یادمان
دارالفنون و مروی در آستانه فراموشی
- يادمان
- زیر مجموعه: ديده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبيعی ایران
- سه شنبه, 11 آبان 1389 13:51
- آخرین به روز رسانی در سه شنبه, 11 آبان 1389 13:51
- نمایش از سه شنبه, 11 آبان 1389 13:51
- بازدید: 2717
برگرفته از همشهری آنلاین
مرجان حاجی‌رحیمی
سومین سال ماندگاری دبیرستان مروی مصادف شد با نخستین سال تعطیلی این مدرسه.
مهر امسال برای دبیرستان ماندگار مروی، غمگین بود و بی‌روح. دیگر از هیاهوی دانش‌آموزانی که امتحان ورودی را پشت‌سر گذاشته و به این مدرسه راه یافته بودند تا در شاگردی استادان خبره و با‌تجربه این مدرسه گام‌های بلندی را برای آینده‌شان بردارند خبری نبود. حالا دیگر هیچ دانش‌آموزی از این مدرسه دیپلم نمی‌گیرد تا افتخارش این باشد که از دبیرستانی فارغ‌التحصیل شده که کسانی چون سرلشکرجواد فکوری، محمدعلی فیاض‌بخش، جلال‌آل‌احمد، حمید مولانا، مرتضی ممیز، کاظم‌معتمدنژاد و خیلی‌های دیگر در آن درس‌خوانده و فارغ‌التحصیل شده‌اند. این روزها دیگر، در مدرسه مروی به روی دانش‌آموزان باز نمی‌شود و صدای زنگش به گوش نمی‌رسد. حالا شاگردان سال اولش به مدرسه البرز و شاگردان سال دوم و سومش به دبیرستان صدرا منتقل شده‌اند و هیچ‌یک از آنها امیدی ندارند که روزی دوباره بتوانند به این مدرسه بازگردند؛ همانطور که دیگر مدیر مدرسه و دبیرانش هم امیدی به بازگشت ندارند.
سال تحصیلی 87-86 بود که شورای‌عالی آموزش و پرورش، دبیرستان مروی را به‌عنوان یک مدرسه ماندگار به ثبت رساند و ماندگاری دبیرستان مروی در شورای استان به ریاست استاندار تهران و با عضویت امام جمعه، نماینده صدا و سیما، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، فرماندار تهران، رئیس وقت آموزش و پرورش شهر تهران، رئیس شورای شهر تأیید شد و پس از تصویب در شورای‌عالی آموزش و پرورش به امضای محمود احمدی‌نژاد به‌عنوان ریاست‌جمهور رسید. غیر از این مدرسه، دبیرستان‌های دارالفنون و البرز هم به‌عنوان مدارس ماندگار معرفی شده‌اند. اما اینجاست که مفاهیم با واقعیت در تعارض قرار می‌گیرند و معنای ماندگار خدشه‌دار می‌شود.
این چه ماندگاری‌ای است که بیشتر به فراموشی شبیه است چرا که مدرسه با دانش‌آموزانش زنده می‌ماند و مدرسه‌ای که دانش‌آموز نداشته باشد آرام‌آرام فراموش می‌شود و حتی ممکن است تخریب شود و به جایش پاساژ لوازم آرایشی ساخته شود.
طبق تعریف شورای‌عالی آموزش و پرورش، مدارس ماندگار به مدارسی که از قدمت و سوابق درخشان علمی، آموزشی، تاریخی و فرهنگی برخوردار باشند و در سطح ملی یا استانی دارای حسن شهرت باشند، گفته می‌شود. به مدارس واجد شرایط برای کسب عنوان «ماندگار» این امکان داده خواهد شد تا با فراهم آوردن شرایط مناسب تحصیلی برای افراد مستعد و خلاق و استفاده بهینه از امکانات و قابلیت‌های موجود، از تجارب ارزنده فارغ‌التحصیلان خود بهره‌مند شده و به‌عنوان الگویی مناسب و پیشرفته در زمینه‌های آموزشی و تربیتی به سایر واحدهای آموزشی معرفی شوند.
