زیست بوم
مدیریت محیط زیست ایران؛ چالاک در حفاظت یا تشدید ناپایداری
- زيست بوم
- نمایش از شنبه, 22 خرداد 1389 09:38
- بازدید: 3344
به گزارش خبرنگار مهر، آلودگی شدید هوای کلانشهرها، خیمه سهمگین ریزگردهای عربی بر آسمان کشور، انباشت آلودگیهای نفتی و سموم کشاورزی در سواحل دریا و رودخانه ها، تداوم تخریب و ویرانی تالابهای ایران، وضعیت بغرنج حیات وحش، تخریب جنگلهای حفاظت شده به همراه هزاران مشکل زیست محیطی دیگر، وضعیت مدیریت محیط زیست ایران را این سالها اسفبارتر از قبل نشان می دهد.
آمارهای اعلام شده از سوی معصومه ابتکار رئیس اسبق سازمان محیط زیست در نشست علنی شورای شهر تهران که عملکرد دستگاه محیط زیستی ایران از سال 2006 (84) به بعد را رو به سقوط توصیف کرده اگر چه با واکنش رئیس فعلی سازمان حفاظت محیط زیست مواجه شد اما می تواند بهانه ای برای نگاهی به وضعیت مدیریت محیط زیست ایران باشد.
ابتکار با استناد به گزارش دوسالانه مرجع زیست محیطی بین‌المللی(EPI) رتبه مدیریت محیط زیست ایران را با 25 پله سقوط در رتبه 78 اعلام کرده و معتقد است: در پایان دولت هشتم رتبه مدیریت محیط زیست ایران در جهان 53 بوده و این رتبه در سال 2008 به 67 و در سال 2010 به رتبه 78 سقوط کرده است که این سقوط نشانه نبود نگاه کارشناسی در ساختار اساسی مدیریت محیط زیست ایران است.
از دیگر سو، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در واکنش به خبر سقوط رتبه مدیریت محیط زیست ایران در دنیا آمارهای ارائه شده از سوی ابتکار را غلط ارزیابی کرد و توضیح داده که در مقاطعی از سالهای گذشته سازمان حفاظت محیط زیست آمار و اطلاعات فعالیتهای خود را به سازمانهای بین‌المللی منتقل نکرده است و همین موضوع باعث شده که اطلاعات این سازمانها در رابطه با وضعیت محیط زیستی ایران درست نباشد.
محمد جواد محمدی زاده گفته است آمارهای بین‌المللی در رابطه با وضعیت محیط زیست ایران را تائید نمی‌کنم و معتقدم پیشرفتهای مناسبی در زمینه حفظ محیط زیست انجام شده و این تلاشها ادامه دارد.
با این حال، با تغییر مدیریت محیط زیست در دولت دهم که محمدی زاده را بر صندلی فاطمه واعظ جوادی نشاند زمزمه توسعه گرا بودن رئیس جدید در میان رسانه ها پیچید و بسیاری از منتقدان او را ابزار قدرتمندی برای تسهیل راه توسعه کشور بدون توجه به فشارهای کارشناسی متخصصان محیط زیست کشور دانستند.
زمزمه های راهسازی در جنگل ابر، تخریب گسترده جنگلهای حفاظت شده دنا، راهسازی در تالاب انزلی، تخریب دریاچه پریشان، تداوم خشکی تالاب هامون و مسائل مهم محیط زیستی دیگر در برابر چشمان مدیران محیط زیست در حالی ادامه داشت که سازمان محیط زیست طبق قانون وظیفه مقابله با این تخریبهای غیر قانونی را عهده دار بود.
مطالعه درخواستهای ارائه شده به "شورای ساماندهی مناطق" سازمان حفاظت محیط زیست ایران و موافقت و عدم موافقت با درخواستهای انجام شده برای فعالیت در حریم مناطق چهارگانه طی یکسال گذشته به خوبی نشان می دهد که سازمان حفاظت محیط زیست چقدر از وظایف حفاظتی اش را انجام داده و یا عملکردی مطابق خواست دستگاههای اجرایی داشته است.
چشمه های تامین کننده آب تالاب پریشان بر اثر راهسازی و خشکسالی خشک شدند
در همین رابطه معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست ایران در گفتگو با خبرنگار مهر تاکید کرد: با بیشتر درخواستهایی ارائه شده به شورای ساماندهی مناطق از سوی سازمان محیط زیست مخالفت شده اما گاهی برای آب شرب یک روستا درخواستی داده می شود که مخالفت با آن ممکن نیست.
