زیست بوم
چطور گیاهان متوجه آمدن بهار می‌شوند؟
- زيست بوم
- نمایش از جمعه, 08 مهر 1390 08:35
- بازدید: 4046
برگرفته از همشهری آنلاین
نگین شیرآقایی
در بسیاری از نقاط جهان، گیاهان با رسیدن بهار شکوفه می‌دهند و دوباره زندگی آغاز می‌کنند و این سنتی هر ساله است. اما چطور این اتفاق می‌افتد؟ چگونه گیاه متوجه می‌شود بهار آمده است؟
گیاهان گل‌ده چیزی در حدود 100 میلیون سال پیش در دنیا پدیدار شدند. 100 میلیون سال پیش زمانی است که آب و هوای کره زمین تغییر کرد و گیاهان برای نخستین بار با تغییر فصل‌ها آشنا شدند. در آن زمان برخی از گیاهان خود را با این تغییر آب و هوا وفق دادند و سیاست فصلی را برای ادامه زندگی پیشه کردند.
شاید برای انسان شیوه زندگی فصلی و تغییر روش با هر فصل چندان جالب نباشد اما همین روش به برخی گیاهان کمک کرد که از تموز و بارد جان سالم به در برند.
برخی از گیاهان تصمیم گرفتند که تا پایان گرفتن زمستان به خواب روند و با آمدن بهار گل دهند و فرآیند میوه‌دهی را آغاز کنند. اما اینکه چگونه گیاهان متوجه می‌شوند که وقت گل‌دهی است، نکته‌ای است که دانشمندان هم تازه به آن دست یافته‌اند.
گیاهان در پاییز گل نمی‌دهند چون ژن‌های آنها می‌گوید که نباید این کار را بکنند. اما پس از گذشت زمان کافی در سرما، این ژن‌ها خاموش می‌شوند و چراغ سبزی به گیاه نشان داده می‌شود تا گل‌دهی را آغاز کند.
ریچارد آماسینو، سرپرست گروه تحقیق در این زمینه به لایو ساینس می‌گوید: «در فصل پاییز ژن‌های مانع از گل‌دهی گیاه به شدت فعال می‌شوند و نمی‌گذارند گیاه برای گل‌دهی آماده شود.»
آماسینو و گروهش در تحقیقات خود متوجه شدند که سرمای زمستان به طریقی سبب می‌شود ژن‌های بازدارنده‌گل‌دهی از کار بیفتند.
دقت کلید مسئله است
گل‌دهی گیاه پیش از فرارسیدن اعتدال بهاری برای آن مرگ‌آور است. گل داوودی را تصور کنید که دی ماه گل دهد. آن هم بعد از اینکه یک نسیم گرم به آن خورد یا چند روزی هوا در میان زمستان گرم شد. چه اتفاقی برای گیاه بیچاره ممکن است بیفتد؟
پس دقت رمز موفقیت است. گیاهان نه تنها به یک ابزار شبیه دماسنج احتیاج دارند که دمای بیرون را اندازه بگیرند، یک شمارنده هم می‌خواهند که تعداد روزهای زمستان را بشمارد.
حقه شمردن روزهای زمستان محدود به گیاهان نیست. حشرات هم احتیاج دارند که بدانند چه زمانی زمستان تمام می‌شود تا بدانند کی باید سر از پیله بیرون بیاورند.
آماسینو و گروهش در حال حاضر سرگرم تحقیق روی این موضوع هستند که گیاهان چگونه روزهای زمستان را می‌شمارند. نتایج تحقیقات آنها احتمالا کمک بزرگی به پیشرفت کشاورزی خواهد کرد.
ساعت شبانه‌روزی
همان‌طور که زمستان به گیاه فرمان می‌دهد که چه زمانی گلبرگ‌هایش را باز کند، ساعتی دیگر در درون گیاه فعالیت‌هایش را با ساعات شبانه‌روز تنظیم می‌کند.
در دهه 20 میلادی تحقیقاتی در این زمینه انجام شد. دانشمندان به گروهی از گیاهان نور مصنوعی دادند. آنها متوجه شدند تنها زمانی گیاهان گل می‌دهند که زمان نوردهی با زمان نور شبانه‌روز منطبق باشد.
تحقیقات نشان می‌دهد که گیاهان در درون سلول‌هایشان ژن‌هایی را حمل می‌کنند که در حقیقت همان ساعت 24 ساعته آنهاست.