همچنین مدرسه مروی پس از مدرسه دارالفنون دومین مدرسه نوین ایران است و به همین دلیل حکایت این دبیرستان که سال گذشته با شماره 26669 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده حکایت مدرسه دارالفنون است. دارالفنون هم 9سال است تعطیل شده تا مرمت شود اما گویی مرمت آن داستان داربست‌های هفتاد ساله گنبد سلطانیه را دارد که تا همین یکی 2سال پیش سر پا بود ه و خودشان هم یک میراث فرهنگی شده بودند.
مروی نیز داستانی مشابه مدرسه دارالفنون دارد اما داستانش متفاوت است چرا که براساس توافقنامه بین مسئولان آموزش و پرورش و اوقاف، مدرسه مروی در سال 86، در ازای یک میلیارد و 200میلیون تومان به حوزه علمیه مروی واگذار شد.
مطابق وقف‌نامه، عرصه ملک متعلق به حوزه علمیه مروی است. مسئولان آموزش و پرورش شهر تهران توافقنامه واگذاری مدرسه را در دی 86 امضا کردند که سال گذشته خبر آن رسانه‌ای شد. در اواخر سال 87 هیأت دولت بنا به پیشنهاد وزارت دادگستری به استناد تبصره 5 ماده 69 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال 1380، بار دیگر اذعان کرد که این مدرسه باید به حوزه علمیه مروی واگذار شود.
این دستور اواخر سال 1387 توسط پرویز داوودی، معاون اول رئیس جمهوری، به آموزش و پرورش شهر تهران ابلاغ شد. در همان زمان گفته شد که مبلغی که به آموزش و پرورش پرداخت شده، قیمت ساختمان مدرسه نیست، بلکه هبه‌ای است از جانب متولی وقف، چراکه زمین مدرسه موقوفه بوده و اگر بهای اجاره این مدت زمین را محاسبه می‌کردند، رقم بسیار سنگینی می‌شد. آموزش و پرورش شهر تهران این معامله را پذیرفت و با این پول در منطقه 18 تهران مدرسه‌ای خرید و به گفته مسئولان پول را تبدیل به احسن کرد و مانع هدر رفتن آن شد، اما از آنجا که کوچه مروی در خیابان ناصرخسرو هم هویت سابق خود را از دست داده و به‌دلیل نزدیکی به بازار بزرگ تهران به مرکز تجاری تبدیل شده، در سال‌های گذشته افراد سودجو تلاش‌های بی‌شائبه‌ای را برای به‌دست‌آوردن ملک این مدرسه کردند تا بتوانند آن را تبدیل به یک پاساژ بزرگ کنند.
آنها در سال1359 با ادعای اینکه نامه‌ای را از شهید باهنر در اختیار دارند نیمی از حیاط شمالی مدرسه را که جزو فضای سبز مدرسه بوده برای ساخت خوابگاه طلاب تخریب کرده و البته فروشگاه‌های تجاری به جای خوابگاه ساخته شد که به قول خودشان درآمد خوبی را عایدشان می‌کند.
پیش از این نیز بخشی از این زمین ۱۴هزار و 500مترمربعی، حوزه علمیه بود اما تمام زمین دبیرستان موقوفه نیست و زمین دیگری به مساحت تقریبی 900متر که به زمین اصلی ملحق شده، توسط مرحوم صیرفی به آموزش و پرورش اهدا شده است.
پیش از این مصطفی میرلوحی، مسئول روابط عمومی حوزه علمیه مروی و موقوفات تابع به مهر گفته بود: رئیس‌جمهور هیأتی را تشکیل دادند و مسئولان آموزش و پرورش، حیدرمصلحی، رئیس وقت سازمان اوقاف، علی سعیدلو، معاون اسبق رئیس‌جمهور، غلامحسین الهام، وزیر سابق دادگستری و مرتضی بختیاری، وزیر فعلی دادگستری هم آمدند که در نهایت نتیجه این شد که موقوفه بازگردانده شود چرا که وقف‌نامه قابل تغییر نیست.
میرلوحی در باره سابقه ملک نیز گفت: رضا شاه به قصد امحا و از بین بردن حوزه و براندازی عمامه، فقه و فقاهت و دین و مدرسه، تمام این موقوفات را غصب کرد، روحانیت را برانداخت و عمامه را ممنوع کرد، حتی مدرسه فعلی را غصب و دانشجویان هنر را در آنجا اسکان داد.