محمد باقر صدوق گفت: در بسیاری مواقع با درخواستهای انتقال خط گاز و برق که می توانسته تخریب گسترده ایجاد کند مخالفت شده و راهکارهای زیست محیطی در اختیار آنها قرار گرفته است اگرچه لابیهای سنگینی برای پیشبرد کارها از سوی نهادهای مختلف انجام می شود اما جلوی این خواستها مقاومت کرده ایم.
این کارشناس مسئول سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به وضعیت راهسازی در مناطق چهارگانه محیط زیست، قطع جنگلهای حفاظت شده و وضعیت بغرنج حیات وحش افزود: متاسفانه با افزایش مناطق حفاظت شده امکانات و نیروی انسانی ما افزایش پیدا نکرده و این بر کیفیت حفاظت تاثیر می گذارد و قطعا کیفیت حفاظت را پائین آورده است.
این کارشناس مسئول سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به وضعیت راهسازی در مناطق چهارگانه محیط زیست، قطع جنگلهای حفاظت شده و وضعیت بغرنج حیات وحش افزود: متاسفانه با افزایش مناطق حفاظت شده امکانات و نیروی انسانی ما افزایش پیدا نکرده و این بر کیفیت حفاظت تاثیر می گذارد و قطعا کیفیت حفاظت را پائین آورده است.
وی اضافه کرد: اینکه 10 درصد خاک کشور منطقه حفاظت شده است کاملا غلط است و مدیران ما بی جهت از این درصد استفاده می کنند در حالی که وظیفه ما حفاظت از خاک نیست بلکه وظیفه ما حفاظت از زیستگاه حیات وحش و اکوسیستمهای تالابی و مناطقی است که حیات وحش در آن زندگی می کنند.
جنگلهای حفاظت شده دنا در حالی قربانی خط لوله گاز شد که سازمان در تلاش برای افزایش مناطق حفاظت شده است
صدوق از درخواست برای تجدیدنظر در مناطق حفاظت شده خبر داد و گفت: در چهل سال گذشته شهرها گسترش پیدا کرده و مناطق حفاظت شده از شرایط و ویژگیهای تازه ای متاثر شده اند که باید تجدید نظر شود و سطح و درصد و مناطق تغییر کند.
معاون محیط طبیعی و امور زیستگاهها در پاسخ به تداوم وضعیت بحرانی و تخریب روز افزون تالابهای کشور گفت: تالابها وضعیت ناگواری دارند و کارهایی که باید در گذشته می شده در حال حاضر در دست انجام است تا بتوانیم تالابها را احیا کنیم.
معاون محیط طبیعی و امور زیستگاهها در پاسخ به تداوم وضعیت بحرانی و تخریب روز افزون تالابهای کشور گفت: تالابها وضعیت ناگواری دارند و کارهایی که باید در گذشته می شده در حال حاضر در دست انجام است تا بتوانیم تالابها را احیا کنیم.
وی با انتقاد از وزارت نیرو به دلیل سد سازیهای بی رویه گفت: برای حفاظت تالابها با مشکل مواجه هستیم چرا که حق آبه تالابها تامین نمی شود و دلیل آن این است که وزارت نیرو هر جا رسیده سد و بند آبی ساخته و راه ورود آب به چرخه های تالابی را بسته است.
از دیگر سو، رئیس سازمان محیط زیست با اتکا به کادر کارشناسی خود برنامه تبادل گونه های جانوری را آغاز و با اهدای دو آهوی ایرانی در مراسم استقبال رسمی از ولیعهد قطر رویه ای تازه در مدیریت محیط زیست در پیش گرفت.
تبادل پلنگ ایرانی و ببر سیبری علیرغم انتقادات بسیار از سوی متخصصان کهنه کار و حتی جانور شناسان برجسته جهان با تبلیغات وسیع سازمان همراه شد و راه برای بررسی تبادل گونه های دیگر گربه سان ایرانی را باز کرد.
با این همه سازمان محیط زیست ایران در حوزه های مختلف محیط زیست دست به تبلیغ و انجام فعالیتهای رسانه ای گسترده زد تا جایی که طرح جامع کاهش آلودگی تهران و کلانشهرها در حوزه مدیریت محیط زیست انسانی را با وجود اذعان به شکست از سوی مدیران کشوری (نیروی انتظامی و شهرداری) طرحی موفق جلوه داد.
در سالهای اخیر محیط زیست دریایی کشور نیز از تخریب مصون نمانده و با مقاومت و اعتراض معاونت دریایی سازمان باز هم آلودگی نفتی مثل همیشه ماندگار ماند و حتی در اسکله های مختلف مثل کاسپین در خزر نیز خاکریزی آغاز شد و مدیریت سازمان تنها به اعتراضی خفیف و بدون ضمانت نسبت به نداشتن ارزیابی زیست محیطی اکتفا کرد.
