ایران‌بوم

این محوطه شامل 280 سنگ‌افراشته باستانی است که دیرینگی آنها بیش از 6000سال پیش از میلاد برآورد می‌شود و قدمت این مناطق به اواخر دوران مفرغ و دوره نوسنگی و مس سنگی و نیز اوایل دوره آهن برمی گردد.

ارتفاع این سنگ‌افراشته‌ها بین70 تا 360 سانتی متر است که اکثراً منقوش به اشکال انسان هستند. طرح انسان‌های حک شده بر روی سنگ‌ها به شکل افرادی دست به سینه و معمولاً بدون دهان است و تاکنون فقط هفت قطعه از این نوع سنگ افراشته‌ها در منطقه حکاری کردستان ترکیه و یک قطعه هم در قپوزستان جمهوری اران (آذربایجان) یافت شده‌است.

محوطه شهریری در 60 کیلومتری غرب اردبیل، 7 کیلومتری شمال شرقی بخش لاهرود، یک کیلومتری شمال روستای پیرازمیان و در کنار رودخانه قره‌سو واقع ‌است. این محوطه که شامل سه قسمت معبد، قوشاتپه و قلعه می‌شود، برای نخستین بار در سال 1978 م توسط گروه کاوش دانشگاه منچستر انگلیس به همت چارلز برنی شناسایی و بررسی شد. برنی معتقد بود که عمر بعضی آثار تا هزاره سوم قبل از میلاد هم می‌رسدو تاریخ بیشتر گورهای این محل هزاره دوم و اول قبل از میلاد است و حتی پیش بینی می‌کرد که این تاریخ به هزار سال قبل تر، یعنی هزاره سوم قبل از میلاد هم برسد. با این حال آثاری از سکونت عصر برنز شناسایی نکرده و بر این نظریه اصراری نورزید تا این که در کاوش‌هایی که توسط هیات دکتر نوبری در آذر 1382 انجام شد، اشیای با ارزشی از داخل گورها به دست آمد که در حال حاضر در موزه باستان‌شناسی خلخال نگهداری می‌شوند.

برخی از باستانشناسان قدمت این محوطه را تا 9000سال هم تخمین می‌زنند و معتقدند که سنگ تراشه‌هایی از اشکال انسان مربوط به 7000سال قبل از میلاد مسیح در این منطقه وجود دارد. ‏

‏ این محوطه باستانی در کنار رودخانه قره سو قرار دارد. جایی که بر روی سنگ‌های اطراف آن نقش و نگارهای متعددی با طرح و ابعاد مختلف با ضربه زدن‌های منظم و دقیق با سنگ‌های سخت، استخوان حیوانات و فلزات سخت حک شده است. نقش‌هایی از بزکوهی، انسان درحالت‌های مختلف و چندین نقش نامشخص دیگر قابل مشاهده اند، تعداد آنها محدود است.

اما در نزدیکی‌های همین محوطه، سنگ قبرهایی با نقش‌هایی یکنواخت از چهره انسان‌هایی که دهان ندارند دیده می‌شوند که ابعاد آنها از40 سانتیمتر تا2مترمتغیر است و تعداد تقریبی آنها به بیش از 100مورد می‌رسد. در این محوطه می‌توانید یک قلعه وسیع با دیوار دفاعی سنگی از نوع خشکه چین را در کنار محلی برای برگزاری آیین‌های مذهبی و گورهای باستانی متعدد ببینید. تا به حال حدود 450 گور در این محل شناسایی شده است که ابعاد کوچکترین آنها 2/3 متر و بزرگترین آنها 2/8 متر است. علاوه بر این، یک غار باستانی و تپه‌های متعلق به دوره‌های مختلف از دیگر دیدنی‌های این منطقه است.‏‏ اغلب گردشگران و علاقه‌مندان به حوزه باستانشناسی وقتی به محوطه باستانی شهریری وارد می‌شوند با حجمی از آثار و ابنیه‌های تاریخی روبرو هستند که در نوع خود بسیار جالب توجه به نظر می‌رسد. محوطه باستانی و تاریخی شهریری که در سال 81 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید از جمله آثار و ابنیه‌های تاریخی فاخر اردبیل است که اگر ابعاد تاریخی و باستانی آن مورد توجه قرار گیرد، کاوش‌های متعدد ادامه یابد و مطالعات تاریخی انجام شود بخش بزرگی از تاریخ این منطقه آشکار می‌شود و یک حرکت ماندگار به وجود می‌آید.‏