مدرسه‌ای که به‌عنوان ماندگار معرفی می‌شود حداقل باید 150شاخصه مختلف را در همه زمینه‌های تحصیلی، رفاهی و آموزشی داشته باشد تا به‌عنوان مدرسه ماندگار معرفی شود؛ حالا دیگر نه مروی و نه دارالفنون مدرسه‌های ماندگار هستند چرا که دیگر شاخصی برای ارزیابی ندارند.
دارالفنون، مدرسه امیر کبیر
در زمان وزارت حسین مظفر( وزیر آموزش و پرورش وقت) بهره‌برداری از مدرسه 158ساله دارالفنون تغییر کرد و این مدرسه به‌عنوان گنجینه و مرکز اسناد مدرسه ماندگار دارالفنون تعطیل و قرار شد تحت نظارت پژوهشکده آموزش و پرورش و سازمان میراث فرهنگی مرمت شود. قرار بود گنجینه و مرکز اسناد دارالفنون، موزه آموزش و پرورش را تشکیل دهد و در آن تمامی اسناد و مدارک و کتاب‌های مختلف درسی جمع‌آوری شده مربوط به 158سال آموزش رسمی کشور نگهداری شود اما با گذشت 9سال از تعطیلی و مرمت آن، هنوز تکلیف مرمت و کاربری نخستین مدرسه نوین ایران که به دستور میرزا‌تقی‌خان امیرکبیر در ایران ساخته شد و تا زمانی که دایر بود شاگردان زیادی را پرورش داد، مشخص نشده است.گفته می‌شد که از ابتدای سال تحصیلی امسال تعدادی از دانش آموزان مدرسه مروی به این مدرسه منتقل می‌شوند، اما شرایط فعلی مدرسه دارالفنون جوابگوی دانش آموزان برای تحصیل نیست.این مدرسه نیز در سال 1367 به شماره ۱۷۴۸ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
تهران و مدارس تاریخی
مدارس تاریخی و قدیمی شهر تهران که هرکدام در نمونه خود در کل کشور بی‌همتا هستند، هریک با مشکلات خاص خود دست و پنجه نرم می‌کنند. از جمله این مدارس می‌توان به دو مدرسه قدیمی البرز و انوشیروان دادگر که در فهرست آثار ملی کشور نیز به ثبت رسیده‌اند، یاد کرد.
مدرسه البرز، پایگاه شادمانی
تنها مدرسه قدیمی و ماندگار قدیمی تهران بعد از دارالفنون و مروی، مدرسه ماندگار البرز در خیابان انقلاب است که بنای فعلی آن در سال 1301خورشیدی تأسیس شد و از آن سال تاکنون فرهیختگان زیادی را در خود پرورش داده است. با این حال این مدرسه نیز که در سال 1377 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است، هر از گاهی با تنش‌هایی روبه‌رو شده که یکی از آنها خبر واگذاری این مدرسه به دانشگاه صنعتی امیرکبیر بود که چند سال پیش مطرح و آن‌قدر با واکنش‌های منفی روبه‌رو شد که خیلی زود هم تکذیب شد.اما این روزها سالن ناهارخوری این مدرسه به سالنی برای برگزاری مراسم جشن یا عزاداری تبدیل شده است.
مسئولان مدرسه به بهانه تأمین مخارج دانش‌آموزان و اداره مدرسه‌ای به وسعت ۴۵هزارمتر مربع آن را به بخش خصوصی اجاره داده‌اند تا درآمدزایی داشته باشند؛ کاری که در‌شأن مدرسه‌ای تاریخی و ماندگار نیست.
مدرسه انوشیروان در خطر آسیب
دیگر مدرسه تاریخی تهران مدرسه انوشیروان دادگر است که در سال 1315 ساخته شده و با شماره 5626 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. مدرسه انوشیروان دادگر دومین مدرسه زرتشتی‌های ایران بعد از مدرسه فیروز بهرام است.
در ضلع شرقی این مدرسه دبیرستان البرز واقع است. وقتی ساخت دبیرستان فیروز بهرام به پایان رسید، ایجاد دبیرستانی مخصوص برای دختران ضروری به‌نظر آمد.اما این مدرسه قدیمی نیز در خطر آسیب قرار دارد. البته با مرمت اصولی و نگهداری مناسب می‌توان این تهدید را به حداقل رسانید.
