردلر/ فاصله ۵۰۰ متری بقعه سید حاجی دان پژودی
شهرستان لنگرود:
پل خشتی لنگرود/ لنگرود/ میدان انقلاب
پل نالکیا شهر/ لنگرود
پل خشتی نیاکو
پل خشتی نیاکو نزدیک روستای نیاکو از توابع لاهیجان قرار دارد. طول پل 50 متر و عرض آن 80/5 متر است. ارتفاع پل از سطح آب شش متر و دارای چهار دهانه است که دو تای آن بزرگ و دو تای دیگر کوچک هستند. مصالح به کار رفته در پل ، آجر و ساروج است. بعضی قدمت این پل را به دوره صفویان نسبت داده اند
پل تطبیقی
پل خشتی لاهیجان
تاریخچه لاهیجان
بنای شهر لاهیجان به "لاهیج ابن سام ابن نوح " نسبت داده می شود. این شهر، در گذشته "دارالاماره" یا "دارالامان" و سپس "لاهیجان المبارک" خوانده می شد.
لاهیجان در سال 705 ه . ق به دست اولجایتو فتح شد و امیر تیمور به آن لشکر کشید. پس از تیمور، سید امیر بیک و اعقاب وی – از سادات کیانی – بر شهر لاهیجان حکومت کردند. پس از سقوط حکمرانان کیانی، حاکمان صفوی در این شهر حکومت کردند. از حوادث ناگوار و مهم در تاریخ لاهیجان، طاعون در سال 703 هـ . ق، آتش سوزی سال 850 هـ . ق، لاهیجان و اشغال آن توسط روس ها در سال 1725 میلادی است. در سال 1230 هـ . ق لاهیجان دچار زلزله شد و در سال 1246، بار دیگر طاعون در آ ن کشتار کرد.
لاهیجان یکی از مراکز اصلی جنبش جنگلی ها بود. در حال حاضر لاهیجان یکی از شهرهای زیبای استان با امکانات فراوان جهانگردی است.
•نوع : تاریخی
•دوره تاریخی
892 هـ . ق
•معرفی :
درمنتهی الیه محله ،" پردسر " و در فاصله 500 متری بقعه " سید حاجی دان " بر روی رود خانه " سیم رود " یا سیم جو پل آجری استواری که دارای پنج چشمه است. جلب نظر می کند ، چشمه میانی از چشمه های دیگر بز رگتر است طاق چشمه ها هلالی است و بلندی لبه طاق چشمه میانی از سطح آب به 4 متر میرسد . طول پل 15 متر و سطح آن سنگفرش است . میر ظهیر الدین مرعشی در کتاب خود در ذکر وقایع سال 892 هجری قمری از این پل نام برده در اوائل دوره قاجاریه مرد نیکو کاری بنام حاج جعفر کاشانی به جای پل قدیمی که بنا بر روایت میر ظهیر الدین مر عشی سنگی بوده یک پل آجری احداث کرد که در سال 1271 هجری قمری بصورت اساسی مرمت شد
•امکانات و تسهیلات تفریحی، گردشگری، حمل و نقل، اسکان و ... :
در حد متوسط
•آب و هوا : معتدل
•
نقشه:
آشنایی با پل خشتی تمیجان – گیلان
خشت پل تیمجان در روستای تیمجان در غرب رودسر قرار دارد و از پل های دوره صفوی و قاجار است. این پل بر روی رودخانه ی کهنه گوراب که قبلاً محل عبور راه شاه عباسی بود، احداث شده است. مصالح پل آجر قرمز رنگ و ساروج است. پل دارای سه دهنه بزرگ و دو دهنه کوچک با طاق های جناقی است. طاق میانی 6 متر ارتفاع دارد. قسمت میانی پل مسطح و اطراف آن شیب دار است.
پل خشتی تمیجان در ۶ کیلومتری جنوب غربی رودسر گیلان روی رودخانه تمیجان احداث شدهاست.
