رویدادهای فرهنگی

گشایش سالن اختصاصی حاج حسین آقا ملک

با گشایش «سالن حاج حسین آقا ملک» در موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، آثار، وسایل و دیگر یادگارهای ارزشمند شخصی واقف و بنیان‌گذار نخستین موزه وقفی- خصوصی ایران و یکی از شش کتابخانه نفیس خطی کشور به نمایش درمی‌آید.

JmksportShops , Chaussures, sacs et vêtements , Livraison Gratuite | Nike Dunk Low Pro SB 304292 - 102 White Black Trail End Brown Sneakers – Ietp - nike sb mogan mid 2 white laces for sale in ohio

به گزارش روابط عمومی موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، کار ساخت این سالن در مرحله پایانی قرار دارد و پس از طراحی داخلی و چیدمان آثار و اشیا، تا پایان خرداد 1392 خورشیدی گشایش خواهد یافت.
سالن حاج حسین آقا ملک، در سرسرای نخست موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک در کنار تالار آثار هنری، دربرگیرنده مجموعه‌ای از اسناد، وسایل شخصی، نامه‌ها و دست‌خط‌ها و عکس‌های این بازرگان فرهیخته و واقف بزرگ است. بازدیدکنندگان و علاقه‌مندان به فرهنگ و تاریخ، در کنار این آثار می‌توانند با زندگی‌نامه حاج حسین آقا ملک و شجره‌نامه این خاندان آشنا شوند.

مردی از تبار بزرگان
حاج حسین آقا ملک، واقف و بنیان‌گذار کتابخانه و موزه ملی ملک در 11 ربیع‌الاول سال 1288 قمری برابر با 1250 خورشیدی در تهران زاده شد. نیاکان ملک، اصالتا تبریزی و مجتهدزاده بودند. آقا مهدی پدربزرگ او اما به کسوت روحانیان درنیامد و در جنگ‌های ایران و روس به قشون دولتی پیوست و تا درجه سرهنگی پیش رفت. او پس از جنگ به بازرگانی روی آورد و از امتیاز دوستی با میرزا تقی خان امیرنظام (امیرکبیر آینده) برخوردار شد. امیرنظام، پیشکار ولیعهد قاجار در آذربایجان بود و هنگامی که محمد شاه قاجار از دنیا رفت، 100 هزار تومان از آقا مهدی قرض گرفت تا ناصرالدین میرزای ولیعهد را از تبریز به تهران آورد و بر تخت نشاند. آقا مهدی هم به تهران آمد و به پاس خدماتش لقب ملک‌التجاری گرفت. این لقب، پس از آقا مهدی به فرزندش محمدکاظم رسید که ویژگی‌های متفاوتی نسبت به پدر داشت. او در جوانی ورزشکار و دست‌پرورده ابراهیم یزدی، پهلوان نامدار پایتخت در میانه‌های دوره قاجار، بود. محمدکاظم هم البته همچون پدر به دنیای پرماجرای تجارت وارد شد. او از سیاست نیز برکنار نبود و در سرودن شعر هم دستی داشت.

حسین به همراه برادر و خواهرانش، با چنین تباری و در خانه چنین پدری پرورش یافتند. محمدکاظم ملک‌التجار با دیده تردید به مدارس جدید می‌نگریست و آن‌ها را شرع، یک‌سو نمی‌پنداشت، از این‌رو بود که حسین را به مدرسه‌های دارالشفاء و صدر تهران فرستاد تا به فراگیری علوم قدیمه همت گمارد. حسین در محضر استادانی چون سیدمحمدعلی مازندرانی و میرشهاب الدین نیریزی درس آموخت و گویا با میرزا ابوالحسن جلوه، حکیم بزرگ عصر ناصری هم صمیمیت داشت. او اما دور از چشم پدر به مدرسه فرانسوی آلیانس رفت تا زبان فرانسه را بیاموزد. در آنجا با کسانی چون محمدعلی فروغی، ادیب و نخست‌وزیر سال‌های بعد هم‌دوره شد.
محمدکاظم ملک‌التجار از راه تجارت و در پی املاک گسترده‌ای که در خراسان خریده بود، ثروت انبوهی را برای فرزندانش به ارث گذاشت. اساس ثروت حاج حسین آقا ملک از همینجا بود. او دستیاری پدرش در اداره املاک خراسان را برعهده داشت. گویا نخستین پیوندهای فرهنگی‌اش با کتاب و نسخه‌های خطی در سفری که همراه پدر به مشهد رفت، شکل گرفت. او در آنجا به راهنمایی یکی از دوستان پدر، با پاره‌ای نفایس حرم رضوی آشنا شد و بعدها هنگامی که در نیشابور نسخه‌ای از دیوان «ابن یمین فریومدی» شاعر سده ششم هجری را به دست آورد، آرام‌آرام اندیشه بنیاد یک کتابخانه بزرگ به ذهنش راه یافت. حسین ملک در این زمان حدودا 28 سال داشت. از همین دوره بود که خرید نسخه‌های خطی و چاپ سنگی، بزرگ‌ترین دغدغه او در زندگی‌اش شد. همین نسخه‌های خطی و چاپ سنگی و البته کتاب‌های نفیس چاپی، زمینه پیدایش یکی از نفیس‌ترین کتابخانه‌های ایران را فراهم آوردند.

