سیوند
فرانسیسکو باندرین، مدیر مرکز میراث جهانی (یونسکو ) و سفرش به ایران
- سیوند
- نمایش از سه شنبه, 09 فروردين 1390 16:29
- بازدید: 4355
لیلا صمدی – خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی برای نجات یادمانهای باستانی
فرانسیسکو باندرین، مدیر مرکز میراث جهانی (یونسکو ) سفری چند روزه به ایران برای بررسی وضعیت هفت اثر ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی داشت. آغاز تعدیل برج جهان نما، چگونگی وضعیت کاوش های پشت سد سیوند و توقف فعالیت های وزارت نفت در چغازنبیل مهمترین عللی بود که وی را از فرانسه به ایران کشاند.
باندرین در سخنان خود با تاسف زیاد، از آثاری یاد می کند که با آبگیری سد سیوند برای همیشه زیر آب خواهد رفت. اعتقاد دارد که نمی شود از نفت گذشت بنابراین باید روشی اتخاذ کرد که استخراج نفت در چغازنبیل به تخریب آن منجر نشود. وی معتقد است که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری باید قبل از آغاز هر پروژه ای از وجود یا عدم وجود آثار در آن منطقه اطلاع داشته باشد.
مسوولان سد سیوند به "فرانسیسکو باندرین"، مدیر مرکز میراث جهانی اعلام کردند عملیات ساخت سد سیوند در مردادماه سال جاری به پایان می‌رسد.
باندرین در سفر یک‌روزه خود به شیراز از تپه رحمت‌آباد، سد سیوند، محوطه‌های باستانی در حال کاوش و کاخ جدید داریوش دیدن کرد. وی کاوش‌های انجام شده پشت سد سیوند را موفق ارزیابی کرد.
وی در این دیدار با مسئولان سد سیوند به گفتگو نشست و مسوولان سد در این دیدار جزئیات ساخت سد را تشریح کردند.
پس از آن "باندرین" از کاخ تازه کشف شده داریوش دیدن و آن را بسیار مهیج توصیف کرد.وی همچنین ضمن دیدار از محوطه‌های باستانی شماره 73، 76، 131، 81 و 35 با سرپرست ایرانی و خارجی این کاوش‌ها گفتگو کرد.
وی پس از دیدار از مجموعه باستانی پاسارگاد، آرامگاه، کاخ‌های اختصاصی و کاخ بام عام، کاوش‌های انجام شده در منطقه را بسیار خوب ارزیابی کرد و گفت: «سازمان میراث فرهنگی دربرنامه‌ریزی این کاوش‌ها بسیار موفق عمل کرده است.»
باندرین اظهار امیدواری کرد که کاوش‌ها تا پایان عملیات نجات‌بخشی آثار ادامه پیدا کند.
وی عملیات نجات بخشی در تنگه‌بلاغی را نمونه بسیار عالی و تنها نمونه گسترده جهانی دانست و مرمت سنگ پاسارگاد را مطلوب توصیف کرد.
مدیر مرکز میراث جهانی همچنین درسفر خود به شهر اصفها ن و دیدار از برج جهان نما نیز ، عملیات تعدیل برج را اتفاقی منحصر به فرد در سطح بین المللی عنوان کرد و آن را نمونه موفق تلاش برای حراست از میراث جهانی دانست.
"محمد غلامی»، مشاور شهرداری اصفهان در این باره گفت: «مدیر مرکز میراث جهانی یونسکو از تعدیل برج جهان نما اظهار رضایت کرد و آن را نمونه حراست میراث جهانی در سطح بین المللی دانست.»
وی گفت: «باندرین تعدیل جهان نما را در سراسر دنیا بی سابقه دانست و عنوان کرد که از این پس تعدیل برج جهان نما می تواند نمونه موفقی برای چگونگی رفع مشکلات مشابه در یونسکو و میراث جهانی باشد.»
به گفته غلامی، مدیر مرکز میراث جهانی نفس تعدیل را بر میزان آن ارج گذاشت و گفت امروز دیگر مهم نیست که چقدر برج جهان نما تعدیل می شود، بلکه مهم نفس تعدیل بود که انجام شد.