از نوع طاقها و مصالح به کار رفته در این پل میتوان آن را به دوره صفوی نسبت داد.
پل خشتی تمیجان در زمان حکومت بهزادبیگ در گیلان و به همت او در سال هزار و 20 قمری ساخته شده است.
طول آن 60 متر و عرض آن نیز 5 متر است. در قسمت طول این پل 5 دهنه بزرگ و کوچک وجود دارد که 3 دهنه بزرگ در قسمت غربی و 2 دهنه کوچک در طرف شرق آن است.
در 2 طرف طاق جناحی میانین، 2 اتاق کوچک در میان پایههای پل ساخته شده که در هر طرف پل 2 پنجره دارد.
طاق این 2 اتاق آجری و مدور (دایره وار) است و 2 اتاق کوچک دیگر نیز در دل پایههایی که میان طاقهای کوچک قرار دارد بنا شده است.
در 2 طرف عرض پل جانپناهی آجری به بلندای 50 سانتی متر ساخته شده تا از افتادن افراد و چهارپایان جلوگیری شود. پل خشتی لنگرود نیز نمونهای از این پل است.
بدنه و پایههای پل آجری است، ولی کف پل سنگفرش است و دارای چهار دهانه بزرگ میباشد.
این پل 700 سال قدمت دارد و در آستانه تخریب قرار گرفته است. پل خشتی تمیجان در فهرست آثار ملی کشور با شماره ۱۱۲۵ به ثبت رسیدهاست.
پل خشتی لاهیجان در شمال غربی لاهیجان در محله پرده سر قرار دارد و متعلق به دوره کیاییان است. در ساخت مجدد این پل در زمان قاجاریه ، حاجی جعفرخان بنا را تعمیر کلی کرد. طول این پل 50 متر و عرض آن 4/5 متر و ارتفاع آن 11 متر است. پل دارای دو دهانه بزرگ با طاق جناقی است. در قسمت پایه میانی ، پل سیل برگردان وجود دارد. پل دارای یک سطح عابر روی مسطح و دو سطح شیب دار جانبی است که با سنگ قلوه ای سنگ فرش شده است. مصالح بنا آجر قرمز رنگ ، آهک و ساروج است. در سال های اخیر این پل مورد مرمت قرار گرفته است.
پل خشتی نال کیاشهر
این پل در راه قدیمی لاهیجان به لنگرود ، بین روستاهای لیالستان و نال کیا شهر قرار دارد و به نام سازنده ی آن "حاج یحیی پردسر" نیز نامیده می شود. سطح پل ، سنگ فرش و پل دارای دو سیل برگردان در دو طرف پایه هاست. اضلاع آجرهای این پل 4*20*20 سانتیمتر است .
بررسی پل لوشان
پلها از جمله بناهایی هستند که در ادوار مختلف تاریخی و به منظورهای مختلفی در مسیرهای مهم جهت رفع نیاز انسان ساخته شدهاند. بیشتر کاربرد پلها جهت عبور و مرور بوده که درصورت نیاز به گونهای طراحی و ساخته میشدند که کاربریهای دیگری نیز داشته باشند.
_موقعیت طبیعی اثر
منطقه لوشان در قسمت شمالی ایران ودر جنوب گیلان ودر شهرستان رودبار واقع شده است،این قسمت از استان منتهی الیه مرز جنوبی گیلان از نظر تقسیمات کشوری محسوب می شود وهم مرز با استان قزوین می باشد.از لحاظ اب وهوای دارای ویژگی های مناطق کوهستانی،یال جنوبی بوده وبه اصطلاح جزءمناطق قشلاقی یا گرم قرار می گیردو نسبت به شهرهای مجاور خود بسیارگرمتر می باشد وبه همین جهت به شهر افتاب گیلان معروف است.دارایی اب وهوای گرم در تابستان واب وهوای معتدل در زمستان می باشد ومیزان بارندگی نسبت به مناطق استان بسیار کم است.لوشان در منطقه زلزله خیزودرکنار گسل البرز غربی واقع شده است،که در زلزله 69رودباردچار خسارت های بسیاری شد.