کاسپین مثل کنارگذر تالاب انزلی علیرغم نداشتن مجوز و اعتراض بدنه کارشناسی سازمان پیش رفته و در حال ساخته شدن است. این درحالی است که علاوه بر تداوم آلودگی خلیج فارس، دریای خزر نیز طبق معمول از ریختن سموم کشاورزی در بستر رودخانه ها مصون نمانده و فاضلاب شهری نیز همچنان دریا را آلوده تر می کند.
وضعیت حیات وحش و پرندگان نیز حال و روز مناسبی ندارند به نحوی که با وجود کشتار وسیع پلنگهای ایرانی سازمان معتقد است به خاطر داشتن بالاترین آمار پلنگ در دنیا مسئله مهمی به وجود نیامده و حتی نیامدن تک درنای باقی مانده سیبری به فریدون کنار با تبلیغات وسیع وارونه جلوه داده شد و حتی رئیس سازمان در گفتگو با خبرنگاران از احیای درنای سیبری و تشکر سازمانهای بین المللی از وی خبر داد.
یک کارشناس و متخصص محیط زیست که منتقد عملکرد دستگاه مدیریتی سازمان حفاظت محیط زیست کشور است در گفتگو با خبرنگار مهر معتقد است: باید اعتراف کرد ما در ناپایداری زیستی در جهان رتبه بدی داریم و هیچ گریزی از این مسئله وجود ندارد.
یک کارشناس و متخصص محیط زیست که منتقد عملکرد دستگاه مدیریتی سازمان حفاظت محیط زیست کشور است در گفتگو با خبرنگار مهر معتقد است: باید اعتراف کرد ما در ناپایداری زیستی در جهان رتبه بدی داریم و هیچ گریزی از این مسئله وجود ندارد.
ناصر کرمی گفت: مدیریت محیط زیست در یکسال گذشته هیچ تاثیری بر روی آمارهای ارائه شده از سوی خانم ابتکار به نقل از مجامع بین المللی و دفاع محمدی زاده از عملکرد خود ندارد چرا که در یکسال نمی توان چیزی را در این سطح تغییر داد.
کرمی به اعلام تعداد آهوهای ایرانی در آمارهای متنوع و متعدد از سوی مدیران محیط زیست اشاره کرد و گفت: در حالی که هیچ سرشماری انجام نشده آهوهای ایرانی را 27 هزار و 25 هزار و 22 هزار و... اعلام می کنند.
وی اضافه کرد: نوع شعارهای مطرح شده در برنامه های سازمان محیط زیست به گونه ای است که انگار قصد دارند روی چیزی سرپوش بگذارند.
کارشناسان معتقدند حفاظت از گونه های بومی مهمتر از تبلیغ احیای گونه های از دست رفته است
معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست از واژه "حفاظت" به عنوان محتوا و رسالت سازمان حفاظت محیط زیست نام برد و گفت: دراروپا به دلیل اینکه چیزی برای حفاظت ندارند کلمه حفاظت را کنار گذاشته اند زیرا در حوزه حیات وحش آنها حفاظت در اسارت است اما ما هنوز برای حفاظت حیات وحش و مناطق مختلف فرصت داریم.
صدوق تاکید کرد: سازمان حفاظت محیط زیست برای حفاظت از محیط زیست ایران قرص و محکم ایستاده است و اینکه مسئله حفاظت از سوی ما کنار گذاشته شده پذیرفتنی نیست.
آنچه که از اظهارات کارشناسان منتفد یا در واقع دلسوزان محیط زیست ایران برمی آید ضرورت بکارگیری برنامه های پیشگیرانه و حفاظتی فارغ از هر گونه اعمال سلیقه و سرپوش نهادن به کاستیهای موجود است. از این رو، مدیریت محیط زیست ایران باید در ایجاد تعامل بیشتر با بدنه کارشناسی اعم از فعالان رسانه ای و دانشگاهی برای دستیابی به پایداری محیط زیست کشور پیشقدم شود.
آنچه که از اظهارات کارشناسان منتفد یا در واقع دلسوزان محیط زیست ایران برمی آید ضرورت بکارگیری برنامه های پیشگیرانه و حفاظتی فارغ از هر گونه اعمال سلیقه و سرپوش نهادن به کاستیهای موجود است. از این رو، مدیریت محیط زیست ایران باید در ایجاد تعامل بیشتر با بدنه کارشناسی اعم از فعالان رسانه ای و دانشگاهی برای دستیابی به پایداری محیط زیست کشور پیشقدم شود.
-----------------
گزارش : جواد حیدریان
گزارش : جواد حیدریان