"باندرین"، در دیدار خود از شهر تاریخی کاشان نیز از باغ فین، تپه باستانی و پیش از تاریخ سیلک، مسجد جامع کاشان و خانه های تاریخی این شهر دیدن کرد.
وی نخستین بار بود که به کاشان سفر می کرد و دیدار از آثار تاریخی و باستانی این شهر را بسیار هیجان انگیز توصیف کرد.
باغ فین و تپه باستانی سیلک از جمله آثاری هستند که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری قصد دارد تا تهیه پرونده آن ها را در فهرست میراث جهانی به ثبت برساند.
مدیر مرکز میراث جهانی در مورد سفرش به دو استان تاریخی فارس و اصفهان و ارزیابی خود از فعالیت های ایران در حوزه چند اثر جهانی گفت: فکر می کنم در مجموع کارهای مهمی در این زمینه در ایران انجام گرفته و پیشرفت های خوبی هم در زمینه مدیریت میراث طبیعی و فرهنگی دیده می شود، هم چنین قوانینی که از میراث طبیعی و فرهنگی ایران حمایت می کنند به درستی در این کشور اجرا می شود گرچه می دانیم که هنوز هم مشکلاتی در این زمینه وجود دارند که باید در رابطه با آنها با مسئولان ایرانی صحبت کرد.
وی با ارایه پیشنهادهایی حفظ بهتر این آثار گرانبها افزود : به طور قطع ایران کشوری است که با رشد سریع اقتصادی و شهرنشینی رو به روست و به همین منظور هم برنامه های توسعه ای زیادی دارد که در برخی مواقع این طرح های اقتصادی موجب به مخاطره افتادن میراث فرهنگی و طبیعی کشور می شوند. اما این مشکلات تنها مختص ایران نیستند و اغلب کشورهای در حال توسعه را شامل می شوند. با این وجود من معتقدم که ما بسیار خوش شانس هستیم که در زمان و شرایطی این گونه طرح های اقتصادی و توسعه ای آغاز شده است که سازمان ها و قوانینی که از میراث فرهنگی و طبیعی حمایت می کنند وجود دارند. پس ما می توانیم حداقل امیدوار باشیم که می توانیم با مشکلاتی که این گونه طرح های اقتصادی به طور طبیعی برای میراث ما به وجود می آورند مقابله و چاره اندیشی کنیم.
باندرین درمورد عضویت ایران در شورای میراث جهانی یونسکو گفت : ایران یکی از اعضای فعال یونسکو است. زمانی آقای جلالی، سفیر ایران در یونسکو، رییس کنفرانس عمومی این سازمان بود که این امر خود گواه فعالیت ها و حضور دائم ایران در این سازمان است. از طرفی یونسکو نیز همواره در ایران حضور داشته و از طریق دفاتر مختلف خود در این کشور فعالیت های زیادی در زمینه های مختلف در این کشور انجام داده است. یه عنوان مثال، هفته گذشته یونسکو در ایران سه برنامه مختلف در زمینه های فرهنگی، گردشگری و اطلاعاتی داشت و در گذشته نیز پروژه های مختلفی در زمینه های گوناگون در ایران داشته است.
- از حدود سه یا چهار سال پیش بود که ایران مجددا فعالیت های خود در حوزه میراث جهانی را از سرگرفت در حالی که پیش از آن بیش از 25 سال بود که فعالیت خاصی در این سازمان نداشت و در حقیقیت این امر کمی ما را نگران کرده بود. اما به همت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران، این کشور از سه - چهار سال پیش تا کنون توانسته علی رغم این غیبت طولانی، با حضور خود، انجام فعالیت ها و ثبت آثار باستانی و تاریخی ، پویایی گذشته خود را باز یابد. با این وجود، عدم فعالیت ایران در سازمان یونسکو به مدتی نسبتا طولانی ایران را قریب به 25 سال در این زمینه عقب انداخته و طبیعتا مشکلاتی را ایجاد کرد. اما ما می توانیم کمک کنیم تا این مشکلات برطرف شوند. یکی از زمینه هایی که ما می توانیم به ایران کمک کنیم تشکیل جلسات مهم است. مثلا ما حدود 2 هفته پیش جلسه مهمی با عنوان «بافت های فرهنگی» در تخت جمشید شیراز داشتیم. ما همچنین می توانیم در مواقع خاص و اضطراری مثل حادثه زلزله بم به ایران کمک های بین المللی ارائه کنیم. اما تمام این ها در صورت همکاری ایران با یونسکو محقق می شود و ما به تنهایی قادر به انجام این کارها نیستیم که خوشبختانه ایران نیز تمایل خود را به همکاری با این سازمان بارها نشان داده است.
