مجله
شمارۀ هشتم/نهم دوفصلنامه «باستان‌پژوهی» منتشر شد
- مجله
- نمایش از یکشنبه, 14 خرداد 1391 21:26
- بازدید: 5213
شمارۀ جدید مجله باستان‌پژوهی انتشار یافت. این نشریه در زمینۀ ایران‌شناسی و با محوریت باستان‌شناسی، تاریخ و سایر زمینه‌های مرتبط با میراث فرهنگی ایران منتشر می‌شود.
در صفحات آغازین این شماره از باستان‌پژوهی پرونده‌ای با عنوان «ما و میراث جهانی» منتشر شده است که شامل یادداشت‌هایی درباره پیشینه و چگونگی ثبت آثار ایران در فهرست میراث جهانی است. این پرونده نگاهی انتقادی نسبت به کارنامه سازمان میراث فرهنگی در زمینه ثبت آثار ایران در فهرست میراث جهانی دارد. معرفی نخچیرگاه نویافته‌ای در محوطه میراث جهانی بیستون که پیشنهاد شده به پرونده جهانی «با غ ایرانی» الحاق شود، از دیگر مطالب این پرونده است. معرفی نتایج یک پژوهش مهم درباره زیست خوردگی در بقایای سنگی باستانی در محوطۀ میراث جهانی تخت جمشید نیز از دیگر مطالب این پرونده است.
بخش قابل توجهی از مطالب این شماره از باستان‌پژوهی پرونده ویژه‌‌ای درباره «باستان‌شناسی آیین مهر» است که در واقع بخش دوم پرونده‌ای است که پیشتر در شماره ششم این نشریه منتشر شده بود. در این پرونده، از جمله، به شواهد باستان‌شناسی آیین مهر در نوشی جان تپه ملایر، شمایل نگاری میترا در ایران و آسیای مرکزی، مدارکی از مهرپرستی در دوره ساسانی و نیز شواهدی از آیین مهر در دوره آل بویه پرداخته شده است.
در بخش «تاریخ و باستان‌شناسی» این شماره، سه مقاله مربوط به عصر آهن، دوره اشکانی و دوره ساسانی منتشر شده است. داریوش کارگر مقاله‌ای درباره یکی از اندیشمندان ایران دوره ساسانی به نام «یونان دستور» نگاشته است و قطعاتی از اثر او به نام «فرّخ‌نامه» را که در یکی از منظومه‌های فارسی زردشتی آمده، بررسی کرده است. کامیار عبدی مقاله‌ای از سوزان مترن-پارکز با عنوان «شکست کراسوس در نبرد حرّان و جنگِ برحق در اندیشه رومی» را ترجمه کرده است. مترن-پارکز در این مقاله به زمینه‌ها و پیامدهای نبرد حرّان در میان رومیان پرداخته است. او تصریح می‌کند که شکست کراسوس در نبرد حران برای امپراتوری روم «مصیبتی نظامی و موجب شرم ملّی بود» و با بررسی موضوع جنگ برحق و جنگ ناحق به واکاوی سیاست خارجی رومیان در برابر رقبایشان می‌‌پردازد. کشف اتفاقی یک آرامگاه خانوادگی از عصر آهن در بایزیدآباد نَقَده (در استان آذربایجان غربی) هم نوشتار دیگری است که بهروز خانمحمدی در خلال آن پرده از کشف یک آرامگاه منحصر به فرد چندهزار ساله برداشته است.
در بخش «موزه و موزه‌داری» این شماره، «مجموعۀ خصوصی سَنجِی گُدبوله (در هندوستان)» توسط سیروس برفی معرفی شده و به آثار ایرانی این مجموعه پرداخته شده است. احسان (اسماعیل) یغمایی سلسله‌یادداشت‌های «یافته‌های دور از بافت» را پی گرفته و به معرفی یک نسخۀ خطی از اسکندرنامه، دو تیردان مفرغی و یک بافته/پارچۀ با نگارۀ پرنده که احتمالاً مربوط به دوره آل بویه است، پرداخته است. در این بخش همچنین پرونده‌ای درباره موزه ملّی ایران منتشر شده است.
در بخش گزارش‌های کوتاه باستان‌شناسی این شماره، گزارشی درباره «نقش برجسته پَری شو در کازرون»، یادداشتی درباره «دو محوطه باستانی نویافته در خطر در شیراز» و گزارشی درباره «نویافته‌های ساسانی از کاشان» منتشر شده است.
