گزارش تصویری از کوبه و گل میخ درهای قدیمی در استهبان
- گزارش تصويری
- زیر مجموعه: تازه‌ها
- چهارشنبه, 13 دی 1391 06:15
- آخرین به روز رسانی در چهارشنبه, 13 دی 1391 06:27
- نمایش از چهارشنبه, 13 دی 1391 06:15
- رسول حاجی باقری
- بازدید: 9278
عکس: رسول حاجی باقری
درهای قدیمی ایران از اجزای متفاوتی مانند کوبه، گل‌میخ، پاشنه و لولا، چفت و بست، دستگیره، خروسک، پولک، روکلیدی، پشت‌بند، شیب‌بند و شوله با نقوش و طرح‌های بسیار متنوع و زیبا تشکیل شده که از مجموع کاربرد آنها روی درهای چوبی و قدیمی هنر زمودگری شکل گرفته است. گل‌میخ‌ها، میخ‌های آهنی بزرگی بودند که سری بزرگ و نیمکره‌ای شکل با شیارهای متحدالمرکز داشتند و به طور معمول از دو بخش کلاهک و تنه در اندازه‌های متفاوتی ساخته می‌شدند.
کوبه وسیله‌ای فلزی است که بر در خانه روی صفحه‌ای فلزی به نام پولک نصب می شود و با کوبیدن آن در گل میخ می توان صاحب خانه را از وجود خود در پشت در آگاه کرد. کوبه وسیله‌ایست که روی شیءِ دیگری کوبیده می‌شود و با توجه به شکل و اندازه کوبه و پولک، آهنگ ضربات تغییر می‌کند. کوبه ابتدا از آهن و بعدها از برنج ساخته می‌شد. قدیمی‌ترین کوبه‌های برنجی را می توان بر در ورودی مدرسه ابراهیم خان در کرمان و مدرسه آقا بزرگ در کاشان مشاهده کرد. کوبه خاص ایران است زیرا وجود پاره‌ای عوامل جغرافیایی، اجتماعی، مذهبی و گاه سیاسی و شکل معماری سنتی و درونگرا در برخی نقاط ایران، چنین وسیله ای را لازم می ساخته است. کسانی که در چنین خانه‌هایی زندگی می‌کردند علاوه بر آگاه شدن از حضور فردی در پشت در از جنسیت او نیز آگاهی می یافتند. کوبه وسیله‌ای ضروری در همهٔ خانه‌ها بوده است. در تمامی مناطق گرم و خشک ایران استفاده از کوبه مرسوم بود. طراحی گل میخ‌ها در واقع پیام تاریخی آنها را انتقال می‌دهد و ساختار گل میخ‌ها نشان می‌دهد که این درها مربوط به چه دورانی هستند. کوبه‌های درها صداهای متفاوتی دارند. زنان از کوبه‌ای که صدای زیرتری داشت استفاده می‌کردند و مردان کوبه دیگری را مورد استفاده قرار می‌دادند. شوربختانه به مرور درها به‌وسیله صاحبانشان تخریب می‌شود. عکسهای زیر از کوبه و گل میخ‌های درهایِ خانه‌هایِ شهر استهبان گرفته شده است. متاسفانه برخی از آنها دیگر وجود خارجی ندارند.