وی همچنین در مورد عضویت ایران در شورای مرکزی مرکز میراث جهانی افزود: عضویت ایران در این کمیته منوط به انتخاب آن از طریق اعضای کمیته است. با این وجود من شانس ایران را برای انتخاب شدن بسیار زیاد می دانم. اینکه آیا ایران در این صورت بتواند بیش از یک اثر را در سال به ثبت برساند یا خیر برمی گردد به تصمیم نهایی کمیته میراث فرهنگی. اما در حال حاضر قانون این است که هر کشوری می تواند طی یک سال تنها یک اثر را در فهرست جهانی یونسکو به ثبت برساند: یکی فرهنگی و دیگری طبیعی و من به واقع معتقدم که ثبت دو اثر در سال کار کمی نیست.
مدیر مرکز میراث جهانی ، در مورد وضعیت آشفته آثار باستانی و تاریخی کشور عراق به دلیل تحولات سیاسی منطقه و برنامه های یونسکو د ر این مورد ، گفت: من و سازمان یونسکو از همکاری های بین المللی استقبال و حمایت می کنیم. در واقع این نقش مهم ماست و کنوانسیون حفاظت از میراث قرهنگی اصلا به دلیل حمایت از همکاری های بین المللی به وجود آمد. چرا که اگر کشورها می توانستند بدون کمک و حضور یونسکو فعالیت کنند اصلا وجود این سازمان بی معنی بود. پس وظیفه ما در واقع حمایت از همکاری هایی است که در سطح بین المللی صورت می گیرد و به همین منظور یونسکو از طرح مشترک ایران و عراق حمایت می کند.
در واقع من در سفر خود به ایران و در ملاقاتی که با آقای مشایی، رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران، داشمتم عنوان کردم که یونسکو از تمامی طرح هایی که تاثیر مستقیم بر روی میراث منطقه خاورمیانه دارد حمایت می کند.
در آن دیدار متوجه شدم که سازمان میراث فرهنگی هم بسیار مشتاق انجام چنین پروژه هایی است و حتی به دنبال فراهم آوردن امکاناتی است تا بتواند به کمک کارشناسان کشورهای همسایه ایران به خصوص عراق در زمینه حفظ و مرمت آثار باستانی این کشورها اقداماتی را صورت دهد. به طور قطع یونسکو در این زمینه ها به کشورها کمک می کند اما این خود کشورها هستند که باید تلاش کنند و زمینه را فراهم آورند.
با تمام این اوصاف، به دلیل جنگ و مسائل امنیتی در عراق و همچنین قوانینی که سازمان ملل در عراق پس از حمله آمریکا به این کشور گذاشته است ما در حال حاضر قادر به فعالیت های گسترده و اعزام نیرو به عراق نیستیم. گرچه سازمان ملل خود این روزها در عراق بسیار فعال است اما پس از اینکه سال گذشته «سرجیو ویرا دوملو» نماینده ویژه سازمان ملل در عراق در سفر خود به این کشور به طرز فجیعی کشته شد سازمان ملل متحد نیز فعالیت های خود را در عراق کاهش داد. با این وجود ما عراق را رها نکرده ایم و مشغول انجام کارهایی در رابطه با موزه بغداد هستیم اما انجام هرگونه کاری بر روی مکان های تاریخی عراق در حال حاضر ممکن نیست. ولی اگر ایران و عراق به تنهایی به توافقاتی در زمینه همکاری جهت حفظ و بازسازی آثار باستانی این کشور برسند می توانند خود به اقداماتی در این زمینه دست بزنند. ما هم از کمک به این طرح دریغ نمی کنیم چرا که این امر به واقع وظیفه ماست. اما همانطور که گفتم فعلا با توجه به شرایط موجود، کار در عراق کمی مشکل به نظر می رسد. یونسکو همچنین سعی دارد که ایران را به چنین همکاری هایی با سایر کشورهای همسایه خود مانند تاجیکستان و به خصوص افغانستان که با آن ها مشترکات فرهنگی دارد و زمانی همگی جزو یک سرزمین بوده اند ،تشویق کند.