_موقعیت فعلی اثر
این پل درشهر لوشان بر روی رودخانه شاهرود(سپید رود) که این روداز کوههای الموت وکوههای طالقان در رشته کوه البرز سرچشمه می گیرد وبا گذرازشهر لوشان به دریای خزر می ریزد.بنای این پل خشتی درمیان بافت شهری قرار دارد.
_تاریخچه و وجع تسمیه اثر
این پل در شهرلوشان بر روی رودخانه شاهرود که از کوههای الموت سرچشمه می گیرد ساخته شده وزمانی تنها راه ارتباطی بین قزوین ورشت در این مسیر بوده است.بنا به قولی در سال 1230 قمری توسط خسرو خان گرجی حکمران وقت گیلان احداث شده،ولی سبک معماری ان نشان می دهد که قدمت پل به بیش از آن تاریخ می رسد.این پل به دلیل قرار گرفتن در سرراه اصلی گیلان به فلات ایران بارها در کتاب سیاحان و مستشرقین ازان نام برده شده است برای نمونه به کتاب سفرنامه عبدالصمد میرزا برادر تنی ناصرالدین شاه اشاره کرد که در هنگام عزیمت به روسیه درسال 1300 ه.ق شرکت در مراسم تاجگذاری الکساندرسوم از این بنای تاریخی نام برده است.ه.ل رابینون در کتاب ولایات گیلان یا دارالمرز ساختن این پل را به زمان خسرو خان حاکم وقت گیلان در زمان پادشاهی فتحعلیشاه قاجار نسبت می دهد به هر حال این پل یکی از بناهای ساخته شده در اوایل قاجار بوده است ودر این پل بیشتر از تزیین به مقاومت آن مورد نظر است.
_نوع وتوضیحات مالکیت اثر
این پل جزء بناهای عام المنفعه بوده ومالک شخصی نداردو وزارت راه وترابری راه بعلت پاره ای از تعمیرات در گذشته متولی این پل بوده است واقداماتی جهت مرمت واحیاء این پل نظیرشناسای،بررسی،حفاری وغیر...صورت گرفته است.
_مشخصات اثر(تزیینات، نوع مصالح، ابعاد، اندازه و ...)
پل خشتی لوشان از سنگ و آجر و ساروج و ملات گل ساخته شده است. این پل دارای چهار دهانه اصلی به ابعاد مختلف به گونه ای که در عمیق ترین قسمت رود خانه بزرگترین طاق ساخته شده است و به ترتیب از ارتفاع پل در شمال غربی به جنوب شرقی کاسته می شود. پایه های پل به ازای موج برگردان مستحکمی است و بر بالای پایه ها روزنه هایی جهت عبور دادن آب در هنگام طغیان آب ( طاق چشمه) ساخته شده است. طول پل 102 متر و ارتفاع آن در بلند ترین نقطه با جان پناه حدود 17 متر است این پل دارای چهار دهانه کوچک و بزرگ است که طول بزرگترین دهانه آن 18.20 متر می باشد. جهت پل شمالی-جنوبی و شیب آن از شمال به جنوب است. به منظور جلوگیری از ازدیاد وزن پل ونیز مقاومت بیشتری تقسیم فشارها کوره پوش ها و اطاق هایی در سراسر پل ایجاد شده است. این پل با آجرهای به ابعاد 20 *20 و 25 *25 از نوع خطایی ساخته شده و از نظر ظرافت و قدرت و استحکام درنوع خود کم نظیر است. طاق ها از نوع جناغی با خیز کند بوده و برای کم کردن وزن هر پل درقسمت بالای طاق ها چند ردیف تنور پوش ساخته شده است و بین آن هارا با آجر و ملات گل پر کرده اند.