در بخش معرفی و نقد کتاب این شماره نیز نوشتاری از محمود موسوی دربارۀ پیشینه مطبوعات باستان‌شناسی ایران منتشر شده است. از دیگر مطالب این شماره، مدخلی است که با عنوان «کتابخانه تاریخ شفاهی باستان‌شناسی ایران» گشوده شده است و در نخستین بخش آن گفت‌وگوی بلندی با دکتر سیدمنصور سیدسجادی، کاوشگر مجموعه‌های باستانی شهر سوخته و دهانه غلامان، انجام شده است. این گفت‌وگو شرحی است از تاریخ باستان‌شناسی ایران از زاویۀ زندگی این باستان‌شناسی ایرانی.
فهرست برخی از مطالب شماره اخیر این نشریه به شرح زیر است:
بازخوانی
نکته‌هایی درباره میراث فرهنگی / عیسی صدیق
نگاه
مدخلی بر پیشینه باستان شناسی ایران / [نوشته‌ای منتشر نشده از زنده‌یاد] سیف اله کامبخش فرد
پرونده: ما و میراث جهانی
یادداشت‌هایی درباره پیشینه و چگونگی ثبت آثار ایران در فهرست میراث جهانی / شهریار عدل
بهره ما از ثبت جهانی/ شهرام زارع
باغ ایرانی در فهرست میراث جهانی/ شیدا شوکتی
نخچیرگاهی نویافته از بیستون؛ کرمانشاه / سیروان محمدی قصریان
زیست خوردگی بقایای سنگی باستانی در آثار یادمانی تخت جمشید / نوشتۀ پریسا محمدی و ولفگانگ کرومباین، ترجمۀ کامیار عبدی
پرونده ویژه: باستان شناسی آیین مهر (2)
گزارشی از نشست «باستان شناسی دین مهر»
شواهدی از مهرپرستی (؟) در نوشی جان تپۀ ملایر / محمدتقی عطائی
شمایل نگاری میترا در ایران و آسیای مرکزی / نوشتۀ فرانتس گرنه، ترجمۀ وحید عسکرپور
تنگ سروک؛ حضور ایزدان و ایزدبانوان ایرانی در هنر الیمایی / نوروز رجبی
تپه باستانی «کَل گَه زرین»؛ گزارش یک دیدار / [زنده‌یاد] محمد مهریار و احمد کبیری هندی
پراکندگی تصاویر میترا در ایران دورۀ ساسانی: مدارکی جدید از مُهری در موزه بریتانیا / پی یر فرانچسکو کالییری، ترجمۀ زهرا کوزه گر
نمادهای مِهری بر یک مدالیون دوره آل بویه از ایران(؟) / دیوید بیوار، ترجمۀ علی اکبر وحدتی
تاریخ و باستان شناسی
مقبره‌ای از عصر آهن در بایزیدآباد نَقَده (آذربایجان غربی) / بهروز خانمحمدی
شکست کراسوس در نبرد حرّان و جنگِ برحق در اندیشۀ رومی / نوشتۀ سوزان مترن-پارکز، ترجمۀ کامیار عبدی
فرّخ‌نامه یونان دستور، در روایت منظوم دستور نوشیروان کرمانی / داریوش کارگر
گزارش
نقش برجسته پَری شو؛ کازرون / شهرام زارع و محمدتقی عطائی
دو محوطه باستانی نویافته در خطر در شیراز / سیروس برفی
نویافته‌هایی از دوره ساسانی در کاشان / فرهاد صولت
موزه و موزه‌داری
یافته‌های دور از بافت (3) / احسان (اسماعیل) یغمایی
نگاهی به مجموعه خصوصی سَنجِی گُدبوله (هندوستان) / سیروس برفی
پرونده: موزه ملّی، ملک شخصی! / با نوشتارهایی از کامیار عبدی و حکمت الله ملاصالحی
کتابخانۀ تاریخ شفاهی باستان شناسی ایران (1)
در سپهر فرهنگ ایرانی (گفت‌وگو با دکتر سیدمنصور سیدسجادی)
ضمیمۀ نقد و معرفی کتاب
تاریخ مطبوعات باستان شناسی (1): پیشینه نشریات باستان شناسی در ایران / محمود موسوی
«باستان‌پژوهی» را در تهران از انتشارات طهوری و انتشارات توس در خیابان انقلاب روبروی دانشگاه تهران تهیه کنید.