شکل‌گیری کتابخانه و موزه ملی ملک؛ آغاز یک حرکت تاریخی
کتابخانه‌ای که ملک از حدود سال 1278 خورشیدی فراهم آورد، ابتدا در مشهد بود و سپس به خانه پدری‌اش در بازار بین‌الحرمین تهران منتقل شد تا در اختیار اهل فضل و دانش قرار گیرد. او بعدها به صرافت خرید آثار و اشیای نفیس تاریخی افتاد و توانست گنجینه‌ای از آثار تاریخی و هنری را در زمینه‌های گوناگون همچون سکه، تابلوی نقاشی، تمبر و قطعات خوش‌نویسی را در کنار کتابخانه فراهم آورد. اینگونه بود که او در سال 1316 خورشیدی خانه و همه کتاب‌ها و آثار موجود در آن را به موجب وقف‌نامه‌ای، به آستان امام رضا علیه‌السلام تقدیم کرد. حسین ملک همچنین املاک و مستغلات زیادی را در تهران و خراسان برای امور خیریه و عام‌المنفعه وقف کرد. این بازرگان فرهیخته و فرهنگ‌دوست با این اقدام توانست در جایگاه بزرگ‌ترین واقف تاریخ معاصر ایران بنشیند.

حاج حسین آقا ملک در چهارم مرداد سال 1351 خورشیدی در 101 سالگی چشم از جهان فروبست و در حرم امام رضا علیه‌السلام به خاک سپرده شد. پنج دختر از او به یادگار ماند. خانم‌ها عزت‌ملک، ملک‌زاده و صدیقه از همسر اولش بانو نوابه قدسیه و خانم‌ها فلورت و رزت از همسر دومش، زرین خانم به یادگار ماندند.
وقف‌نامه ملک، الگویی برای همه وقف‌نامه‌های فرهنگی
حاج حسین آقا ملک در 6 آبان ماه 1316 خورشیدی، خانه پدری خود در بازار بین‌الحرمین تهران را به همراه همه اثاثیه و کتاب‌های موجود در آن، بر آستان امام رضا علیه‌السلام وقف کرد تا «شعبه‌ای از کتابخانه مقدسه رضویه باشد» و «کافه و عامه افراد سکنه ایران بدون رعایت ملیت حق استفاده داشته باشند». آنچه وقف شد در کنار هزاران نسخه نفیس خطی یا چاپ سنگی، آثار گران‌بهای تاریخی و هنری همچون فرش، لوستر، مبلمان و تابلوی نقاشی بود که او به عنوان لوازم و وسایل زندگی شخصی از آن‌ها بهره می‌گرفت. مجموعه‌های نفیس تمبر، سکه، آثار لاکی و تابلوهای نقاشی هم در میان این‌ها دیده می‌شد. این آثار ابتدا کنار کتابخانه به نمایش درآمدند و سپس هسته اولیه موزه ملک را شکل دادند.
حاج حسین ملک اموال زیادی را وقف کتابخانه کرد تا پس از مرگش، درآمدی برای توسعه کمی و کیفی آن فراهم باشد. او نخستین بار در سال 1325 خورشیدی و سپس در 25 فروردین ماه 1330 خورشیدی املاک و مستغلات فراوانی را به آستان قدس رضوی وقف کرد و درآمدشان را به کتابخانه اختصاص داد. این بازرگان فرهیخته همچنین در سال‌های 1331 و 1334 خورشیدی برای چندمین بار املاک و مستغلاتی را بر آستان قدس رضوی وقف کرد و مقرر داشت که بخشی از عواید آن‌ها به کتابخانه و موزه و بخش دیگر به ساخت و اداره بیمارستانی در چناران خراسان اختصاص یابد.

خرداد 1392، گشایش سالن حاج حسین آقا ملک
موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک در سال 1391 خورشیدی بر آن شد تا برای آشنایی بیش‌تر علاقه‌مندان و دوستداران فرهنگ و تاریخ با زندگی و اقدامات حاج حسین آقا ملک به عنوان یکی از بزرگ‌ترین واقفان ایران، سالنی اختصاصی برای معرفی بیش‌تر این بزرگ‌مرد و نمایش آثار و اشیای ارزشمند به جای مانده از او پدید آورد. از این‌رو ساخت سالن یادشده در ماه‌های پایانی سال 1391 آغاز شد و اکنون در مرحله پایانی قرار دارد. با گشایش این سالن در خرداد 1392 خورشیدی، بازدیدکنندگان می‌توانند شناخت بیش‌تری درباره حاج حسین آقا ملک به دست آورند.

• < قبلی
• بعدی >