_ عوامل تزیین شده و نوع آنها
این پل مانند سایر پل های گیلان به مقاومت بنا اهمیت بیشتری داده شده واین پل فاقد عناصر تزیینی بوده و معمار سعی نموده است در استحکام بنا بکوشد.اما آجرکاریهای بکار رفته در بنا به صورت زیبایی اجرا شده که چشم انداز مناسبی را ایجاد کرده است.
_ نوع بهره برداری اثر( قبلی، فعلی، پیشنهادی)
از این پل جهت عبورو مرور افراد پیاده، چهارپایان، ارابه های حمل و بار کالاسکه جهت عبور مسافرین و کاروان ها استفاده می شود و در زمان جنگ جهانی دوم ارتش شوروی جهت حمل و نقل سربازان و مهمات از این پل استفاده کرده اند.
مرمت پل آجری لوشان
این پل قدیمی که بر روی رودخانه شاهرود در شهر لوشان واقع شده زمانی تنها پل ارتباطی بین قزوین و رشت در مسیر فعلی بوده است. تعمیرات پل لوشان که در زلزله خرداد ماه 1369 صدمه زیادی دیده است از اواخر همان سال آغاز گردید.
در ادامه تعمیرات سالهای 69 تا 71 در شش ماه اول سال 72 نیز به منظور ادامه و پایان کار مرمت اقداماتی به شرح ذیل انجام پذیرفت:
1 ادامه بازسازی و تکمیل دیوارهای جان پناه در دو ضلع شرقی و غربی پل به طور کلی 240 متر وبه عرض 60 سانتی متر با ارتفاع 130 تا 80 سانتی متر( تغییر ارتفاع به علت شیب پل از شمال به جنوب است) با آجر چهار گوش 25 * 25 سانتی متر اجرا شده است.
2 ادامه کفسازی و سنگ فرش روی پل به طول 140 متر و عرض 6 تا 8 متر شامل شن ریزی، شیب بندی، بتن ریزی و سنگ فرش آن با سنگ قلوه و ایجاد پلکان در ضلع شمالی و جنوبی به منظور جلوگیری از عبورو مرور وسایل نقلیه.
3 بندکشی دیوارهای جان پناه به مساحت تقریبی 250 متر مربع با ملات پودر سنگ و سیمان سفید.
4 مرمت شکافها و شکستگی های ایجاد شده در طاق دهانه های پل.
5 تهیه و نصب دو عدد سنگ به ابعاد 80 * 100 سانتی متر در ورودی جنوبی پل بر روی دیوارهای جان پناه جهت حک و نوشتن تاریخچه و مشخصات تاریخی، فنی و چگونگی مرمت آن توسط مدیریت میراث فرهنگی استان گیلان.
لازم به یادآوری است که این پل تاریخی پس از انجام تعمیرات در تاریخ 4 شهریورماه 1372 بل حضور جناب آقای دکتر زرگر ریاست محترم میراث فرهنگی کشور و جمعی از مسئولین استان و اهالی محل بازگشایی و افتتاح گردید.
آسیبشناسی پل خشتی لوشان
پیدایش ویرانی و تخریب در آثار تاریخی که در پی گذشت زمان بروز مینماید را باید به عنوان امری گریزناپذیر تلقی و بخشی از واقعیت اثر به حساب آورد. هر چند آسیبها باعث تغییر چهرة اثر میگردند و آنرا از شکل نخستین خود دور می کنند، وجودشان امری طبیعی است. آثار همانگونه که پا به عرصه وجود میگذارند. همانگونه نیز به سمت تلاشی و تخریب پیش میروند و هیچ چیزی نمیتواند مانع این سیر تحول و تطور گردد. مرمت بناهای تاریخی تلاشی است در بیشتر ماندگار کردن آثار.
دو دسته کلی عوامل آسیب رسان به بنا :
1- آسیبهای طبیعی :
الف - آسیبهای طبیعی آنی
آسیبهای آنی همانند زلزله، توفان، سیل، رعد و برق و .... اغلب در مقطع زمانی کوتاهی رخ میدهند و علیرغم این زمان کوتاه تأثیری مخرب بر بنا دارند. واکنش نسبت به این آسیب ها توسط انسان بویژه در بناهای مذهبی و مهم درون شهرها سریع بوده و اغلب بلافاصله مرمت میگردند.