* ثبت جهانی

همچنین به گزارش خبرنگار اطلاعات از اردبیل :محوطه‌ تاریخی شهریری در مشکین‌شهر با تکمیل مطالعات و اقداماتی که درحال انجام است، به ثبت جهانی می‌رسد.یونس اسدی نماینده مردم مشکین‌شهر در مجلس‌شورای اسلامی، در نشست با مسئولان میراث فرهنگی این شهرستان افزود: قرار است تا پایان امسال پرونده مطالعاتی و مراحل مختلف پژوهش‌ها و تحقیقات در این حوزه به سرانجام برسد تا پرونده محوطه تاریخی شهریری برای ثبت جهانی در یونسکو به مرحله ثبت جهانی برسد.

او اظهار داشت: نباید آثار و بناهای تاریخی منطقه باگذر زمان و فرسایشی که حاصل می‌شود از بین برود یا دچار تخریب شود.

نماینده مردم مشکین‌شهر در مجلس شورای اسلامی، ارزشمندی این منطقه را به عنوان منطقه باستانی و تاریخی دانست و گفت: تلاش براین است تا به هرشکل ممکن با همکاری و همراهی مسئولان میراث فرهنگی بتوانیم شهریری را باپوشش مناسب حفظ کنیم و قرار است از طریق سازمان میراث فرهنگی نیز منابعی در این زمینه تأمین شود و در اختیار مسئولان مشکین‌شهر قرار گیرد.

اسدی همچنین از ساخت بزرگترین موزه باستان‌شناسی در محدوده بقعه شیخ حیدر مشکین‌شهر خبر داد و گفت: با توجه به این‌که این شهرستان از قدمت و تاریخ کهن برخوردار است و آثار تاریخی به دست آمده نیز نشان روشنی از این تاریخ کهن است، در صیانت از این آثار نیازمند مجموعه‌ای فاخر با عنوان موزه ‌باستان‌شناسی هستیم تا همه این آثار ارزشمند در آنجا گرد‌آوری شده و در معرض دید علاقه‌مندان، محققان و پژوهشگران قرار گیرد.

وی ادامه داد: اعتبار مناسب در این زمینه باید پیش‌بینی شود؛ به طوری که قرار است از طریق میراث فرهنگی یک میلیارد تومان برای ساخت و ایجاد این موزه تأمین شود تا شاهد پیشرفت این موزه باشیم.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل هم گفت: منطقه شهریری یا پیراز میان محوطه‌ تاریخی و شهر قدیمی و باستانی است که آثار نفیسی در آن وجود دارد؛ به‌طوری که بیش از 300 سنگ افراشته در این منطقه نمایان است.

یحیی نقی‌زاده افزود: در نگهداری از این مجموعه فاخر و حفاظت آن اقدامات حفاظتی را انجام می‌دهیم و با تکمیل کاوش‌ها در این منطقه به زودی شاهد تکمیل پرونده ثبت جهانی این اثر ارزشمند در مرحله جمع‌آوری اطلاعات و برخی کاوش‌های تاریخی خواهیم بود.

وی اضافه کرد: در کنار برنامه‌های حفاظتی و نگهداری آثار تاریخی درصدد ساماندهی بازارهای تاریخی استان هستیم که بازار تاریخی اردبیل در قالب 18 راسته، 7 سرا و 1400 مغازه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده که در حفاظت و صیانت از این بازار کمیته حفاظت و عمران بازار تاریخی اردبیل شکل گرفته است.

او یادآور شد: این کمیته باحضور نمایندگان تام‌الاختیار 14 دستگاه دولتی، قوه‌قضائیه و نیروی انتظامی باهدف حل مشکلات موجود در صیانت از بازار تاریخی اردبیل وارد عمل شده است.

نقی‌زاده با یادآوری این‌که این کمیته برای نخستین‌بار در کشور با هدف شناسایی مشکلات، بررسی دقیق و کارشناسی طرح‌ها و عملیات عمرانی انجام شده است، گفت: چنین حرکت جمعی و احساس مسئولیت فرابخشی در صیانت از مجموعه‌های میراث فرهنگی و تاریخی ارزشمند است.