ایران‌بوم

نماد کشور هلند آسباد بادی و لاله است و همین امر موجب شده همگان باور داشته باشند استفاده از نیروی باد برای ایجاد نیرویی که سنگ‌های سنگین آسیاب را به حرکت درآورد، حاصل ابتکار هلندی‌ها در 350 سال پیش است. حتا ما ایرانی‌‌ها نیز این باور غلط را پذیرفته‌ایم و نمی‌دانیم که دست‌کم از 2800 سال پیش، استفاده از آسیاب‌های بادی در فلات ایران مرسوم بوده است.

اصولا واژه‌های مرکب دس‌ آس و آسیاب (آس-ی-آب) می‌باید نشان دهد که ذهنیت‌ها در این باره ابتدایی است. ابتدا نگاهی به واژه‌های آس و آسیاب در لغت‌نامه عمید می‌اندازیم:
«آس-در سنگ گردو مسطح بر هم نهاده، و سنگ زیرین در میان میله‌ی آهنین و جز آن، از سوراخ میان سنگ زیرین درگذشته و سنگ فوقانی به قوت دست آدمی یا ستور یا باد، یا آب و برق و بخار چرخد، و حبوب و جز آن را خرد کند و آرد سازد.»
«آسیاب (واژه پهلوی) به آس+آب، آسی که به قوت آب گردد»
با این تعریف، مشخص است که حتا به کار بردن اصطلاح آسیاب بادی برای آس‌هایی که با نیروی باد کار می‌کنند، یک اشتباه است و باید به جای آن از اسم مرکب «آسباد» استفاده شود.
باتوجه این واقعیت‌ها آیا باید انتظار داشت ایرانی‌ها بدانند خاستگاه آسبادها فلات ایران بوده، نه هلند؟
با همه‌‌ی این بی‌توجهی‌ها و غفلت‌ها، گروهی از پژوهشگران توانسته‌اند ثابت کنند که خاستگاه آسبادها ایران بوده و با توجه به کشفیاتی که انجام داده‌اند، ‌قصد بر این است.

ایران به عنوان خواستگاه آسبادها در فهرست میراث تاریخی یونسکو
یکی از پژوهشگران حمید شاهین پور، پژوهشگر و مدرس دانشگاه صنعتی شریف است که با مقاله‌ای درباره آسبادهای ایران نوشته است و توجه مسؤلان را برای ثبت این فناوری در یونسکو جلب کرده است.
وی به خبرگزاری میراث فرهنگی گفته است: «چندی پیش مقاله‌ای تحت عنوان استفاده از انرژی‌های تجدید‌پذیر بومی ‌در منطقه خاوری ایران نوشتم که مورد توجه مهندس سید محمد بهشتی، رییس پژوهشکده میراث فرهنگی قرار گرفت. بهشتی که به اهمیت ثبت آسیاب‌های بادی آگاه بود تصمیم گرفت بحث ثبت آن را در فهرست میراث طبیعی یونسکو پیگیری کند.»
محیط طباطبایی، قائم مقام رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی معتقد است که آسباد‌های باید در فهرست میراث معنوی یونسکو ثبت شود. زیرا آسبادها جزو فناوری‌های سنتی هستند.
شاهین‌پور معتقد است که حتا هلند که به کشور آسیاب‌های بادی معروف است این فناوری سنتی را طی جنگ‌های صلیبی از سیستان ایران گرفته است. سیستان نخستین خاستگاه آسیاب‌های بادی در ایران است. ایران با داشتن 2000 آسباد و آسیاب اولین کشور دارنده آسیاب‌های بادی هم هست.
« از نظر تکنیکی هم آسباد‌ها به جهت این‌که محور عمودی دارند و باد را عمودی به سنگ آسیاب منتقل می‌کنند مورد توجه هستند. آسباد‌های هلند محور افقی دارند و بعد از دریافت باد، باید آن را بار دیگر به محور عمودی تبدیل کنند.
قدمت آسباد‌های ایران به 2800 سال پیش می‌رسد در حالی که آسباد‌های بادی هلند تنها 350 سال قدمت دارند.
باید دانست که در کاوش‌های باستان‌شناسی در شهر سوخته، محوطه‌های زاهدان کهنه، تپه دهانه غلامان، شهر زرنج و آتشکده کرکوی، سنگ‌های آسیاب دستی زیادی به‌دست آمده است.