وی در مورد اینکه چرا نتوانسته است به چغازنبیل سفر کند،افزود : از اول قرار نبود که من به چغازنبیل بروم فقط قرار بود که در این سفرم به ایران راجع به موضوع چغازنبیل با مسئولین ایرانی صحبت کنم. من فقط بنا بود به اصفهان و تخت جمشید شیراز بروم. اما با این حال من با آقای طالبیان، مدیر پروژه چغازنبیل، راجع به مساله چغازنبیل و حفاری چاه های نفت در آن ناحیه و شرایط جدید برای حفظ آن صحبت کردیم و به نتایجی هم رسیدیم. به هرحال نمی توان از نفت گذشت. به دنبال راحل هایی برای استخراج نفت این منطقه بدون آسیب به آثار آن هستیم.
باندرین در مورد کمک های نقدی یونسکو به چغازنبیل گفت: کمک های یونسکو به ایران(چغازنبیل) دو مرحله داشت. یونسکو یک کمک 500 هزار دلاری به کشور ایران اهدا کرد. همچنین تعدادی از کارشناسان بین المللی یونسکو برای کمک های کارشناسی به ایران آمدند و مرحله اول کمک سازمان به چغازنبیل به پایان رسید.
مرحله دوم که در حال حاضر دارد انجام می شود یک 500 هزار دلاری است که اختصاص دادند به فعالیت های مختلف از جمله حضور کارشناسان بین المللی و برگزاری کلاس های مختلف.
وی به دلایل رد پرونده نوروز اشاره کرد و در مورد اینکه آیا ایران دوباره شانسی برا ی ثبت نوروز دارد،افزود: پرونده نوروز هیچ وقت رد نشد بلکه ما از ایران خواستیم جزییات بیشتری به آن برای ثبت اضافه کند و چنانچه ایران آن ها را نیز به پرونده نوروز اضافه کند شانس بزرگی برای ثبت این پرونده خواهد داشت چراکه نوروز میراثی عظیم است که نه تنها مختص ایران است بلکه امروزه در همه جای جهان مورد توجه است .
باندرین گفت : ثبت پرونده نوروز جزو برنامه های میراث ناملموس یونسکو است و مشمول برنامه ای می شود با عنوان «شاهکارهای میراث غیرملموس بشریت» که هم اکنون بخشی از کنوانسیون میراث ناملموس یونسکو شده است. اما مشابه مساله پرونده نوروز بسیار اتفاق می افتد. این خیلی طبیعی است که کشورها پرونده ای را برای ثبت در فهرست میراث جهانی به یونسکو ارائه کنند که به دلایل مختلف ما از آنها بخواهیم مجددا آن را بازبینی کنند.
وی در ارزیابی جایگاه میراث طبیعی ایران در جهان افزود : در حقیقت میراث طبیعی ایران یکی از محورهای مذاکره ما در دیدار از بسیاری از سازمان های زیست-محیطی بود. من در این سفر به ایران با عده ای از زمین شناسان و کارشناسان ایرانی در این زمینه بویژه سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی ایران راجع به این موضوع صحبت کردم. این مساله که ایران با وجود پتانسیل های بالا در زمینه میراث طبیعی از کوه ها، دشت ها و دریاهای خود تا کنون هیچ یک از میراث طبیعی خود را به ثبت جهانی نرسانده و تمامی آثار به ثبت رسیده ایران در لیست میراث جهانی محدود به میراث فرهنگی ایران می شوند خود نشانگر تاخیر ایران در این زمینه است.
باندرین گفت : یونسکو قرار است امسال کارگاه هایی را با حضور کارشناسان میراث طبیعی برگزار کند تا از این طریق با بررسی شرایط میراث طبیعی ایران زمینه ای برای ثبت این مکان ها در فهرست حافظه جهانی یونسکو ایجاد شود. اما از آن جایی که پارک ها و مناطق حفاظت شده در ایران بسیار کم هستند برگزاری این کارگاه ها به تنهایی مشکل را حل نمی کند و ما به دنبال راهکار های دیگری نیز هستیم. علاوه بر این، یونسکو برنامه ای با عنوان «انسان و کره مسکون» دارد که آن نیز می تواند در این زمینه به ایران کمک کند. نظر شخصی من این است که گرچه ایران در ثبت میراث طبیعی خود تاخیر کرده اما آینده بهتری پیش روی ماست.