ب - آسیبهای طبیعی تدریجی
آسیبهای طبیعی تدریجی اساسیترین و بنیادیترین عامل مخل در ساختار بنا هستند و گاه باعث میشوند آسیبهای طبیعی آنی و آسیبهای انسانی تأثیر بیشتر و عمیقتری در تخریب بنا داشته باشند. در عین حال این گروه آسیب ها همانند آسیبهای آنی منشاء وجودیشان اغلب خارج از حوزه اختیار انسان ولی گاهی تحت تأثیر عوامل انسانی تشدید می شوند.
2- آسیبهای انسانی :
عوارض ناشی از این عامل مخل بویژه در چند دهه اخیر به دلیل دخل و تصرفهای غیر اصولی و تجاوز به حریم کاملاً محسوس و مشهود است. بطوریکه بسیاری از عوامل مخل طبیعی عارضه ثانویه ناشی از عوامل انسانی است.
الف ـ رطوبت صعودی :
کمترین نمود بیرونی آسیبها در پل لوشان مربوط به این عامل می باشد.
استفاده از اندود سیمانی در نمای خارجی دیوارهای پل (نمای مشهود) است که باعث حبس رطوبت در جرزها شده و در نتیجه خط رطوبت صعودی به ترازهای بالاتر کشیده شده است که نمود آن در دیوار دیده می شود.
عدم تابش آفتاب بحد کفایت به دلایل ذکر شده در مورد بالا خطوط رطوبت صعودی بر پایههای شمالی پایه پل بیشترین بروز را داردونیز در قسمت های زیرین پل برروی پای های جنوبی بدلیل کفسازی نا مناسب رطوبت به قسمت های فوقانی منتقل می شود.
ب-رطوبت نزولی :
پهنة تحت تأثیر این عامل بیشتر از رطوبت صعودی است و علت اصلی آن بیش از آنکه معمول میزان بارندگی بالا باشد نتیجه دخل و تصرفات و اشبتاه در اجرای کفسازی است است. که باعث میگردد نزولات جوی مدت زیادی در سطح فوقانی پل باقی مانده و مدت زمان لازم را جهت نفوذ در آجرها و خلل و فرج بین بندکشیها پیدا کند.
شستگی بندکشی ها استفاده از کفسازی نا مناسب باعث نگه داشتن آب ورطوبت نزولی را تشدید می کند.
ج-تغییرات دما و وضعیت جوی :
آسیبها و عوارض ناشی تغییرات دما (سرما و گرما) اساساً تابعی از وجود رطوبت در بنا است . این عوارض به شکل خردشدگی شکستگی و لب پریدگی در آجرها و کاشیها، بندکشیها و ملاتها نمایان شده است. مهمترین راهکار برای مقابله با عوارض ناشی از تغییرات دما ، دفع رطوبت از بنا ،بویژه رطوبت نزولی است. همچنین باید نسبت به تعویض آجرها وسنگ های شکسته شده، اقدام نمود.
آسیبهای انسانی :
همواره آسیبهای انسانی در بناهای تاریخی روند پیچیدهای را طی میکنند برخی از این آسیبها با آگاهی و برنامه قبلی صورت میگیرند همانند تخریب یک بنای تاریخی در یک طرح شهری. بسیاری از آسیبهای انسانی نیز به جهت عدم آگاهی و دانش رفتار با بناهای تاریخی رخ میدهد.
غالباً دخل و تصرفاتی که در بناها صورت میگیرد به منظور فعالکردن زیباسازی، مرمت و ... است امّا همین اقدامات اگر با بررسیها و مطالعات کارشناسی همراه نباشد خود عاملی در جهت تضعیف بنا و فعالشدن سایر عوامل منحل خواهد گردید.