مدیر مرکز میراث جهانی به مشکل تقابل کشورهای در حال توسعه با میراث فرهنگی اشاره کرد وگفت : در این مورد نباید نگرش خود را معطوف به حال کنیم و هنگام برنامه ریزی های اقتصادی و شهرسازی آینده را نیز در نظر بگیریم چون در غیر این صورت ممکن است فاجعه ای در آینده رخ دهد.
وی افزود: من در سفر خود به موردهای مشابهی برخورد کردم مثل سد سیوند که آغاز به کار آن موجب تخریب تعداد زیادی از آثار باستانی ایران در آن ناحیه می شود. سازمان میراث فرهنگی ایران در این زمینه چه کرد؟ آنها حدود دو سال پیش برنامه ای را آغاز کردند که تا آنجایی که ممکن است آن منطقه باستانی را بررسی کنند و آثار به جا مانده را تا حد ممکن تا قبل از به زیر آب رفتن آن ناحیه و نابودی این منطقه باستانی نجات دهند. من معتقدم که ما باید به ارزش این میراث گرانبها واقف باشیم و با در نظر گرفتن همه شرایط قبل از اقدام به هر کاری سعی کنیم تا از وقوع چنین اتفاق های فاجعه بار جلوگیری کنیم یا حداقل آن ها را به حداقل برسانیم. مشابه همین مساله را امروز در چغازنبیل می بینیم. درست است که نفت چیز بسیار با ارزشی است و ما از استخراج آن جلوگیری نمی کنیم بلکه به دنبال را هایی هستیم که بدون رساندن هرگونه صدمه ای به این مکان باستانی و با استقرار چاه های نفت در جای دیگری بتوان از نفت آن منطقه جهت فعالیت های عمرانی منطقه و پیشبرد برنامه های اقتصادی کشور استفاده کرد.
وی با اشاره به موفقیت های ایران در تعدیل جهان نما و نگرانی آسیب رساندن عبور خط مترو از زیر چهارباغ اظهار داشت :من در سفر خود به اصفهان از مسیر نهایی خط مترو این شهر دیدن نکردم اما متوجه یک سری ساخت و سازها شدم. این هم مورد مشابهی است از زمانی که یک طرح توسعه، یک اثر یا منطقه باستانی را تهدید می کند. پس ما باید از قبل اثرات اقدامات خود را پیش بینی کنیم و بعد ببینیم که آیا آن کار به صرفه هست یا نه. اما کاری که ایران در زمینه تعدیل جهان نما انجام داد و همکاری خوبی که با یونسکو داشت نشان می دهد که ایرانیان نسبت به حفظ آثار باستانی خود بسیار مشتاقند.
: باندرین در بخشی از سخنان خود از دولت ایران خواست تا با انتخاب یک روش اصولی برای کاوش‌های نفتی ازتخریب آثار جلوگیری کند.
وی افزود: با توجه به درحال توسعه بودن ایران و رشد روزافزون این کشور نمی‌توان از استخراج نفت جلوگیری کرد. اما پیشنهادهایی برای دولت ایران داریم. دولت ایران باید روش‌هایی را برای استخراج نفت انتخاب کند که هم برنامه‌های اقتصادی پیش برود و هم به چغازنبیل تخریبی وارد نشود.»
باندرین تضاد میراث فرهنگی با پروژه‌های اقتصادی و عمرانی را مختصص ایران ندانست و گفت: «این مشکل در تمامی کشورهای در حال توسعه دیده می‌شود. سازمان یونسکو آمادگی کمک به این کشورها را دارد. اما لازم است در هریک از این کشورها از جمله ایران برنامه‌هایی برای شناسایی آثار پیش از وقوع حادثه انجام شود تا به آثار ضرری وارد نشود و میراث تاریخی کشورها قربانی نشود.»
